Luận án tiến sĩ về văn hóa ẩm thực của người Chăm tại huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận

• Tác giả: Trần Thái
• Người hướng dẫn: PGS. Vương Xuân Tình
• Trường học: Học viện Khoa học xã hội
• Chuyên ngành: Văn hóa học
• Đề tài: Nghiên cứu văn hóa ẩm thực người Chăm ở Ninh Phước, Ninh Thuận
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
• 1.2. Nghiên cứu ẩm thực từ góc độ cấu trúc luận
• 1.3. Nghiên cứu ẩm thực từ góc độ phát triển
• 1.4. Đánh giá chung về tình hình nghiên cứu
• 1.4.1. Đặc điểm tự nhiên
• 1.4.2. Đặc điểm kinh tế
• 1.5. Tổng kết Chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: ẨM THỰC TRONG ĐỜI SỐNG THƯỜNG NGÀY
• 2.1. Những kiêng cữ trong ăn uống thường ngày
• 2.2. Ăn uống ở bên ngoài gia đình
• 2.3. Tổng kết Chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: ẨM THỰC TRONG NGHI LỄ
• 3.1. Ẩm thực trong nghi lễ Rija Nưgar
• 3.1.1. Tổ chức và chuẩn bị
• 3.2. Ẩm thực trong lễ hội Kate
• 3.2.1. Tổ chức và chuẩn bị
• 3.3. Ẩm thực trong lễ cưới
• 3.3.1. Tổ chức và chuẩn bị
• 3.4. Ẩm thực trong lễ hỏa táng
• 3.4.1. Tổ chức và chuẩn bị
• 3.5. Những kiêng kỵ trong việc lựa chọn thực phẩm dâng cúng
• 3.6. Tổng kết Chương 3
• 4. CHƯƠNG 4: VĂN HÓA CỦA NGƯỜI CHĂM AHIẾR QUA ẨM THỰC VÀ MỘT SỐ BÀN LUẬN
• 4.1. Vũ trụ quan và nhân sinh quan của người Chăm Ahiér thể hiện qua ẩm thực
• 4.1.1. Quan niệm tư duy lưỡng hợp
• 4.1.2. Tính biểu tượng
• 4.2. Ẩm thực thể hiện quan hệ xã hội của người Chăm Ahiér
• 4.3. Tổng kết Chương 4
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về văn hóa ẩm thực người Chăm

Văn hóa ẩm thực của người Chăm ở Ninh Phước, Ninh Thuận là một phần quan trọng trong di sản văn hóa của dân tộc này. Ẩm thực truyền thống của người Chăm không chỉ đơn thuần là việc cung cấp dinh dưỡng mà còn mang trong mình những giá trị văn hóa sâu sắc. Các món ăn Chăm thường được chế biến từ những nguyên liệu tự nhiên, phản ánh sự gắn bó mật thiết với môi trường sống. Đặc biệt, đặc sản Chăm như cơm nắm, bánh tráng, và các món ăn từ hải sản thể hiện sự phong phú và đa dạng của ẩm thực vùng miền. Nghiên cứu văn hóa ẩm thực người Chăm không chỉ giúp hiểu rõ hơn về phong tục tập quán mà còn góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của dân tộc thiểu số này.

1.1. Đặc điểm ẩm thực truyền thống

Ẩm thực truyền thống của người Chăm ở Ninh Phước mang đậm dấu ấn văn hóa dân gian. Các món ăn thường được chế biến từ gạo, cá, thịt và rau củ, với nhiều phương pháp chế biến khác nhau như nướng, hấp, và xào. Món ăn Chăm không chỉ ngon mà còn thể hiện sự khéo léo trong cách chế biến. Những món ăn như cơm nắm, bánh tráng, và các món hải sản được chế biến với gia vị đặc trưng, tạo nên hương vị riêng biệt. Đặc biệt, trong các dịp lễ hội, ẩm thực Chăm trở nên phong phú hơn với nhiều món ăn truyền thống được dâng cúng tổ tiên, thể hiện lòng tôn kính và sự kết nối với nguồn cội.

1.2. Vai trò của ẩm thực trong đời sống xã hội

Ẩm thực không chỉ là nhu cầu sinh lý mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống xã hội của người Chăm. Phong tục tập quán liên quan đến ẩm thực thường được thể hiện qua các nghi lễ, lễ hội và các dịp đặc biệt. Trong các nghi lễ như cưới hỏi, lễ cúng tổ tiên, ẩm thực đóng vai trò quan trọng, thể hiện sự tôn trọng và lòng biết ơn đối với tổ tiên. Các món ăn được chuẩn bị cẩn thận, không chỉ để phục vụ cho bữa tiệc mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Qua đó, ẩm thực trở thành cầu nối giữa các thế hệ, giữa quá khứ và hiện tại, giúp gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa của người Chăm.

II. Nghiên cứu văn hóa ẩm thực người Chăm

Nghiên cứu văn hóa ẩm thực người Chăm ở Ninh Phước, Ninh Thuận không chỉ giúp làm rõ các khía cạnh văn hóa mà còn phản ánh những giá trị xã hội và tâm linh của dân tộc này. Nghiên cứu văn hóa ẩm thực Chăm cho thấy sự đa dạng trong cách chế biến và thưởng thức món ăn, từ đó giúp hiểu rõ hơn về văn hóa dân gian và các phong tục tập quán của người Chăm. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng, ẩm thực Chăm không chỉ đơn thuần là việc ăn uống mà còn là một phần quan trọng trong việc duy trì bản sắc văn hóa và xã hội của cộng đồng. Việc nghiên cứu này còn giúp phát hiện và bảo tồn những giá trị văn hóa đang có nguy cơ bị mai một.

2.1. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu văn hóa ẩm thực người Chăm bao gồm việc thu thập dữ liệu từ các cuộc phỏng vấn, khảo sát và quan sát thực địa. Điền dã dân tộc học là phương pháp chính được sử dụng để thu thập thông tin từ cộng đồng người Chăm. Qua đó, các nhà nghiên cứu có thể hiểu rõ hơn về cách thức chế biến, thưởng thức và ý nghĩa của các món ăn trong đời sống hàng ngày cũng như trong các nghi lễ. Việc phân tích các tài liệu liên quan cũng giúp làm rõ hơn về bối cảnh lịch sử và văn hóa của ẩm thực Chăm, từ đó đưa ra những nhận định chính xác và sâu sắc hơn về giá trị văn hóa của nó.

2.2. Giá trị và ứng dụng thực tiễn

Nghiên cứu văn hóa ẩm thực người Chăm không chỉ có giá trị về mặt lý thuyết mà còn có ứng dụng thực tiễn trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa. Các kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng các chương trình giáo dục, du lịch văn hóa, và phát triển kinh tế địa phương. Di sản văn hóa ẩm thực Chăm có thể trở thành một sản phẩm du lịch hấp dẫn, thu hút du khách đến với Ninh Phước, Ninh Thuận. Qua đó, không chỉ giúp nâng cao nhận thức về văn hóa Chăm mà còn góp phần cải thiện đời sống kinh tế của cộng đồng người Chăm.