Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập hóa học để phát huy tính tích cực nhận thức của học sinh trung học phổ thông

• Tác giả: Vũ Văn Ban
• Người hướng dẫn: Ts. Nguyễn Thị Kim Thành
• Trường học: Trường Đại học Giáo dục
• Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học (Bộ môn Hoá học)
• Đề tài: Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập hoá học về sơ đồ, hình vẽ và đồ thị nhằm phát huy tính tích cực nhận thức của học sinh trung học phổ thông
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2011
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• Lý do chọn đề tài
• Mục đích nghiên cứu
• Nhiệm vụ nghiên cứu
• Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu
• Phạm vi nghiên cứu
• Giả thuyết khoa học
• Phương pháp nghiên cứu
• Kết quả đóng góp mới của luận văn
• Cấu trúc luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG BÀI TẬP VỀ SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ VÀ ĐỒ THỊ
• 1.1. Hoạt động nhận thức
• 1.2. Khái niệm nhận thức
• 1.3. Sự phát triển năng lực nhận thức cho học sinh
• 1.4. Tư duy và sự phát triển tư duy
• 1.4.1. Khái niệm tư duy
• 1.4.2. Những đặc điểm của tư duy
• 1.4.3. Những phẩm chất của tư duy
• 1.4.4. Những thao tác tư duy và phương pháp hình thành phán đoán mới
• 1.5. Phương pháp đổi mới phương pháp dạy học
• 1.6. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học
• 1.7. Phương hướng đổi mới phương pháp dạy học
• 1.8. Phương pháp dạy học tích cực
• 1.9. Công nghệ thông tin với việc đổi mới phương pháp dạy học
• 1.10. Bài tập hóa học
• 1.10.1. Khái niệm về bài tập hóa học
• 1.10.2. Ý nghĩa tác dụng của bài tập hóa học trong dạy học
• 1.10.3. Bài tập hóa học có sử dụng sơ đồ, hình vẽ và đồ thị
• 1.10.4. Xu hướng phát triển của bài tập hóa học
• 1.10.5. Thực trạng sử dụng bài tập về sơ đồ, hình vẽ và đồ thị ở trường Trung học phổ thông
• 1.10.6. Tỉ lệ bài tập hóa học có hình vẽ, sơ đồ và đồ thị
• 1.10.7. Thái độ của GV và HS đối với dạng bài tập về sơ đồ, hình vẽ và đồ thị
• 1.11. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP HÓA HỌC VỀ SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ VÀ ĐỒ THỊ NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC NHẬN THỨC CỦA HỌC SINH
• 2.1. Mục tiêu và nội dung kiến thức phần hóa học vô cơ lớp 12 (chương trình nâng cao)
• 2.2. Nội dung kiến thức phần hóa học vô cơ lớp 12 nâng cao THPT
• 2.3. Cơ sở và nguyên tắc lựa chọn bài tập về sơ đồ, hình vẽ và đồ thị
• 2.3.1. Cơ sở lựa chọn
• 2.3.2. Nguyên tắc lựa chọn bài tập
• 2.4. Sử dụng bài tập về sơ đồ, hình vẽ và đồ thị vào quá trình dạy học
• 2.4.1. Sử dụng bài tập về sơ đồ, hình vẽ và đồ thị dùng trong bài dạy kiến thức mới
• 2.4.2. Sử dụng bài tập sơ đồ, hình vẽ và đồ thị trong bài luyện tập, ôn tập, rèn kĩ năng giải bài tập
• 2.4.3. Sử dụng bài tập sơ đồ, hình vẽ và đồ thị trong giờ kiểm tra
• 2.5. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 3.1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm
• 3.1.1. Mục đích của thực nghiệm
• 3.1.2. Nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm
• 3.2. Đối tượng cơ sở thực nghiệm
• 3.3. Quá trình tiến hành thực nghiệm sư phạm
• 3.3.1. Chuẩn bị cho quá trình thực nghiệm
• 3.3.2. Tiến hành thực nghiệm
• 3.3.3. Kết quả các bài dạy thực nghiệm sư phạm
• 3.3.4. Xử lý kết quả thực nghiệm sư phạm
• 3.3.5. Phân tích kết quả thực nghiệm sư phạm
• 3.4. Tiểu kết chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng quan về hệ thống bài tập hóa học cho học sinh THPT

Hệ thống bài tập hóa học đóng vai trò quan trọng trong việc phát huy tính tích cực nhận thức của học sinh THPT. Việc sử dụng bài tập không chỉ giúp củng cố kiến thức mà còn kích thích tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề. Hệ thống bài tập hóa học được xây dựng dựa trên các nguyên tắc sư phạm hiện đại, nhằm tạo ra môi trường học tập tích cực và hiệu quả.

