Phát triển năng lực hợp tác giải quyết vấn đề của học sinh trong dạy học hóa học phi kim

• Tác giả: Vũ Phương Liên
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Trung Ninh
• Trường học: Trường Đại Học Sư Phạm Hà Nội
• Chuyên ngành: Lí luận và phương pháp dạy bộ môn Hóa học
• Đề tài: Nâng Cao Năng Lực Hợp Tác Giải Quyết Vấn Đề Trong Dạy Học Hóa Học Phi Kim
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ DẠY HỌC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỢP TÁC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC
• 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
• 1.2. Nghiên cứu về năng lực giải quyết vấn đề của học sinh
• 1.3. Nghiên cứu về năng lực hợp tác giải quyết vấn đề học sinh
• 1.4. Nghiên cứu về dạy học và kiểm tra đánh giá năng lực hợp tác giải quyết vấn đề
• 1.5. Phương pháp tiếp cận nghiên cứu
• 1.6. Điểm mới của luận án
• 1.7. Cấu trúc luận án
• 2. CHƯƠNG 2: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỢP TÁC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH THPT TRONG DẠY HỌC PHẦN HÓA HỌC PHI KIM
• 2.1. Phân tích mục tiêu, nội dung, cấu trúc phần hóa học phi kim trong chương trình Hóa học THPT
• 2.2. Nguyên tắc xây dựng, lựa chọn chủ đề dạy học phần hóa học phi kim phát triển năng lực hợp tác giải quyết vấn đề cho học sinh THPT
• 2.3. Dạy học phần hóa học phi kim theo chủ đề tích hợp liên môn khoa học tự nhiên nhằm phát triển năng lực hợp tác giải quyết vấn đề cho học sinh
• 2.3.1. Nguyên tắc dạy học chủ đề tích hợp liên môn khoa học tự nhiên
• 2.3.2. Thiết kế dạy học chủ đề tích hợp liên môn khoa học tự nhiên
• 2.3.3. Mô hình phát triển năng lực hợp tác giải quyết vấn đề học sinh
• 2.4. Dạy học phần hóa học phi kim theo mô hình trải nghiệm của Kolb nhằm phát triển năng lực hợp tác giải quyết vấn đề cho học sinh THPT
• 2.4.1. Nguyên tắc dạy học theo mô hình trải nghiệm của Kolb
• 2.4.2. Thiết kế dạy học theo mô hình trải nghiệm của Kolb
• 2.4.3. Mô hình phát triển năng lực hợp tác giải quyết vấn đề học sinh thông qua học tập theo mô hình Kolb
• 2.5. Thử nghiệm sư phạm dạy học phần hóa học phi kim theo hai biện pháp phát triển năng lực hợp tác giải quyết vấn đề cho học sinh
• 2.5.2. Nhiệm vụ thử nghiệm
• 2.5.4. Kế hoạch thử nghiệm và đánh giá năng lực hợp tác giải quyết vấn đề học sinh
• 2.6. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM VÀ BÀN LUẬN
• 3.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm
• 3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm
• 3.3. Nội dung thực nghiệm sư phạm
• 3.3.1. Thiết kế dạy học 04 học đề học hợp tác giải quyết vấn đề
• 3.3.2. Thiết kế dạy học 04 học đề học hợp tác giải quyết vấn đề theo mô hình Kolb
• 3.4. Tổ chức thực nghiệm và đánh giá độ tin cậy kết quả đánh giá năng lực hợp tác giải quyết vấn đề
• 3.5. Phát triển năng lực hợp tác giải quyết vấn đề của học sinh qua hai vòng thực nghiệm dạy học hóa học theo hai biện pháp
• 3.5.1. Số liệu phân tích năng lực hợp tác giải quyết vấn đề học sinh
• 3.5.2. Số liệu phân tích năng lực hợp tác giải quyết vấn đề học sinh theo mô hình Kolb
• 3.5.3. Số liệu so sánh kết quả năng lực hợp tác giải quyết vấn đề học sinh qua từng giai đoạn thử nghiệm
• 3.5.4. So sánh kết quả năng lực hợp tác giải quyết vấn đề học sinh qua từng giai đoạn thử nghiệm
• 3.6. Phân tích năng lực hợp tác giải quyết vấn đề của một học sinh
• 3.7. Phân tích kết quả năng lực hợp tác giải quyết vấn đề trên hai lớp học sinh do cùng giáo viên thực nghiệm
• 3.8. Tiểu kết chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• CÁC CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về năng lực hợp tác giải quyết vấn đề

