I. Tổng Quan Khám Phá Tài Liệu Dân Gian Đại Học Thái Nguyên
Tài liệu dân gian là kho tàng vô giá, nguồn cảm hứng bất tận cho văn học nghệ thuật. Nguyễn Bính, Hoàng Cầm, Tố Hữu và nhiều nhà thơ khác đã chứng minh ảnh hưởng sâu sắc của văn học dân gian. Các nhạc sĩ cũng mượn “đôi cánh” này để chắp vào âm nhạc. Trịnh Công Sơn, dù được biết đến là nhạc sĩ, cũng là một nhà thơ, người kết nối thơ và nhạc một cách hài hòa. Ông sáng tác ca khúc một cách nhuần nhuyễn, lời ca của ông đều là những bài thơ hoàn chỉnh về ý, tứ, cấu trúc, ngôn từ và cảm xúc. Phong cách của Trịnh Công Sơn rất riêng biệt, ôm chứa tư tưởng nhân sinh và thời cuộc.
1.1. Vai Trò của Văn Học Dân Gian trong Thơ Trịnh Công Sơn
Văn học dân gian đóng vai trò then chốt trong sáng tác của Trịnh Công Sơn. Ông sử dụng thể thơ truyền thống như lục bát, đồng dao, ca dao một cách sáng tạo. Trong ca khúc “Ở trọ”, từ hình ảnh ở trọ bình thường, ông đẩy liên tưởng đến “cõi tạm” chốn trần gian trong triết lý của Đạo Phật. Ông nhìn thấy con chim ở trọ trên cành cây, con cá ở trọ dưới nước, cơn gió ở trọ giữa đất trời, rồi khái quát bất ngờ: Trăm năm ở đậu ngàn năm.
1.2. Chất liệu Dân Gian và Thân Phận Con Người trong Ca Khúc
Chất liệu dân gian hiện lên trọn vẹn nhất trong những bài hát về thân phận, về kiếp luân hồi và giải thoát bản ngã. Ông giúp người nghe lắng nghe những âm vọng nhân sinh để chiêm nghiệm hết sự tàn phai của cõi đời, để rồi trăn trở với những suy tư, với những quan niệm về sự sống và cái chết. Thân phận con “Người” là chủ thể của mọi mục đích sáng tạo. Con người hiện sinh, con người tượng trưng, con người mặc định, con người ám chỉ cứ trở đi trở lại như một nỗi ám ảnh.
II. Vấn Đề Thiếu Nghiên Cứu Chuyên Sâu Về Dân Gian Trong TCS
Ca từ âm nhạc Trịnh Công Sơn xứng đáng được nghiên cứu sâu rộng hơn. Ông là một nhà thơ lớn, nơi nhạc và thơ hòa quyện. Tuy nhiên, đã có rất nhiều bài nghiên cứu về nhạc Trịnh, nhưng lại thiếu những công trình chuyên biệt về chất dân gian, chất văn học trong tâm hồn và tư duy âm nhạc của ông. Cần khẳng định văn học dân gian là cội nguồn, là bầu sữa mẹ nuôi dưỡng tâm hồn Trịnh Công Sơn, giúp ông sáng tạo nên những tác phẩm bất hủ cùng năm tháng.
2.1. Lịch Sử Nghiên Cứu Ca Từ Trịnh Công Sơn và Khoảng Trống
Từ khi Trịnh Công Sơn công diễn tác phẩm đầu tiên “Ướt mi” cho đến nay đã tốn không biết bao nhiêu giấy mực của nhà nghiên cứu phê bình. Nhiều năm trở lại đây, với sự phát triển của âm nhạc và sự yêu mến những sáng tác của ông, liên tiếp những show biểu diễn về nhạc “Trịnh” ngày càng thu hút được sự quan tâm chú ý của rất nhiều khán giả yêu thích nhạc Trịnh Công Sơn và những học giả, nhà nghiên cứu tìm hiểu về ông.