1.1. Khái niệm về hệ thống bài tập hóa học

Hệ thống bài tập hóa học là tập hợp các bài tập được thiết kế để giúp học sinh nắm vững kiến thức và phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề. Các bài tập này thường bao gồm sơ đồ, hình vẽ và đồ thị, giúp học sinh hình dung và hiểu rõ hơn về các khái niệm hóa học.

1.2. Tầm quan trọng của bài tập hóa học trong giáo dục

Bài tập hóa học không chỉ là công cụ để kiểm tra kiến thức mà còn là phương tiện để phát triển tư duy phản biện và khả năng phân tích của học sinh. Việc giải quyết các bài tập hóa học giúp học sinh rèn luyện kỹ năng tư duy logic và khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tiễn.

II. Thách thức trong việc phát huy tính tích cực nhận thức của học sinh

Mặc dù hệ thống bài tập hóa học có nhiều lợi ích, nhưng việc áp dụng chúng trong giảng dạy cũng gặp phải một số thách thức. Những thách thức này có thể ảnh hưởng đến hiệu quả học tập của học sinh và cần được giải quyết để tối ưu hóa quá trình dạy học.

2.1. Khó khăn trong việc thiết kế bài tập phù hợp

Một trong những thách thức lớn nhất là việc thiết kế bài tập hóa học phù hợp với trình độ và nhu cầu của học sinh. Bài tập quá khó hoặc quá dễ đều có thể dẫn đến sự chán nản hoặc thiếu động lực học tập.

2.2. Thiếu sự hỗ trợ từ giáo viên

Giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn và hỗ trợ học sinh trong quá trình giải bài tập. Thiếu sự hỗ trợ này có thể khiến học sinh gặp khó khăn trong việc hiểu và áp dụng kiến thức.

III. Phương pháp xây dựng hệ thống bài tập hóa học hiệu quả

Để phát huy tính tích cực nhận thức của học sinh, việc xây dựng hệ thống bài tập hóa học cần tuân theo một số phương pháp nhất định. Những phương pháp này không chỉ giúp học sinh tiếp thu kiến thức mà còn phát triển kỹ năng tư duy độc lập.

3.1. Nguyên tắc lựa chọn bài tập

Việc lựa chọn bài tập cần dựa trên các nguyên tắc như tính phù hợp với nội dung học, khả năng kích thích tư duy và sự đa dạng trong hình thức bài tập. Bài tập nên được thiết kế để khuyến khích học sinh tự khám phá và tìm ra giải pháp.

3.2. Sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học

Công nghệ thông tin có thể được sử dụng để tạo ra các bài tập tương tác, giúp học sinh dễ dàng tiếp cận và giải quyết bài tập hóa học. Việc này không chỉ làm tăng tính hấp dẫn mà còn giúp học sinh phát triển kỹ năng công nghệ thông tin.

IV. Ứng dụng thực tiễn của hệ thống bài tập hóa học

Hệ thống bài tập hóa học không chỉ được áp dụng trong lớp học mà còn có thể được sử dụng trong các hoạt động ngoại khóa và nghiên cứu khoa học. Việc này giúp học sinh có cơ hội áp dụng kiến thức vào thực tiễn và phát triển kỹ năng nghiên cứu.

4.1. Tổ chức các buổi học ngoại khóa

Các buổi học ngoại khóa có thể được tổ chức để học sinh thực hành giải bài tập hóa học trong môi trường thực tế. Điều này giúp học sinh thấy được sự liên kết giữa lý thuyết và thực tiễn.

4.2. Nghiên cứu khoa học và bài tập hóa học

Học sinh có thể tham gia vào các dự án nghiên cứu khoa học, trong đó sử dụng hệ thống bài tập hóa học để giải quyết các vấn đề thực tiễn. Việc này không chỉ giúp nâng cao kiến thức mà còn phát triển kỹ năng nghiên cứu và làm việc nhóm.

V. Kết luận và triển vọng tương lai của hệ thống bài tập hóa học

Hệ thống bài tập hóa học có tiềm năng lớn trong việc phát huy tính tích cực nhận thức của học sinh THPT. Việc áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại và công nghệ thông tin sẽ giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập. Tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển hệ thống bài tập này để đáp ứng nhu cầu học tập ngày càng cao của học sinh.

5.1. Định hướng phát triển hệ thống bài tập

Cần có sự đầu tư và nghiên cứu để phát triển hệ thống bài tập hóa học đa dạng và phong phú hơn, phù hợp với nhu cầu học tập của học sinh. Việc này sẽ giúp nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển năng lực nhận thức của học sinh.

5.2. Tương lai của giáo dục hóa học

Giáo dục hóa học sẽ tiếp tục phát triển với sự hỗ trợ của công nghệ và các phương pháp dạy học mới. Hệ thống bài tập hóa học sẽ là một phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển tư duy sáng tạo cho học sinh.