Tổng quan nghiên cứu
Ung thư là một trong những bệnh lý ác tính phổ biến và có tỷ lệ mắc ngày càng tăng tại Việt Nam. Mỗi năm, nước ta ghi nhận hơn 126.000 ca mắc mới và khoảng 94.000 người tử vong do ung thư, với dự báo con số này sẽ tiếp tục gia tăng trong những năm tới. Bệnh ung thư không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất mà còn tác động sâu sắc đến tâm lý và xã hội của người bệnh. Tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh, số lượng bệnh nhân ung thư ngày càng tăng, với khoảng 10.000 ca khám và gần 8.729 ca điều trị nội trú mỗi năm, trong khi tỷ lệ chuyển viện giảm rõ rệt, cho thấy sự phát triển của dịch vụ điều trị ung thư tại địa phương.
Trong bối cảnh đó, công tác xã hội trong bệnh viện đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ người bệnh ung thư vượt qua khó khăn về tâm lý, xã hội và kinh tế. Luận văn tập trung nghiên cứu hai nhiệm vụ trọng tâm của công tác xã hội tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh: vận động tiếp nhận tài trợ và hỗ trợ, tư vấn giải quyết các vấn đề xã hội cho người bệnh và người nhà trong quá trình khám chữa bệnh. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 10/2018 đến tháng 10/2019, nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác xã hội, góp phần cải thiện chất lượng chăm sóc và nâng cao sự hài lòng của người bệnh.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn vận dụng hai lý thuyết chính để phân tích và đánh giá nhiệm vụ công tác xã hội trong hỗ trợ người bệnh ung thư:
Lý thuyết nhu cầu của Abraham Maslow: Hệ thống thứ bậc nhu cầu từ cơ bản đến cao cấp gồm nhu cầu sinh lý, an toàn, quan hệ xã hội, được tôn trọng và tự thể hiện bản thân. Lý thuyết này giúp xác định các nhu cầu thiết yếu của người bệnh ung thư, từ đó xây dựng các hoạt động hỗ trợ phù hợp nhằm đáp ứng nhu cầu thể chất, tâm lý và xã hội của họ.
Lý thuyết vai trò xã hội: Mô tả các quyền, nghĩa vụ và kỳ vọng xã hội đối với từng vị trí, trong đó nhân viên công tác xã hội đóng vai trò cầu nối giữa người bệnh, gia đình và hệ thống y tế. Lý thuyết này giúp phân tích các nhiệm vụ và trách nhiệm của nhân viên công tác xã hội trong bệnh viện, đồng thời nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện nhiệm vụ.
Ba khái niệm chuyên ngành được làm rõ gồm: nhiệm vụ công tác xã hội, người bệnh ung thư và bệnh viện đa khoa. Luận văn cũng dựa trên các văn bản pháp luật như Thông tư số 43/2015/TT-BYT quy định nhiệm vụ công tác xã hội trong bệnh viện, Quyết định số 32/2010/QĐ-TTg về phát triển nghề công tác xã hội, nhằm đảm bảo tính pháp lý và thực tiễn cho nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định lượng và định tính:
Nguồn dữ liệu: Bao gồm số liệu thống kê từ Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh, tài liệu khoa học, báo cáo ngành, cùng dữ liệu khảo sát thực tế với 30 bệnh nhân ung thư (độ tuổi 25-70), 5 cán bộ y tế và các tổ chức xã hội liên quan.
Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ, kết hợp phân tích nội dung phỏng vấn sâu với bác sĩ chuyên khoa, điều dưỡng, nhân viên công tác xã hội, người bệnh và các tổ chức từ thiện.
Timeline nghiên cứu: Thực hiện trong vòng một năm (10/2018 - 10/2019), bao gồm thu thập dữ liệu, khảo sát, phỏng vấn sâu, quan sát thực tế và phân tích kết quả.
Phương pháp phỏng vấn sâu và quan sát được sử dụng để làm rõ thực trạng, nhu cầu và khó khăn của người bệnh ung thư, cũng như đánh giá hiệu quả các nhiệm vụ công tác xã hội đang triển khai tại bệnh viện.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tỷ lệ bệnh nhân ung thư có hoàn cảnh kinh tế khó khăn cao: 56,67% bệnh nhân thuộc diện nghèo, 30% cận nghèo, chỉ 13,33% không nghèo. Điều này cho thấy nhu cầu hỗ trợ tài chính và vật chất là rất lớn.