2.2. Thiếu Hụt Nghiên Cứu Về Chất Dân Gian Trong Âm Nhạc TCS
Hầu hết các bài viết đều là giới thiệu ngắn, cho ta cái nhìn nghiêng, những “bán diện” của Trịnh Công Sơn qua mắt nhìn của những người viết. Có thể khẳng định văn học dân gian là cội nguồn, là bầu sữa mẹ nuôi dưỡng tâm hồn Trịnh Công Sơn giúp ông sáng tạo nên những tác phẩm bất hủ cùng năm tháng. Sự ảnh hưởng sâu sắc từ cội nguồn văn hóa, văn học dân gian đã tác động thế nào, tạo nên những vần thơ độc đáo vừa sâu lắng hồn quê vừa nồng nàn tinh thần hiện đại.
III. Phân Tích Chất Liệu Dân Gian Trong Ca Từ Về Thân Phận
Luận văn tập trung làm rõ văn hóa dân gian, văn học dân gian là cơ sở, nền tảng góp phần tạo lập nên vẻ đẹp độ sâu trong nội dung ca từ nhạc Trịnh Công Sơn. Thành tựu bền vững của nhạc Trịnh là giai điệu lắng sâu, mê đắm và ca từ đẹp của nhạc phẩm. Việc tìm hiểu ca từ là tìm hiểu và xác định giá trị đích thực của nhạc Trịnh Công Sơn. Sử dụng chất liệu dân gian - những thành tố cấu trúc trong văn hóa dân gian, văn học dân gian.
3.1. Biểu Tượng Văn Hóa Dân Gian Trong Ca Từ Trịnh Công Sơn
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là: Những biểu tượng của văn hóa dân gian, văn học dân gian đã được sử dụng làm chất liệu để tạo nên Lời, tức là tạo nên ca từ của nhạc Trịnh Công Sơn. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào ca từ trong di sản nhạc Trịnh Công Sơn. Nghiên cứu sẽ làm sáng tỏ ảnh hưởng sâu sắc của văn hóa - văn học dân gian tới sáng tác nhạc Trịnh Công Sơn.
3.2. Chủ Đề Thân Phận và Chất Liệu Dân Gian Trong Ca Khúc
Trong số những ca khúc mà Trịnh Công Sơn sáng tác, nghiên cứu đi sâu vào ca từ những bài hát chủ đề thân phận con người, trên phương diện chất liệu dân gian tạo nên hình tượng con người xã hội và con người. Để đạt mục tiêu nghiên cứu, luận văn lựa chọn những tài liệu liên quan đến ca khúc của Trịnh Công Sơn đã được công bố rõ ràng.
IV. Phương Pháp Nghiên Cứu Tài Liệu Dân Gian Về TCS Tại TNU
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, luận văn đã sử dụng nhiều phương pháp. Nghiên cứu lý thuyết dựa trên khái niệm về văn hóa, văn học, ngôn ngữ để phân tích, tổng hợp. Sử dụng phương pháp định lượng qua thống kê phân loại. Phương pháp tiếp cận hệ thống, phân loại bài hát theo chủ đề và có số liệu thống kê chính xác. Phương pháp so sánh để soi rọi, thấy điểm giống và khác nhau trong cách lựa chọn chất liệu dân gian.
4.1. Sử Dụng Phương Pháp Phân Tích và Thống Kê Định Lượng
Để cho việc nghiên cứu đánh giá có căn cứ xác thực, tiến hành khảo sát, thống kê những ca từ, những bài hát của Trịnh Công Sơn. Thông qua đó phân loại nội dung phản ánh theo từng chủ đề, từ đó phân tích nội dung phản ánh để rút ra giá trị của những chất liệu dân gian mà Trịnh Công Sơn đã sử dụng trong ca khúc của mình.
