Kết quả điều trị thoái hóa đốt sống cổ tại Bệnh viện Việt Đức

Cột sống cổ gồm 7 đốt sống (C1-C7), có đường cong ưỡn ra trước. Đốt C1 (đốt đội) không có thân đốt. Đốt C7 có mỏm gai dài nhất, sờ thấy rõ. Thân đốt sống có đường kính ngang lớn hơn trước sau. Mặt bên có hai phình bên gọi là mỏm móc hay mấu bán nguyệt. Mỏm ngang dính vào thân và hai cuống bởi hai rễ, trong đó lỗ ngang cho động mạch đốt sống đi qua (trừ C7). Mỏm khớp có diện khớp phẳng rộng. Gai sống tách làm hai củ, dài dần từ C2 đến C7. Lỗ đốt sống to dần từ C1 đến C5 và nhỏ dần ở C6, C7. Khi khớp gian đốt sống bị thoái hóa, các gai xương thường làm hẹp lỗ gian đốt sống và chèn ép vào rễ thần kinh.

Thoái hóa đốt sống cổ (THĐSC) là kết quả của sự thoái hóa tổn thương tổng hợp của 2 quá trình: thoái hóa sinh học theo tuổi và thoái hóa bệnh lý mắc phải. Quá trình THĐSC tiến triển theo tuổi (thoái hóa sinh học) liên quan đến yếu tố vi chấn thương và các yếu tố khác: rối loạn chuyển hóa, nội tiết, dị dạng cột sống, thừa cân. thúc đẩy thêm (thoái hóa bệnh lý), làm quá trình thoái hóa tiến triển nhanh và biến đổi về hình thái đa dạng hơn. Quá trình thoái hóa này có thể khởi phát từ bất kỳ khớp nào trong các khớp của đơn vị chức năng của cột sống. Thoái hóa thường bắt đầu từ biến đổi thân đốt đến biến dạng thân đốt. Khoang gian đốt còn giữ được chiều cao của nó khá lâu sau đó mới dần dần đóng vôi dây chằng đĩa đệm.

Đau là triệu chứng chủ yếu, thường xuất hiện ở vùng cổ, vai, gáy. Đau có thể lan xuống cánh tay, gây tê bì, yếu cơ. Một số trường hợp có thể đau đầu, chóng mặt, ù tai. Các triệu chứng này có thể tăng lên khi vận động hoặc thay đổi tư thế. Mức độ đau và các triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào mức độ thoái hóa và vị trí tổn thương.

Chụp X-quang giúp đánh giá các thay đổi về cấu trúc xương, như hẹp khe đốt sống, gai xương. Chụp MRI giúp đánh giá tổn thương đĩa đệm, chèn ép tủy sống, rễ thần kinh. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh giúp xác định mức độ thoái hóa và loại trừ các bệnh lý khác, như u tủy, viêm khớp.

Các hội chứng lâm sàng thường gặp bao gồm hội chứng cổ vai cánh tay, hội chứng chèn ép tủy sống cổ, hội chứng rối loạn thần kinh thực vật. Hội chứng cổ vai cánh tay gây đau, tê bì lan xuống cánh tay. Hội chứng chèn ép tủy sống cổ gây yếu liệt tứ chi, rối loạn cảm giác. Hội chứng rối loạn thần kinh thực vật gây chóng mặt, ù tai, rối loạn thị giác.

Thuốc giảm đau, chống viêm không steroid (NSAIDs) giúp giảm đau, viêm. Thuốc giãn cơ giúp giảm co cứng cơ. Vật lý trị liệu giúp tăng cường sức mạnh cơ, cải thiện tầm vận động, giảm đau. Các phương pháp vật lý trị liệu bao gồm xoa bóp, kéo giãn cột sống, điện xung, siêu âm.

Phẫu thuật được chỉ định khi điều trị nội khoa không hiệu quả hoặc có chèn ép tủy sống, rễ thần kinh gây yếu liệt, rối loạn cảm giác. Các phương pháp phẫu thuật bao gồm giải ép tủy sống, rễ thần kinh, cố định cột sống. Phẫu thuật giúp giảm đau, cải thiện chức năng vận động, ngăn ngừa biến chứng.

Kéo giãn cột sống cổ là một phương pháp vật lý trị liệu giúp giảm áp lực lên đĩa đệm, rễ thần kinh. Bệnh viện Việt Đức sử dụng máy TM 300 để thực hiện kéo giãn cột sống cổ. Phương pháp này giúp giảm đau, cải thiện tầm vận động, tăng cường tuần hoàn máu.

Nghiên cứu cho thấy sự tiến bộ về tầm vận động gấp, duỗi, nghiêng trái, nghiêng phải, xoay trái, xoay phải cột sống cổ ở nhóm kéo giãn so với nhóm chứng. Điều này cho thấy phương pháp kéo giãn cột sống cổ giúp cải thiện chức năng vận động của cột sống cổ.

Nghiên cứu cho thấy mức độ cải thiện đau theo thang điểm Likert 11 điểm ở nhóm kéo giãn cao hơn so với nhóm chứng. Điều này cho thấy phương pháp kéo giãn cột sống cổ giúp giảm đau hiệu quả ở bệnh nhân thoái hóa đốt sống cổ.

Nghiên cứu cho thấy sự cải thiện chức năng sinh hoạt ở nhóm kéo giãn so với nhóm chứng. Điều này cho thấy phương pháp kéo giãn cột sống cổ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân thoái hóa đốt sống cổ.

Duy trì tư thế đúng khi ngồi, đứng, làm việc. Tập thể dục thường xuyên để tăng cường sức mạnh cơ cổ, vai, gáy. Tránh các hoạt động gây quá tải cho cột sống cổ. Kiểm soát cân nặng. Bỏ thuốc lá. Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu thoái hóa.

Bổ sung các thực phẩm giàu canxi, vitamin D, omega-3. Hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, đồ uống có ga. Uống đủ nước. Duy trì cân nặng hợp lý.

Thực hiện các bài tập kéo giãn cổ, xoay cổ, nghiêng cổ. Tập các bài tập tăng cường sức mạnh cơ cổ, vai, gáy. Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc kỹ thuật viên vật lý trị liệu để được hướng dẫn cụ thể.

Chi phí điều trị phụ thuộc vào phương pháp điều trị (nội khoa, ngoại khoa, vật lý trị liệu), thời gian điều trị, các xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh. Bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn chi tiết về chi phí điều trị.

Tái khám giúp theo dõi tiến triển bệnh, đánh giá hiệu quả điều trị, phát hiện sớm các biến chứng. Bệnh nhân cần tuân thủ lịch tái khám theo chỉ định của bác sĩ.

Một số biến chứng có thể xảy ra sau phẫu thuật thoái hóa đốt sống cổ bao gồm nhiễm trùng, chảy máu, tổn thương thần kinh. Bệnh nhân cần thông báo ngay cho bác sĩ nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.