Hát Pả Dung trong đời sống văn hóa của người Dao ở Phúc Chu, Định Hóa, Thái Nguyên

• Tác giả: Đặng Lăng Hồng Cẩm
• Người hướng dẫn: TS. Dương Nguyệt Vân
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Văn học Việt Nam
• Đề tài: Hát Pả Dung Trong Đời Sống Văn Hóa Của Người Dao Ở Phúc Chu, Định Hóa, Thái Nguyên
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC BẢNG BIỂU
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lí do chọn đề tài
• 0.2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
• 0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
• 0.5. Phương pháp nghiên cứu
• 0.6. Đóng góp của luận văn
• 0.7. Cấu trúc luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ THỰC TIỄN VÀ LÍ THUYẾT CỦA ĐỀ TÀI
• 1.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, xã hội, lịch sử ở Phúc Chu, Định Hóa, Thái Nguyên
• 1.2. Điều kiện tự nhiên
• 1.3. Đặc điểm kinh tế xã hội
• 1.4. Đặc điểm văn hóa của người Dao ở Phúc Chu, Định Hoá, Thái Nguyên
• 1.5. Đời sống văn hóa vật chất
• 1.6. Đời sống văn hóa tinh thần
• 1.7. Diện mạo hát Pả dung của người Dao ở Phúc Chu, Định Hóa, Thái Nguyên
• 1.8. Nguồn gốc và quá trình phát triển
• 1.9. Thực trạng hát Pả dung ở Phúc Chu, Định Hóa, Thái Nguyên
• 2. CHƯƠNG 2: HÁT PẢ DUNG - BỨC TRANH ĐỜI SỐNG VĂN HÓA CỦA NGƯỜI DAO Ở PHÚC CHU, ĐỊNH HOÁ, THÁI NGUYÊN
• 2.1. Hát Pả dung trong lễ Cấp sắc của người Dao ở Phúc Chu, Định Hóa, Thái Nguyên
• 2.2. Hát Pả dung phản ánh các công việc của thầy cúng trong quá trình làm lễ
• 2.3. Hát Pả dung thể hiện quá trình trước khi làm lễ
• 2.4. Hát Pả dung - lời cảm ơn thầy cúng và khách đến dự đám Cấp sắc
• 2.5. Hát Pả dung tiễn vua (Bàn Vương) ra về
• 2.6. Hát Pả dung phản ánh phong tục người Dao ở Phúc Chu, Định Hóa, Thái Nguyên
• 2.7. Hát Pả dung trong phong tục cưới hỏi
• 2.8. Hát Pả dung trong phong tục mừng năm mới
• 2.9. Hát Pả dung trong phong tục mừng nhà mới
• 2.10. Hát Pả dung - tiếng lòng tình cảm người Dao ở Phúc Chu, Định Hóa, Thái Nguyên
• 2.11. Ca ngợi Đảng, Bác Hồ và sự phát triển của bản làng. Hát Pả dung thể hiện tình yêu đôi lứa
• 2.12. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: NGHỆ THUẬT HÁT PẢ DUNG CỦA NGƯỜI DAO Ở PHÚC CHU, ĐỊNH HOÁ, THÁI NGUYÊN
• 3.1. Nghệ thuật lời ca
• 3.2. Vần và nhịp
• 3.3. Các biện pháp tu từ
• 3.4. Nghệ thuật diễn xướng
• 3.5. Không gian diễn xướng
• 3.6. Thời gian diễn xướng
• 3.7. Cách thức, lề lối diễn xướng
• 3.8. TIỂU KẾT CHƯƠNG 3
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• DANH MỤC BẢNG BIỂU

