Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt trong ngành bia, rượu, nước giải khát tại Việt Nam, hoạt động hoạch định chiến lược đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và phát triển bền vững của doanh nghiệp. Tổng công ty cổ phần Bia – Rượu – Nước giải khát Hà Nội (HABECO) là một trong những doanh nghiệp lớn trong ngành, chiếm khoảng 18% thị phần toàn ngành bia Việt Nam trong giai đoạn 2012-2016. Tuy nhiên, kết quả kinh doanh của HABECO trong những năm gần đây chưa đạt được kỳ vọng do nhiều yếu tố khách quan và chủ quan.

Luận văn tập trung phân tích thực trạng hoạt động hoạch định chiến lược của HABECO trong giai đoạn 2012-2016, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện hoạt động này trong giai đoạn 2018-2022. Nghiên cứu có phạm vi giới hạn tại HABECO, đồng thời tham khảo kinh nghiệm hoạch định chiến lược của hai doanh nghiệp dẫn đầu ngành là SABECO và Heineken. Mục tiêu cụ thể của luận văn là đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến hoạch định chiến lược, phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của HABECO, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạch định chiến lược, góp phần tăng trưởng doanh thu và cải thiện vị thế cạnh tranh trên thị trường.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện hoạt động hoạch định chiến lược tại HABECO, giúp doanh nghiệp chủ động ứng phó với biến động thị trường, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực và phát triển bền vững trong ngành có tốc độ cạnh tranh cao.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị chiến lược kinh doanh hiện đại, trong đó nổi bật là:

  • Lý thuyết quản trị chiến lược: Chiến lược được định nghĩa là việc xác lập mục tiêu dài hạn, xây dựng chương trình hành động và phân bổ nguồn lực nhằm đạt được mục tiêu đó. Hoạch định chiến lược là quá trình phân tích môi trường, xác định mục tiêu, lựa chọn và triển khai chiến lược.

  • Mô hình phân tích SWOT: Công cụ phân tích điểm mạnh (Strengths), điểm yếu (Weaknesses), cơ hội (Opportunities) và thách thức (Threats) giúp doanh nghiệp nhận diện các yếu tố nội bộ và bên ngoài ảnh hưởng đến chiến lược.

  • Mô hình chuỗi giá trị của Michael Porter: Phân tích các hoạt động chính và hỗ trợ trong doanh nghiệp để tìm ra lợi thế cạnh tranh thông qua tối ưu hóa các hoạt động như vận hành, marketing, dịch vụ, nguồn nhân lực, công nghệ, mua sắm và cơ sở hạ tầng.

Các khái niệm chính được sử dụng bao gồm: chiến lược cấp công ty, cấp đơn vị kinh doanh và cấp chức năng; các yếu tố vĩ mô (kinh tế, công nghệ, văn hóa xã hội, tự nhiên, chính trị pháp luật, toàn cầu hóa); các yếu tố ngành (đối thủ cạnh tranh, khách hàng, nhà cung ứng, sản phẩm thay thế).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu tài chính, sản xuất kinh doanh của HABECO giai đoạn 2012-2016; báo cáo ngành; tài liệu tham khảo từ SABECO và Heineken; khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý tại HABECO.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích SWOT, phân tích chuỗi giá trị, so sánh kết quả kinh doanh với kế hoạch, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng khách quan và chủ quan. Phân tích số liệu tài chính và hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm đánh giá hiệu quả chiến lược.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Lấy mẫu số liệu toàn bộ giai đoạn 2012-2016 của HABECO; phỏng vấn các cán bộ quản lý chủ chốt để thu thập thông tin định tính. Lý do chọn phương pháp phân tích SWOT và chuỗi giá trị là do tính toàn diện và khả năng ứng dụng thực tiễn cao trong đánh giá chiến lược doanh nghiệp.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu trong năm 2017, hoàn thiện đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2018-2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả kinh doanh chưa đạt kỳ vọng: Doanh thu của HABECO giai đoạn 2012-2016 tăng trưởng trung bình khoảng 5-7% mỗi năm, thấp hơn so với mức tăng trưởng 12-13% của SABECO trong cùng giai đoạn. Tỷ suất lợi nhuận ròng của HABECO cũng thấp hơn khoảng 3-4% so với các đối thủ cạnh tranh chính.

