Hoàn thiện lập dự toán thu, chi ngân sách nhà nước tại Sở Tài chính tỉnh Salavanh, nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào

Ngân sách nhà nước (NSNN) có thể được hiểu theo nhiều khía cạnh khác nhau. Về mặt kinh tế, NSNN là một bản dự toán thu - chi tài chính của Nhà nước, được lập hàng năm và phê duyệt bởi Quốc hội. Về mặt thực thể, NSNN bao gồm các nguồn thu và các khoản chi cụ thể, có quan hệ ràng buộc lẫn nhau. Về bản chất kinh tế, NSNN phản ánh quan hệ kinh tế giữa Nhà nước và các chủ thể trong xã hội, gắn liền với quá trình tạo lập, quản lý và sử dụng quỹ NSNN. Theo tài liệu gốc, trên phương diện pháp lý, “NSNN là một ước tính của kế hoạch thu chi nhà nước, được Quốc hội phê chuẩn hàng năm. Ngân sách quốc gia là trung tâm của hệ thống tài chính quốc gia, là một công cụ quản lý, điều chỉnh kinh tế vĩ mô cho nền kinh tế, bảo đảm cho sự phát triển kinh tế xã hội.

NSNN đóng vai trò chủ đạo trong hệ thống tài chính quốc gia, thực hiện hai chức năng chính: phân phối và giám sát. Chức năng phân phối thể hiện qua việc Nhà nước huy động vốn từ các nguồn khác nhau (thuế, phí, viện trợ...) và phân bổ lại cho các hoạt động công. Chức năng giám sát đảm bảo quá trình huy động và sử dụng NSNN tuân thủ pháp luật, được theo dõi, quản lý và kiểm tra chặt chẽ. NSNN là công cụ quan trọng để Nhà nước thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình, đồng thời điều tiết nền kinh tế vĩ mô. Việc quản lý và sử dụng NSNN hiệu quả là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững của quốc gia.

Nguồn lực tài chính hạn chế là một thách thức lớn đối với công tác lập dự toán NSNN tại Sở Tài chính tỉnh Salavanh. Điều này đòi hỏi việc phân bổ ngân sách phải được thực hiện một cách cẩn trọng, đảm bảo ưu tiên cho các lĩnh vực trọng điểm và mang lại hiệu quả cao nhất. Việc xác định các tiêu chí phân bổ ngân sách hợp lý, minh bạch và công bằng là vô cùng quan trọng. Đồng thời, cần tăng cường kiểm tra, giám sát việc sử dụng ngân sách để tránh lãng phí, thất thoát.

Năng lực của đội ngũ cán bộ làm công tác dự toán NSNN cần được nâng cao để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công việc. Cần tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ thường xuyên để cập nhật kiến thức mới và nâng cao kỹ năng chuyên môn. Bên cạnh đó, sự phối hợp chặt chẽ giữa Sở Tài chính với các cơ quan, đơn vị sử dụng ngân sách là yếu tố quan trọng để đảm bảo chất lượng dự toán. Cần thiết lập cơ chế trao đổi thông tin hiệu quả và tăng cường sự tham gia của các đơn vị liên quan trong quá trình lập dự toán.

Việc phân tích và dự báo chính xác tình hình kinh tế - xã hội là yếu tố then chốt để lập dự toán thu NSNN hiệu quả. Cần thu thập và phân tích các dữ liệu về tăng trưởng kinh tế, lạm phát, tỷ giá hối đoái, tình hình sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp... để đưa ra các ước tính thu sát với thực tế. Đồng thời, cần xây dựng các kịch bản khác nhau về tình hình kinh tế - xã hội để có thể ứng phó kịp thời với các biến động bất ngờ.

Hệ thống pháp luật về thuế, phí, lệ phí cần được rà soát và hoàn thiện để đảm bảo tính minh bạch, công bằng và phù hợp với tình hình thực tế. Cần loại bỏ các quy định chồng chéo, mâu thuẫn và gây khó khăn cho người nộp thuế. Đồng thời, cần bổ sung các quy định mới để điều chỉnh các hoạt động kinh tế mới phát sinh và chống thất thu thuế. Việc đơn giản hóa thủ tục hành chính thuế cũng là một yếu tố quan trọng để khuyến khích người dân và doanh nghiệp tự giác nộp thuế.

Việc xác định rõ các mục tiêu chi tiêu và ưu tiên cho các lĩnh vực quan trọng là bước đầu tiên để hoàn thiện dự toán chi NSNN. Cần căn cứ vào các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và của địa phương để xác định các lĩnh vực cần ưu tiên đầu tư. Đồng thời, cần đánh giá hiệu quả của các khoản chi tiêu hiện tại để có thể điều chỉnh và phân bổ lại ngân sách một cách hợp lý.

Việc xây dựng các định mức chi tiêu hợp lý là yếu tố quan trọng để kiểm soát chi NSNN hiệu quả. Cần căn cứ vào các quy định của pháp luật và tình hình thực tế để xây dựng các định mức chi tiêu cho từng lĩnh vực, từng hoạt động. Đồng thời, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các định mức chi tiêu để đảm bảo tuân thủ đúng quy định và tránh lãng phí.

Ứng dụng CNTT giúp tự động hóa các quy trình lập dự toán NSNN, từ việc thu thập dữ liệu, xử lý thông tin đến việc lập báo cáo và trình duyệt. Điều này giúp giảm thiểu sai sót do con người gây ra và tiết kiệm thời gian, công sức. Các phần mềm chuyên dụng có thể giúp kiểm tra tính hợp lệ của dữ liệu và cảnh báo các sai sót tiềm ẩn.

CNTT giúp thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu một cách nhanh chóng và chính xác. Các hệ thống cơ sở dữ liệu lớn có thể lưu trữ và quản lý thông tin về các khoản thu, chi NSNN, các chỉ tiêu kinh tế - xã hội... Các công cụ phân tích dữ liệu có thể giúp phát hiện các xu hướng, mối quan hệ và các vấn đề tiềm ẩn, từ đó đưa ra các quyết định chính xác hơn.

Các giải pháp chính được đề xuất trong luận văn bao gồm: nâng cao chất lượng lập dự toán của các cơ quan, đơn vị; kiện toàn nhân sự phụ trách công tác lập dự toán; tăng cường phối hợp giữa Sở Tài chính với các đơn vị sử dụng ngân sách; thực hiện nghiêm trình tự, thủ tục, thời gian xây dựng dự toán; ứng dụng CNTT vào công tác lập dự toán. Kết quả mong đợi là nâng cao tính chính xác, minh bạch và hiệu quả của công tác lập dự toán NSNN, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Salavanh.

Hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các giải pháp đã được triển khai và đề xuất các giải pháp điều chỉnh phù hợp. Đồng thời, cần nghiên cứu các mô hình quản lý NSNN tiên tiến trên thế giới để có thể áp dụng vào điều kiện thực tế của tỉnh Salavanh. Khuyến nghị các cấp lãnh đạo quan tâm và tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các giải pháp hoàn thiện công tác lập dự toán NSNN.