I. Tổng Quan Về Hát Pả Dung Di Sản Văn Hóa Người Dao

Hát Pả Dung là một di sản văn hóa phi vật thể độc đáo của người Dao ở Phúc Chu, Định Hóa, Thái Nguyên. Được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận vào năm 2018, Pả Dung không chỉ là một hình thức sinh hoạt văn nghệ mà còn là tiếng lòng, là phương tiện truyền tải những tâm tư, tình cảm và ước vọng của cộng đồng người Dao. Những làn điệu trữ tình, duyên dáng của Pả Dung gắn bó mật thiết với đời sống của người dân nơi đây, từ lao động sản xuất đến các nghi lễ truyền thống. Tuy nhiên, trong bối cảnh xã hội hiện đại, di sản văn hóa này đang đối mặt với nguy cơ mai một. Do đó, việc nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị của Hát Pả Dung trở nên vô cùng cấp thiết, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong sự phát triển của đất nước.

1.1. Nguồn gốc và ý nghĩa của Hát Pả Dung trong đời sống Dao

Hát Pả Dung, hay còn gọi là Pá dung hoặc Páo dung, là một làn điệu dân ca đặc sắc, được hình thành và phát triển từ lâu đời trong cộng đồng người Dao. Bắt nguồn từ các hoạt động lao động sản xuất, tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, Pả Dung gắn bó mật thiết với cuộc sống hàng ngày, phản ánh hiện thực xã hội và mang giá trị văn hóa tinh thần to lớn. Trước đây, Pả Dung xuất hiện ở khắp mọi nơi, từ phiên chợ đến lễ cưới, từ lao động đến các nghi lễ. Tuy nhiên, sự du nhập của văn hóa hiện đại đang làm lu mờ dần giá trị truyền thống của loại hình nghệ thuật này.

1.2. Địa bàn phân bố và đặc điểm của người Dao ở Phúc Chu Định Hóa

Phúc Chu, Định Hóa, Thái Nguyên là nơi sinh sống của cộng đồng người Dao, một trong những dân tộc thiểu số có số dân đông đảo tại Việt Nam. Theo số liệu thống kê năm 2022, Thái Nguyên có hơn 26.000 người Dao. Người Dao ở Thái Nguyên thuộc ba ngành chính: Dao Đỏ, Dao Quần Chẹt và Dao Lô Gang. Cộng đồng người Dao đã tạo nên những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc, từ canh tác nương rẫy, kiến trúc làng bản, ẩm thực đến ngôn ngữ, tôn giáo, tín ngưỡng và các loại hình sinh hoạt văn hóa, nghệ thuật. Hát Pả Dung là một trong những báu vật văn hóa tiêu biểu, thể hiện bản sắc riêng của người Dao tại địa phương.

II. Thực Trạng Hát Pả Dung Thách Thức Bảo Tồn Di Sản

Hiện nay, Hát Pả Dung đang đối diện với nhiều thách thức trong việc bảo tồn và phát huy. Sự phát triển của các phương tiện truyền thông hiện đại và sự du nhập của các loại hình văn hóa mới đã làm giảm sự quan tâm của giới trẻ đối với văn hóa truyền thống. Số lượng nghệ nhân am hiểu và có khả năng truyền dạy Pả Dung ngày càng ít đi. Không gian và cơ hội để Pả Dung được trình diễn và lan tỏa cũng bị thu hẹp. Mặc dù Đảng và Nhà nước đã có nhiều chính sách hỗ trợ, nhưng việc duy trì và phát triển di sản văn hóa này vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Cần có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả để Hát Pả Dung không bị mai một và tiếp tục sống mãi trong lòng người Dao.

2.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến sự mai một của Hát Pả Dung

Sự mai một của Hát Pả Dung chịu tác động từ nhiều yếu tố. Thứ nhất, sự phát triển của công nghệ và các phương tiện truyền thông hiện đại khiến giới trẻ ít quan tâm đến các loại hình văn hóa dân gian. Thứ hai, sự du nhập của các loại hình văn hóa ngoại lai, đặc biệt là từ phương Tây, tạo ra sự cạnh tranh gay gắt với văn hóa truyền thống. Thứ ba, thiếu sự quan tâm và đầu tư đúng mức từ cộng đồng và các cấp chính quyền trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa. Cuối cùng, sự thiếu hụt về đội ngũ nghệ nhân kế cận cũng là một yếu tố quan trọng.