Mối quan hệ giữa người bệnh và cán bộ y tế: 10% người bệnh đánh giá mối quan hệ tốt, 58,6% bình thường và 12,9% cho rằng có mối quan hệ xấu. Giao tiếp ứng xử được cải thiện qua các lớp tập huấn, góp phần nâng cao sự hài lòng của người bệnh.
Hiệu quả các hình thức hỗ trợ tâm lý: Hình thức gặp mặt trực tiếp cá nhân được đánh giá hiệu quả cao nhất (70%), tiếp theo là tư vấn theo nhóm (71,4%), trong khi tư vấn qua điện thoại có hiệu quả thấp hơn (42,9%).
Hoạt động vận động tiếp nhận tài trợ: Chủ yếu tập trung vào cung cấp suất ăn miễn phí, hỗ trợ viện phí cho bệnh nhân nghèo. Tuy nhiên, công tác truyền thông và quảng bá các hoạt động này còn hạn chế, chưa thường xuyên và chưa chuyên sâu.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy công tác xã hội tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh đã có những bước tiến tích cực trong việc hỗ trợ người bệnh ung thư, đặc biệt là trong việc tư vấn, hỗ trợ tâm lý và vận động tài trợ. Tỷ lệ bệnh nhân nghèo cao phản ánh nhu cầu cấp thiết về hỗ trợ tài chính, phù hợp với lý thuyết nhu cầu Maslow về nhu cầu sinh lý và an toàn.
Mối quan hệ giữa người bệnh và cán bộ y tế, dù được cải thiện, vẫn còn tồn tại những khó khăn, ảnh hưởng đến hiệu quả chăm sóc và sự hài lòng của người bệnh. Việc tổ chức các lớp tập huấn giao tiếp ứng xử đã góp phần nâng cao chất lượng phục vụ, đồng thời giảm thiểu xung đột và căng thẳng trong quá trình điều trị.
Hình thức hỗ trợ tâm lý trực tiếp và theo nhóm được đánh giá cao hơn tư vấn qua điện thoại, cho thấy sự cần thiết của tiếp xúc trực tiếp để tạo sự tin tưởng và đánh giá chính xác tâm trạng người bệnh. Điều này phù hợp với vai trò xã hội của nhân viên công tác xã hội trong việc xây dựng mối quan hệ hỗ trợ hiệu quả.
Tuy nhiên, hoạt động vận động tài trợ còn mang tính tự phát, chưa có quy trình khoa học và hệ thống, dẫn đến việc truyền thông chưa hiệu quả, ảnh hưởng đến khả năng huy động nguồn lực hỗ trợ người bệnh. So với các mô hình công tác xã hội trong bệnh viện ở các nước phát triển, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh cần hoàn thiện hơn về mặt tổ chức và quản lý nguồn lực.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ hoàn cảnh kinh tế người bệnh, biểu đồ đánh giá mối quan hệ người bệnh - cán bộ y tế, và bảng so sánh hiệu quả các hình thức hỗ trợ tâm lý để minh họa rõ nét các phát hiện.
Đề xuất và khuyến nghị
Xây dựng quy trình vận động tiếp nhận tài trợ chuyên nghiệp: Thiết lập quy trình minh bạch, rõ ràng trong vận động, tiếp nhận và phân phối nguồn tài trợ nhằm tăng hiệu quả huy động nguồn lực, dự kiến hoàn thành trong 12 tháng, do Ban lãnh đạo bệnh viện phối hợp với phòng Công tác xã hội thực hiện.
Tăng cường đào tạo kỹ năng giao tiếp và tư vấn cho nhân viên công tác xã hội và cán bộ y tế: Tổ chức các khóa đào tạo định kỳ nhằm nâng cao kỹ năng hỗ trợ tâm lý, giao tiếp ứng xử, dự kiến mỗi năm ít nhất 2 khóa, do phòng Đào tạo và phòng Công tác xã hội phối hợp triển khai.
