Hoàn thiện công tác quản lý thu ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình

Sự ra đời và phát triển của NSNN gắn liền với kinh tế hàng hóa - tiền tệ. NSNN là phạm trù kinh tế và lịch sử. Nhà nước cần nguồn lực tài chính để thực hiện các chức năng của mình. NSNN được đặc trưng bởi sự vận động của các nguồn tài chính gắn liền với quá trình tạo lập, sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước nhằm thực hiện các chức năng của Nhà nước trên cơ sở luật định. Nó phản ánh các quan hệ kinh tế giữa Nhà nước và các chủ thể trong xã hội, phát sinh khi Nhà nước tham gia phân phối các nguồn tài chính quốc gia theo nguyên tắc không hoàn trả trực tiếp là chủ yếu. Theo các tác giả: Lê Văn Ái & Hồ Xuân Phương (2000), thì : “NSNN được đặc trưng bằng sự vận động của các nguồn tài chính gắn liền với quá trình tạo lập, sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước nhằm thực hiện các chức năng của Nhà nước trên cơ sở luật định. Nó phản ánh các quan hệ kinh tế giữa Nhà nước và các chủ thể trong xã hội, phát sinh khi Nhà nước tham gia phân phối các nguồn tài chính quốc gia theo nguyên tắc không hoàn trả trực tiếp là chủ yếu”.[21]

Thu NSNN là quá trình Nhà nước tập trung một phần nguồn tài chính quốc gia để đáp ứng nhu cầu chi tiêu và thực hiện các chức năng quản lý kinh tế - xã hội. Thu NSNN chứa đựng các mối quan hệ kinh tế dưới hình thức tiền tệ, nảy sinh trong quá trình Nhà nước dùng quyền lực của mình để tập trung một phần nguồn tài chính quốc gia, hình thành quỹ NSNN. Quá trình Nhà nước dùng quyền lực để thu NSNN thể hiện bằng nhiều cách khác nhau như đề ra các chủ trương, phương hướng thu NSNN; ban hành các chế độ, luật lệ và cơ chế cụ thể để tổ chức tiến hành thu NSNN; thực hiện cưỡng chế về nghĩa vụ nộp NSNN.[9] Bản chất của thu NSNN được thể hiện trên những mặt chủ yếu sau: Thứ nhất, thu NSNN là quá trình của nhiều hành vi, hành động kế tiếp của Nhà nước.

Quản lý thu NSNN qua KBNN đòi hỏi tính tuân thủ cao. Các khoản thu phải được hạch toán đầy đủ, kịp thời, chính xác vào NSNN. Quy trình thu phải được công khai, minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa KBNN với các cơ quan thu, ngân hàng thương mại và các đơn vị liên quan. Ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong quản lý thu là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả và giảm thiểu rủi ro. Việc kiểm tra, giám sát thường xuyên là cần thiết để đảm bảo tuân thủ pháp luật và các quy định về quản lý thu.

Nguyên tắc quản lý thu NSNN hiệu quả tại KBNN bao gồm: tập trung, thống nhất, công khai, minh bạch, và hiệu quả. Tập trung đảm bảo nguồn thu được quản lý tập trung tại KBNN. Thống nhất đảm bảo quy trình thu được thực hiện thống nhất trên toàn hệ thống. Công khai, minh bạch tạo điều kiện cho người nộp thuế và các cơ quan liên quan giám sát. Hiệu quả đảm bảo nguồn thu được sử dụng hiệu quả cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

TABMIS giúp tự động hóa quy trình thu, giảm thiểu sai sót và gian lận. Hệ thống cung cấp thông tin kịp thời, chính xác cho việc ra quyết định. TABMIS cũng giúp cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế. Việc triển khai TABMIS đòi hỏi sự đầu tư về công nghệ thông tin (CNTT) và đào tạo nguồn nhân lực.

Việc triển khai TABMIS tại KBNN Quảng Trạch bao gồm các bước: khảo sát, thiết kế, xây dựng, kiểm thử, và triển khai. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa KBNN, các cơ quan thu, và nhà cung cấp dịch vụ. Đào tạo cán bộ là yếu tố then chốt để đảm bảo vận hành TABMIS hiệu quả. Cần có kế hoạch bảo trì, nâng cấp TABMIS thường xuyên để đáp ứng yêu cầu quản lý thu ngày càng cao.

TABMIS mang lại nhiều lợi ích cho quản lý thu NSNN, bao gồm: tăng cường tính minh bạch, giảm thiểu chi phí, nâng cao hiệu quả, và cải thiện chất lượng dịch vụ. TABMIS giúp giảm thiểu thời gian và chi phí cho người nộp thuế. Hệ thống cung cấp thông tin kịp thời, chính xác cho việc ra quyết định. TABMIS cũng giúp cải thiện khả năng kiểm soát và giám sát của các cơ quan quản lý.

Là một huyện thuộc phía bắc tỉnh Quảng Bình, Quảng Trạch với diện tích khoảng 614 km2, dân số hơn 95 ngàn người, mật độ trung bình là 212 người/km2.Quảng Trạch luôn đặc biệt quan tâm đến công tác quản lý thu – chi trên địa bàn. Trong những năm gần đây, số thu NSNN được tập trung đầy đủ, nhanh chóng, kịp thời, công tác quản lý thu ngày càng chặt chẽ, thống nhất, đáp ứng kịp thời nhiệm vụ chi của ngân sách các cấp.

Thu NSNN những năm qua tại KBNN Quảng Trạch đạt nhiều thành quả đáng kể, tuy nhiên, thực tế triển khai đã nảy sinh nhiều vấn đề hạn chế cần phải hoàn thiện như cơ chế thu NSNN, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý thu NSNN và những công tác về hạch toán thu và quyết thu NSNN.

Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy trình, thủ tục thu NSNN để đảm bảo tính đơn giản, rõ ràng, minh bạch. Đẩy mạnh thanh toán điện tử, giảm thiểu giao dịch tiền mặt. Mở rộng các kênh thu NSNN để tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy trình thu để phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm.

Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ quản lý thu NSNN. Nâng cao trình độ công nghệ thông tin cho cán bộ. Tạo điều kiện cho cán bộ học tập, trao đổi kinh nghiệm với các đơn vị tiên tiến. Xây dựng đội ngũ cán bộ có phẩm chất đạo đức tốt, tinh thần trách nhiệm cao.

Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về quản lý thu NSNN. Tăng cường đầu tư cho công nghệ thông tin trong quản lý thu. Xây dựng cơ chế khuyến khích các đơn vị, cá nhân tham gia quản lý thu. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật về quản lý thu.

Quản lý thu NSNN hiệu quả là yếu tố then chốt để đảm bảo nguồn lực tài chính cho phát triển kinh tế - xã hội. Việc hoàn thiện công tác quản lý thu NSNN là nhiệm vụ quan trọng, đòi hỏi sự nỗ lực của tất cả các cấp, các ngành và toàn xã hội.