2.2. Thực trạng truyền dạy và học tập Hát Pả Dung trong cộng đồng

Thực tế cho thấy, việc truyền dạy và học tập Hát Pả Dung trong cộng đồng người Dao đang gặp nhiều khó khăn. Số lượng người trẻ có khả năng hát và hiểu Pả Dung ngày càng giảm. Các lớp dạy Pả Dung thường xuyên thiếu người học. Các nghệ nhân lớn tuổi cũng gặp khó khăn trong việc tìm kiếm người kế thừa. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc xây dựng các chương trình đào tạo, bồi dưỡng và truyền dạy Hát Pả Dung một cách bài bản và hiệu quả, thu hút sự tham gia của đông đảo cộng đồng.

III. Hát Pả Dung Trong Lễ Cấp Sắc Nghi Lễ Quan Trọng Của Người Dao

Hát Pả Dung đóng vai trò quan trọng trong lễ Cấp Sắc, một nghi lễ quan trọng trong đời sống văn hóa của người Dao. Lễ Cấp Sắc đánh dấu sự trưởng thành của một người đàn ông, đồng thời là sự công nhận về mặt tâm linh và xã hội. Trong nghi lễ này, Pả Dung được sử dụng để diễn tả các công việc của thầy cúng, thể hiện quá trình chuẩn bị, bày tỏ lòng biết ơn và tiễn vua Bàn Vương. Thông qua Pả Dung, những giá trị văn hóa, phong tục tập quán và niềm tin của người Dao được truyền tải và lưu giữ. Việc tìm hiểu vai trò của Pả Dung trong lễ Cấp Sắc giúp chúng ta hiểu sâu sắc hơn về di sản văn hóa này.

3.1. Vai trò của Hát Pả Dung trong các giai đoạn của lễ Cấp Sắc

Hát Pả Dung xuất hiện xuyên suốt trong các giai đoạn của lễ Cấp Sắc. Trong giai đoạn chuẩn bị, Pả Dung được dùng để cầu khấn thần linh, xin phép tổ tiên. Trong giai đoạn thực hiện nghi lễ, Pả Dung diễn tả các công việc của thầy cúng, ca ngợi công đức của tổ tiên và vua Bàn Vương. Cuối cùng, trong giai đoạn kết thúc, Pả Dung bày tỏ lòng biết ơn đối với thần linh, tổ tiên và những người tham gia nghi lễ. Như vậy, Pả Dung là một phần không thể thiếu, góp phần tạo nên sự trang trọng và linh thiêng của lễ Cấp Sắc.

3.2. Nội dung và ý nghĩa của các bài hát Pả Dung trong lễ Cấp Sắc

Nội dung của các bài Hát Pả Dung trong lễ Cấp Sắc rất phong phú và đa dạng. Một số bài hát diễn tả các công việc của thầy cúng, như việc cúng tế, trừ tà, ban phước. Một số bài hát thể hiện lòng biết ơn đối với tổ tiên, thần linh và vua Bàn Vương. Một số bài hát khác ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của con người, như lòng trung thực, hiếu thảo, cần cù. Ý nghĩa chung của các bài hát này là giáo dục con người về đạo đức, lối sống và truyền thống văn hóa của dân tộc Dao.