Năng lực hợp tác giải quyết vấn đề là một trong những yếu tố quan trọng trong giáo dục hiện đại. Đặc biệt trong dạy học hóa học phi kim, việc phát triển năng lực hợp tác giúp học sinh không chỉ hiểu sâu về kiến thức mà còn rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm. Theo nghiên cứu của OECD, năng lực này không chỉ giúp học sinh giải quyết vấn đề mà còn phát triển tư duy phản biện và khả năng giao tiếp. Việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực như thảo luận nhóm, dự án học tập sẽ tạo điều kiện cho học sinh thực hành và phát triển năng lực hợp tác. Một nghiên cứu cho thấy rằng học sinh có khả năng hợp tác tốt hơn sẽ có kết quả học tập cao hơn trong các môn học khoa học tự nhiên.

1.1. Tầm quan trọng của năng lực hợp tác

Năng lực hợp tác không chỉ là một kỹ năng mềm mà còn là một yếu tố quyết định trong việc giải quyết vấn đề. Trong bối cảnh giáo dục hiện nay, việc phát triển năng lực hợp tác giúp học sinh có thể làm việc hiệu quả trong nhóm, từ đó nâng cao khả năng giải quyết vấn đề. Theo nghiên cứu của Vũ Phương Liên, việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực như thảo luận nhóm, dự án học tập sẽ tạo điều kiện cho học sinh thực hành và phát triển năng lực hợp tác. Học sinh sẽ học được cách lắng nghe, chia sẻ ý tưởng và cùng nhau tìm ra giải pháp cho các vấn đề trong học tập.

II. Phương pháp dạy học phát triển năng lực hợp tác

Để phát triển năng lực hợp tác trong dạy học hóa học phi kim, giáo viên cần áp dụng các phương pháp dạy học tích cực. Các phương pháp như học tập dựa trên dự án, thảo luận nhóm, và mô hình Kolb đã được chứng minh là hiệu quả trong việc nâng cao năng lực hợp tác của học sinh. Việc thiết kế các hoạt động học tập có tính tương tác cao sẽ giúp học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm. Một nghiên cứu cho thấy rằng học sinh tham gia vào các hoạt động nhóm có khả năng giải quyết vấn đề tốt hơn so với những học sinh học theo phương pháp truyền thống.

2.1. Học tập dựa trên dự án

Học tập dựa trên dự án là một phương pháp hiệu quả để phát triển năng lực hợp tác. Trong phương pháp này, học sinh sẽ được giao nhiệm vụ thực hiện một dự án cụ thể, từ đó họ phải làm việc cùng nhau để hoàn thành nhiệm vụ. Điều này không chỉ giúp học sinh phát triển kỹ năng làm việc nhóm mà còn rèn luyện khả năng giải quyết vấn đề. Theo nghiên cứu của PGS. Trần Trung Ninh, việc áp dụng phương pháp này trong dạy học hóa học phi kim đã mang lại kết quả tích cực, giúp học sinh nâng cao năng lực hợp tác và khả năng tư duy phản biện.

III. Thực trạng và giải pháp

Thực trạng dạy học hóa học phi kim hiện nay cho thấy nhiều giáo viên vẫn còn sử dụng phương pháp truyền thống, dẫn đến việc học sinh không phát triển được năng lực hợp tác. Để khắc phục tình trạng này, cần có sự thay đổi trong phương pháp dạy học. Giáo viên cần được đào tạo về các phương pháp dạy học tích cực, đồng thời cần có sự hỗ trợ từ nhà trường trong việc thiết kế chương trình học. Một giải pháp khả thi là tổ chức các buổi tập huấn cho giáo viên về cách áp dụng các phương pháp dạy học tích cực nhằm phát triển năng lực hợp tác cho học sinh.

3.1. Đề xuất giải pháp

Để nâng cao năng lực hợp tác trong dạy học hóa học phi kim, cần thiết phải tổ chức các buổi tập huấn cho giáo viên về các phương pháp dạy học tích cực. Ngoài ra, cần có sự phối hợp giữa giáo viên và phụ huynh trong việc tạo môi trường học tập tích cực cho học sinh. Việc áp dụng các phương pháp như học tập dựa trên dự án, thảo luận nhóm sẽ giúp học sinh phát triển năng lực hợp tác và khả năng giải quyết vấn đề một cách hiệu quả hơn.