Phát triển các chương trình hỗ trợ tâm lý trực tiếp và theo nhóm cho người bệnh ung thư: Mở rộng quy mô các buổi tư vấn nhóm và gặp mặt cá nhân, tăng tần suất tổ chức lên ít nhất 2 lần/tháng, do tổ Công tác xã hội chủ trì thực hiện.
Đẩy mạnh truyền thông về các hoạt động công tác xã hội và quyền lợi người bệnh: Sử dụng đa dạng các kênh truyền thông như website, fanpage, truyền hình địa phương để nâng cao nhận thức cộng đồng và người bệnh về các dịch vụ hỗ trợ, thực hiện liên tục hàng năm, do phòng Truyền thông phối hợp với tổ Công tác xã hội đảm nhiệm.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Nhân viên công tác xã hội trong bệnh viện: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để nâng cao hiệu quả công tác, đặc biệt trong hỗ trợ người bệnh ung thư.
Cán bộ quản lý bệnh viện và ngành y tế: Giúp hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của công tác xã hội, từ đó xây dựng chính sách và quy trình phù hợp nhằm phát triển dịch vụ hỗ trợ người bệnh.
Nhà hoạch định chính sách xã hội và y tế: Cung cấp dữ liệu và phân tích để thiết kế các chương trình an sinh xã hội, hỗ trợ tài chính và chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân ung thư.
Các tổ chức từ thiện và cộng đồng: Tham khảo để phối hợp hiệu quả trong việc vận động tài trợ, hỗ trợ người bệnh và gia đình, đồng thời nâng cao hiệu quả hoạt động xã hội trong bệnh viện.
Câu hỏi thường gặp
Công tác xã hội trong bệnh viện có vai trò gì đối với người bệnh ung thư?
Công tác xã hội giúp hỗ trợ tâm lý, tư vấn pháp lý, vận động tài trợ và kết nối các dịch vụ xã hội nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống và hiệu quả điều trị cho người bệnh ung thư.Hai nhiệm vụ trọng tâm của công tác xã hội tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh là gì?
Là vận động tiếp nhận tài trợ và hỗ trợ, tư vấn giải quyết các vấn đề xã hội cho người bệnh và người nhà trong quá trình khám chữa bệnh.Phương pháp hỗ trợ tâm lý nào được đánh giá hiệu quả nhất?
Gặp mặt trực tiếp cá nhân và tư vấn theo nhóm được đánh giá hiệu quả hơn so với tư vấn qua điện thoại, do tạo điều kiện cho sự chia sẻ và đánh giá cảm xúc chính xác hơn.Tỷ lệ bệnh nhân ung thư có hoàn cảnh khó khăn tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh là bao nhiêu?
Khoảng 56,67% bệnh nhân thuộc diện nghèo và 30% cận nghèo, cho thấy nhu cầu hỗ trợ tài chính rất lớn.Làm thế nào để nâng cao hiệu quả vận động tài trợ trong bệnh viện?
Cần xây dựng quy trình vận động và quản lý nguồn tài trợ minh bạch, tăng cường truyền thông và phối hợp với các tổ chức từ thiện, đồng thời đào tạo nhân viên công tác xã hội về kỹ năng vận động nguồn lực.
Kết luận
- Công tác xã hội tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh đã góp phần quan trọng trong việc hỗ trợ người bệnh ung thư về mặt tâm lý, xã hội và tài chính.
- Hai nhiệm vụ trọng tâm vận động tiếp nhận tài trợ và hỗ trợ, tư vấn giải quyết các vấn đề xã hội được triển khai nhưng còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
- Nhu cầu hỗ trợ của người bệnh ung thư rất lớn, đặc biệt là nhóm có hoàn cảnh kinh tế khó khăn chiếm hơn 80%.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả công tác xã hội, bao gồm xây dựng quy trình vận động tài trợ, đào tạo nhân viên và phát triển các chương trình hỗ trợ tâm lý.
- Tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng nhằm hoàn thiện mô hình công tác xã hội trong bệnh viện, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý và bệnh viện cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá để đảm bảo hiệu quả và bền vững của công tác xã hội trong hỗ trợ người bệnh ung thư.