IV. Nghệ Thuật Hát Pả Dung Cách Diễn Xướng Lôi Cuốn Độc Đáo

Nghệ thuật của Hát Pả Dung thể hiện qua lời ca, giai điệu và cách diễn xướng. Lời ca Pả Dung thường sử dụng thể thơ thất ngôn, giàu hình ảnh và biểu cảm. Giai điệu mang âm hưởng trữ tình, nhẹ nhàng, dễ đi vào lòng người. Cách diễn xướng mang đậm nét văn hóa Dao, với những động tác uyển chuyển, nhịp nhàng và trang phục truyền thống. Không gian và thời gian diễn xướng cũng góp phần tạo nên sự đặc sắc của Hát Pả Dung. Việc tìm hiểu nghệ thuật của Pả Dung giúp chúng ta trân trọng hơn vẻ đẹp của di sản văn hóa này.

4.1. Đặc điểm về vần nhịp và các biện pháp tu từ trong lời ca Pả Dung

Lời ca Pả Dung mang đậm tính nghệ thuật với những đặc điểm riêng biệt về vần, nhịp và các biện pháp tu từ. Pả Dung thường sử dụng vần chân, tạo sự liền mạch và dễ nhớ cho câu hát. Nhịp điệu thường là nhịp 4/4 hoặc 2/4, tạo sự uyển chuyển, nhịp nhàng. Các biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, nhân hóa được sử dụng một cách linh hoạt, giúp tăng tính biểu cảm và gợi hình cho lời ca.

4.2. Không gian thời gian và cách thức diễn xướng Hát Pả Dung

Hát Pả Dung được diễn xướng trong nhiều không gian và thời gian khác nhau, tùy thuộc vào mục đích và nội dung của bài hát. Có thể hát trong nhà, ngoài trời, trong các nghi lễ hoặc các buổi sinh hoạt cộng đồng. Thời gian diễn xướng cũng linh hoạt, có thể là ban ngày hoặc ban đêm. Cách thức diễn xướng thường là hát đối đáp giữa hai người hoặc một nhóm người, có thể kèm theo nhạc cụ truyền thống hoặc không.

V. Giải Pháp Bảo Tồn Phát Huy Giá Trị Hát Pả Dung Hiện Nay

Để bảo tồn và phát huy giá trị của Hát Pả Dung, cần có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả. Cần tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị của di sản văn hóa. Cần xây dựng các chương trình đào tạo, bồi dưỡng và truyền dạy Pả Dung cho thế hệ trẻ. Cần hỗ trợ các nghệ nhân trong việc lưu giữ và phát triển nghệ thuật này. Cần tạo ra các không gian và cơ hội để Pả Dung được trình diễn và lan tỏa. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, các tổ chức văn hóa và cộng đồng trong việc thực hiện các giải pháp này. Bảo tồn Hát Pả Dung là trách nhiệm của tất cả chúng ta.

5.1. Tăng cường giáo dục và truyền dạy Hát Pả Dung trong trường học

Giáo dục và truyền dạy Hát Pả Dung trong trường học là một giải pháp quan trọng để bảo tồn di sản văn hóa này. Cần đưa Pả Dung vào chương trình giảng dạy môn Ngữ văn và Giáo dục địa phương. Cần tổ chức các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ về Pả Dung. Cần mời các nghệ nhân đến trường để giao lưu, truyền dạy cho học sinh. Điều này giúp học sinh hiểu rõ hơn về giá trị của Hát Pả Dung và khơi dậy niềm yêu thích, tự hào về văn hóa truyền thống của dân tộc.

5.2. Hỗ trợ và tôn vinh các nghệ nhân Hát Pả Dung

Các nghệ nhân là những người nắm giữ và truyền dạy Hát Pả Dung. Do đó, việc hỗ trợ và tôn vinh các nghệ nhân là vô cùng quan trọng. Cần tạo điều kiện để các nghệ nhân tham gia các hoạt động biểu diễn, giao lưu văn hóa. Cần hỗ trợ các nghệ nhân trong việc truyền dạy Pả Dung cho thế hệ trẻ. Cần có các chính sách đãi ngộ phù hợp đối với các nghệ nhân có nhiều đóng góp trong việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa.