  2. Phân tích SWOT cho thấy điểm mạnh là thương hiệu truyền thống và mạng lưới phân phối tại miền Bắc, điểm yếu là hạn chế trong đổi mới sản phẩm và marketing. Cơ hội đến từ sự phát triển thị trường tiêu dùng nội địa và xu hướng tiêu dùng sản phẩm cao cấp, thách thức là cạnh tranh gay gắt từ các doanh nghiệp lớn và áp lực từ sản phẩm thay thế.

  3. Hoạt động hoạch định chiến lược còn nhiều hạn chế: Quy trình hoạch định chưa đồng bộ, thiếu sự tham gia của các bộ phận chức năng, chưa có hệ thống đánh giá và điều chỉnh chiến lược hiệu quả. Việc phân bổ nguồn lực chưa tối ưu, đặc biệt trong marketing và nghiên cứu phát triển sản phẩm.

  4. So sánh với SABECO và Heineken: Hai doanh nghiệp này có chiến lược marketing tập trung, chi phí marketing tăng chậm nhưng tỷ trọng trong doanh thu tăng từ 3,6% lên 4,58% (SABECO), đồng thời đa dạng hóa sản phẩm và đầu tư mạnh vào nguồn nhân lực trẻ, sáng tạo. Điều này giúp họ duy trì và mở rộng thị phần, trong khi HABECO chưa tận dụng tốt các yếu tố này.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của hiệu quả kinh doanh thấp hơn là do HABECO chưa hoàn thiện quy trình hoạch định chiến lược, dẫn đến việc lựa chọn và triển khai chiến lược chưa phù hợp với biến động thị trường và xu hướng tiêu dùng. Việc thiếu sự phối hợp giữa các phòng ban và chưa có hệ thống đánh giá chiến lược làm giảm khả năng phản ứng nhanh với các thay đổi môi trường kinh doanh.

So với các nghiên cứu trước đây và kinh nghiệm của SABECO, Heineken, việc đầu tư vào marketing và phát triển sản phẩm đa dạng là yếu tố then chốt giúp các doanh nghiệp này giữ vững vị thế. HABECO cần học hỏi và áp dụng các chiến lược này để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu, tỷ suất lợi nhuận so sánh giữa HABECO và các đối thủ, bảng phân tích SWOT chi tiết, cũng như biểu đồ chi phí marketing và tỷ trọng trong doanh thu của các doanh nghiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hoạt động xác định mục tiêu chiến lược: Thiết lập hệ thống mục tiêu cụ thể, khả thi, linh hoạt và nhất quán với định hướng phát triển ngành và doanh nghiệp. Thời gian thực hiện: 2018-2019. Chủ thể: Ban lãnh đạo HABECO phối hợp với các phòng ban chức năng.

  2. Nâng cao chất lượng phân tích môi trường bên trong và bên ngoài: Áp dụng công cụ phân tích SWOT định kỳ, kết hợp với phân tích chuỗi giá trị để nhận diện điểm mạnh, điểm yếu và cơ hội, thách thức một cách toàn diện. Thời gian: 2018-2020. Chủ thể: Phòng chiến lược và phát triển.

  3. Xây dựng và lựa chọn chiến lược phù hợp: Tập trung vào chiến lược marketing hiệu quả, đa dạng hóa sản phẩm theo xu hướng tiêu dùng, đầu tư phát triển nguồn nhân lực trẻ, sáng tạo. Thời gian: 2018-2022. Chủ thể: Ban điều hành, phòng marketing, phòng nhân sự.

  4. Tăng cường triển khai và đánh giá chiến lược: Thiết lập hệ thống đánh giá định kỳ, sử dụng các tiêu chuẩn định lượng và định tính để điều chỉnh kịp thời chiến lược. Thời gian: 2018-2022. Chủ thể: Ban kiểm soát nội bộ, phòng chiến lược.