4.2. So Sánh và Tiếp Cận Hệ Thống Trong Nghiên Cứu
So sánh nhằm mục đích để soi rọi, thấy được những điểm giống và khác nhau trong cách lựa chọn chất liệu dân gian của các nhà thơ, nhà văn, nhạc sĩ với Trịnh Công Sơn. Từ đó tìm ra cái khác biệt, cái mới, sự sáng tạo của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Với lối tư duy và diễn đạt đậm chất dân gian qua màng lọc của nghệ thuật âm nhạc hiện đại đã tạo nên giá trị riêng cho ca khúc của Trịnh Công Sơn trong nền văn học đương đại.
V. Đóng Góp Của Luận Văn Về Tài Liệu Dân Gian Đại Học TN
Đề tài “Chất liệu dân gian trong ca từ của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn những ca khúc về thân phận” nhằm có một cái nhìn khái quát và hệ thống hóa về tài năng nghệ thuật của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn qua những sáng tạo ca từ của ông. Chứng minh Trịnh Công Sơn không chỉ là một nhạc sĩ tài hoa mà còn là một nhà thơ có tâm có tầm trong nghệ thuật, một nhà thơ với phong cách từ cội nguồn văn hóa dân gian Việt Nam.
5.1. Thể Hiện Tài Năng Nghệ Thuật Qua Sáng Tác Ca Từ
Chứng minh rằng Trịnh Công Sơn không chỉ là một nhạc sĩ tài hoa mà còn là một nhà thơ có tâm có tầm trong nghệ thuật, một nhà thơ với phong cách từ cội nguồn văn hóa dân gian Việt Nam. Nghiên cứu về chất dân gian trong ca từ của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn giúp người đọc, người nghe thêm yêu mến âm nhạc Trịnh Công Sơn hơn nữa và thấy rõ dấu ấn của chất liệu dân gian.
5.2. Bảo Tồn Văn Hóa Dân Gian Qua Âm Nhạc Trịnh Công Sơn
Giúp người đọc, người nghe thêm yêu mến âm nhạc Trịnh Công Sơn hơn nữa và thấy rõ dấu ấn của chất liệu dân gian dân gian từ tâm lí sáng tạo, cách nhìn thế giới, dạng thức biểu hiện cái tôi trữ tình đến cách sử dụng các mô típ dân gian, nhằm bảo lưu văn hóa diễn xướng dân gian. Với lối tư duy và diễn đạt đậm chất dân gian qua màng lọc của nghệ thuật âm nhạc hiện đại đã tạo nên giá trị riêng cho ca khúc của Trịnh Công Sơn trong nền văn học đương đại.
VI. Kết Luận Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Dân Gian TCS
Tóm lại đã có rất nhiều tác giả đi nghiên cứu về Trịnh Công Sơn trên mọi phương diện âm nhạc và ca từ nhưng chưa có một công trình nghiên cứu chuyên biệt nào về chất dân gian, chất văn học của tâm hồn và tư duy âm nhạc của ông. Có thể khẳng định văn học dân gian là cội nguồn, là bầu sữa mẹ nuôi dưỡng tâm hồn Trịnh Công Sơn giúp ông sáng tạo nên những tác phẩm bất hủ cùng năm tháng.
6.1. Tổng Kết Vai Trò Của Chất Liệu Dân Gian Trong TCS
Chất liệu dân gian là cội nguồn, là nền tảng cho sự độc đáo và sâu sắc trong ca từ của Trịnh Công Sơn. Sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại đã tạo nên một phong cách âm nhạc riêng biệt, giàu giá trị văn hóa.
6.2. Đề Xuất Hướng Nghiên Cứu Mới Về Văn Hóa Trong Âm Nhạc TCS
Cần có thêm những nghiên cứu chuyên sâu về cách Trịnh Công Sơn sử dụng và biến đổi các yếu tố văn hóa dân gian trong ca khúc của mình, cũng như ảnh hưởng của nó đến công chúng. Qua đó làm nổi bật vai trò của Trịnh Công Sơn trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc.