VI. Tương Lai Của Hát Pả Dung Hy Vọng Và Phát Triển Bền Vững

Tương lai của Hát Pả Dung phụ thuộc vào sự nỗ lực của cả cộng đồng. Với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, sự chung tay của các tổ chức văn hóa và sự hưởng ứng của người dân, chúng ta có quyền hy vọng vào một tương lai tươi sáng cho di sản văn hóa này. Hát Pả Dung không chỉ được bảo tồn mà còn được phát triển một cách bền vững, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần của người Dao và góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa Việt Nam. Cần có những nghiên cứu sâu sắc hơn về Hát Pả Dung để có những giải pháp bảo tồn hiệu quả hơn.

6.1. Nghiên cứu và ứng dụng công nghệ trong bảo tồn Hát Pả Dung

Nghiên cứu và ứng dụng công nghệ là một hướng đi mới trong việc bảo tồn Hát Pả Dung. Có thể sử dụng công nghệ để ghi âm, ghi hình, số hóa các bài Pả Dung. Có thể xây dựng các trang web, ứng dụng di động để giới thiệu về Hát Pả Dung. Có thể sử dụng công nghệ thực tế ảo để tái hiện các không gian diễn xướng Pả Dung. Điều này giúp Hát Pả Dung tiếp cận được với đông đảo công chúng, đặc biệt là giới trẻ.

6.2. Phát triển du lịch gắn với Hát Pả Dung

Phát triển du lịch gắn với Hát Pả Dung là một cách hiệu quả để quảng bá và bảo tồn di sản văn hóa này. Có thể tổ chức các tour du lịch khám phá văn hóa Dao, trong đó có chương trình biểu diễn Hát Pả Dung. Có thể xây dựng các làng văn hóa du lịch, nơi du khách có thể trải nghiệm cuộc sống và văn hóa của người Dao, trong đó có Hát Pả Dung. Điều này không chỉ giúp du khách hiểu rõ hơn về giá trị của Hát Pả Dung mà còn tạo ra nguồn thu nhập cho cộng đồng địa phương.

## Tổng quan nghiên cứu

Với dân số hơn 26.000 người Dao, chiếm 2,1% dân số tỉnh Thái Nguyên năm 2022, người Dao là một trong những dân tộc thiểu số có số lượng đông đảo tại địa phương. Hát Pả dung, một loại hình dân ca đặc sắc của người Dao ở xã Phúc Chu, huyện Định Hóa, đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2018. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện đại và sự biến đổi xã hội, hát Pả dung đang dần mai một, đặc biệt là ở thế hệ trẻ. Luận văn tập trung nghiên cứu hát Pả dung trong đời sống văn hóa của người Dao tại Phúc Chu nhằm làm rõ giá trị nội dung và nghệ thuật của loại hình dân ca này, đồng thời đề xuất các giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 100 lời hát Pả dung được sưu tầm, dịch thuật và phân tích từ các nghệ nhân tại địa phương. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc Dao, góp phần phát triển văn học dân gian các dân tộc thiểu số và hỗ trợ công tác giảng dạy văn học địa phương trong nhà trường.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết về văn hóa dân gian, dân ca nghi lễ và lý thuyết về nghệ thuật diễn xướng dân gian. Các khái niệm chính bao gồm:

- **Dân ca nghi lễ**: Là loại hình dân ca gắn liền với các nghi lễ tín ngưỡng, phản ánh đời sống tâm linh và xã hội của cộng đồng.
- **Nghệ thuật diễn xướng**: Bao gồm các yếu tố về không gian, thời gian, cách thức biểu diễn và tương tác giữa người biểu diễn với cộng đồng.
- **Văn hóa truyền thống**: Các giá trị vật chất và tinh thần được truyền lại qua các thế hệ, trong đó hát Pả dung là biểu tượng văn hóa đặc trưng của người Dao.
- **Bảo tồn văn hóa phi vật thể**: Các biện pháp nhằm duy trì và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống trong bối cảnh hiện đại.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