  5. Khuyến nghị với Nhà nước: Tạo điều kiện thuận lợi về chính sách thuế, hỗ trợ phát triển công nghệ và thị trường cho ngành bia, rượu, nước giải khát. Thời gian: liên tục. Chủ thể: HABECO phối hợp với các cơ quan quản lý.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý cấp cao của HABECO: Nhận diện điểm mạnh, điểm yếu trong hoạch định chiến lược, từ đó điều chỉnh chính sách phát triển doanh nghiệp.

  2. Các nhà quản trị doanh nghiệp trong ngành bia, rượu, nước giải khát: Học hỏi kinh nghiệm và áp dụng mô hình phân tích SWOT, chuỗi giá trị để nâng cao hiệu quả quản trị chiến lược.

  3. Chuyên gia tư vấn quản trị chiến lược: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để tư vấn cho các doanh nghiệp trong ngành về hoạch định và triển khai chiến lược.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh chuyên ngành Quản trị kinh doanh: Nắm bắt kiến thức thực tiễn về hoạch định chiến lược trong doanh nghiệp sản xuất kinh doanh tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hoạch định chiến lược là gì và tại sao quan trọng với doanh nghiệp?
    Hoạch định chiến lược là quá trình xác định mục tiêu dài hạn, phân tích môi trường và lựa chọn chiến lược phù hợp để đạt mục tiêu đó. Nó giúp doanh nghiệp định hướng phát triển, tận dụng cơ hội và ứng phó thách thức, nâng cao hiệu quả kinh doanh.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hoạt động hoạch định chiến lược tại HABECO?
    Bao gồm yếu tố vĩ mô như kinh tế, công nghệ, văn hóa xã hội, chính trị pháp luật; yếu tố ngành như đối thủ cạnh tranh, khách hàng, nhà cung ứng; và yếu tố nội bộ như nguồn nhân lực, công nghệ, marketing, cơ sở hạ tầng.

  3. Phân tích SWOT giúp gì cho doanh nghiệp trong hoạch định chiến lược?
    Phân tích SWOT giúp doanh nghiệp nhận diện điểm mạnh, điểm yếu nội bộ và cơ hội, thách thức bên ngoài, từ đó xây dựng chiến lược phù hợp để phát huy lợi thế và khắc phục hạn chế.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của chiến lược đã triển khai?
    Thông qua các tiêu chuẩn định lượng như doanh thu, lợi nhuận, thị phần và tiêu chuẩn định tính như mức độ hài lòng khách hàng, sự phù hợp với mục tiêu, khả năng thích ứng với môi trường thay đổi.

  5. Kinh nghiệm nào từ SABECO và Heineken có thể áp dụng cho HABECO?
    Tập trung vào chiến lược marketing hiệu quả với chi phí hợp lý, đa dạng hóa sản phẩm đáp ứng nhu cầu thị trường, đầu tư phát triển nguồn nhân lực trẻ và sáng tạo, đồng thời xây dựng hệ thống đánh giá chiến lược chặt chẽ.

Kết luận

  • Hoạt động hoạch định chiến lược tại HABECO giai đoạn 2012-2016 còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh và vị thế cạnh tranh.
  • Phân tích SWOT và chuỗi giá trị giúp nhận diện rõ điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của HABECO trong bối cảnh ngành bia, rượu, nước giải khát.
  • So sánh với SABECO và Heineken cho thấy tầm quan trọng của chiến lược marketing, đa dạng hóa sản phẩm và phát triển nguồn nhân lực.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp hoàn thiện hoạt động hoạch định chiến lược từ 2018 đến 2022 nhằm nâng cao hiệu quả và khả năng cạnh tranh của HABECO.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, thiết lập hệ thống đánh giá chiến lược và điều chỉnh linh hoạt theo biến động thị trường. Đề nghị Ban lãnh đạo HABECO và các bên liên quan hành động ngay để đảm bảo sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.