- **Nguồn dữ liệu**: 100 lời hát Pả dung được sưu tầm từ các nghệ nhân tại xã Phúc Chu, cùng với khảo sát 90 người dân, 10 nghệ nhân, 40 giáo viên và 50 học sinh.
- **Phương pháp phân tích**: Phân tích nội dung lời hát, nghệ thuật diễn xướng, thống kê mức độ phổ biến và nhận thức về hát Pả dung trong cộng đồng.
- **Phương pháp điền dã và phỏng vấn chuyên sâu**: Ghi âm, ghi hình, phỏng vấn các nghệ nhân và người dân để thu thập tư liệu thực tế.
- **Phương pháp so sánh**: Đối chiếu hát Pả dung với các loại hình dân ca của các dân tộc khác để làm nổi bật nét đặc sắc.
- **Timeline nghiên cứu**: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2023, tập trung khảo sát và phân tích tại xã Phúc Chu, huyện Định Hóa.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Giá trị văn hóa và nhận thức cộng đồng**: 40,1% người dân đánh giá hát Pả dung có giá trị quan trọng trong đời sống văn hóa, 17,5% rất mong muốn tìm hiểu và sử dụng hát Pả dung, tuy nhiên chỉ 2,7% biết diễn xướng thành thạo.
- **Phân loại lời hát**: Trong 100 lời hát, 62 lời phản ánh tín ngưỡng lễ Cấp sắc, 8 lời liên quan đến phong tục, 25 lời ca ngợi Đảng, Bác Hồ, và 5 lời ca ngợi tình yêu đôi lứa.
- **Thực trạng giáo dục**: 100% giáo viên khảo sát mong muốn đưa hát Pả dung vào chương trình giảng dạy chính thức; 100% học sinh Dao không biết diễn xướng hát Pả dung do thiếu môi trường học tập và rào cản ngôn ngữ.
- **Vai trò nghệ nhân**: Nghệ nhân là lực lượng nòng cốt trong bảo tồn hát Pả dung, nhưng chỉ 10% nghệ nhân thỉnh thoảng diễn xướng trong sinh hoạt, câu lạc bộ hát Pả dung hoạt động không thường xuyên do thiếu kinh phí và thời gian.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự mai một hát Pả dung là do sự biến đổi xã hội, hội nhập kinh tế thị trường và ảnh hưởng của công nghệ số khiến thế hệ trẻ ít quan tâm đến văn hóa truyền thống. So với các nghiên cứu về dân ca nghi lễ của các dân tộc thiểu số khác, hát Pả dung có nét đặc trưng riêng về nội dung và nghệ thuật diễn xướng, thể hiện sâu sắc đời sống tâm linh và xã hội của người Dao. Kết quả khảo sát cho thấy sự nhận thức về giá trị văn hóa của hát Pả dung còn hạn chế trong cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ và môi trường giáo dục chưa phát huy hiệu quả. Việc đưa hát Pả dung vào chương trình giáo dục địa phương được xem là giải pháp then chốt để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa này. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố nhận thức cộng đồng và bảng phân loại lời hát theo chủ đề để minh họa rõ nét hơn.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Xây dựng chương trình giảng dạy hát Pả dung**: Đưa hát Pả dung vào chương trình văn học địa phương tại các trường phổ thông ở Phúc Chu trong vòng 1-2 năm tới, phối hợp giữa Sở Giáo dục và Đào tạo với các cơ quan văn hóa.
- **Thành lập và duy trì câu lạc bộ hát Pả dung**: Hỗ trợ kinh phí và tổ chức hoạt động thường xuyên cho câu lạc bộ hát Pả dung tại các địa phương có người Dao sinh sống, nhằm tạo môi trường thực hành cho thế hệ trẻ.
- **Đào tạo nghệ nhân và truyền dạy**: Tổ chức các lớp đào tạo, truyền dạy hát Pả dung cho nghệ nhân trẻ, bảo đảm kế thừa và phát triển nghệ thuật diễn xướng trong cộng đồng.
- **Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức**: Triển khai các chương trình truyền thông, sự kiện văn hóa nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị của hát Pả dung, đặc biệt là trong giới trẻ.
- **Hỗ trợ nghiên cứu và lưu trữ tư liệu**: Đầu tư cho việc ghi âm, ghi hình, phiên dịch và lưu trữ các bài hát Pả dung để bảo tồn lâu dài và phục vụ nghiên cứu khoa học.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Nhà nghiên cứu văn hóa dân tộc thiểu số**: Có thể sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo về dân ca nghi lễ và văn hóa người Dao.
- **Giáo viên và cán bộ giáo dục địa phương**: Áp dụng kiến thức và đề xuất để phát triển chương trình giảng dạy văn học địa phương, nâng cao nhận thức học sinh.
- **Nghệ nhân và cộng đồng người Dao**: Hỗ trợ bảo tồn và phát huy giá trị hát Pả dung trong đời sống văn hóa cộng đồng.
- **Cơ quan quản lý văn hóa và chính quyền địa phương**: Làm cơ sở xây dựng chính sách bảo tồn văn hóa phi vật thể, tổ chức các hoạt động văn hóa phù hợp.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Hát Pả dung là gì?**  
Hát Pả dung là loại hình dân ca đặc sắc của người Dao, mang đậm giá trị văn hóa, tín ngưỡng và đời sống tâm linh, được biểu diễn bằng giọng hát không sử dụng nhạc cụ.

2. **Tại sao hát Pả dung lại quan trọng với người Dao?**  
Hát Pả dung phản ánh đời sống văn hóa, tín ngưỡng, truyền thống và tâm hồn người Dao, là phương tiện giao tiếp và truyền tải giá trị văn hóa qua các nghi lễ và sinh hoạt cộng đồng.

3. **Thực trạng bảo tồn hát Pả dung hiện nay ra sao?**  
Hát Pả dung đang dần mai một do sự biến đổi xã hội và thiếu môi trường thực hành, đặc biệt là thế hệ trẻ không biết diễn xướng và thiếu chương trình giáo dục phù hợp.

4. **Giải pháp nào hiệu quả để bảo tồn hát Pả dung?**  
Đưa hát Pả dung vào chương trình giáo dục địa phương, thành lập câu lạc bộ, đào tạo nghệ nhân trẻ và tăng cường tuyên truyền là những giải pháp thiết thực.

5. **Luận văn có thể ứng dụng như thế nào trong thực tế?**  
Luận văn cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng chính sách bảo tồn văn hóa, phát triển chương trình giáo dục và hỗ trợ cộng đồng người Dao giữ gìn bản sắc văn hóa.

## Kết luận

- Luận văn đã làm rõ giá trị văn hóa, nghệ thuật và thực trạng hát Pả dung của người Dao ở Phúc Chu, Định Hóa, Thái Nguyên.  
- Đã sưu tầm và dịch thuật 100 lời hát Pả dung, phân loại theo nội dung và hình thức diễn xướng.  
- Khảo sát thực trạng nhận thức và nhu cầu của cộng đồng, nghệ nhân, giáo viên và học sinh về hát Pả dung.  
- Đề xuất các giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị hát Pả dung trong giáo dục và cộng đồng.  
- Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các hoạt động bảo tồn hát Pả dung trong 1-3 năm tới là cần thiết để giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Dao.  

**Hành động tiếp theo:** Các cơ quan chức năng, nhà trường và cộng đồng cần phối hợp triển khai các đề xuất nhằm bảo tồn và phát huy giá trị hát Pả dung, góp phần xây dựng môi trường văn hóa đa dạng và bền vững.