Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, việc nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý là yêu cầu cấp thiết đối với các trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Linh tỉnh Hưng Yên, môn Triết học Mác-Lênin giữ vị trí then chốt trong chương trình đào tạo cán bộ trung cấp lý luận chính trị - hành chính từ năm 2010 đến 2017. Môn học này không chỉ cung cấp nền tảng thế giới quan duy vật biện chứng và phương pháp luận khoa học mà còn góp phần hình thành phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ các cấp.

Mặc dù đã đạt được một số kết quả tích cực, thực trạng giảng dạy môn Triết học Mác-Lênin tại Trường vẫn còn nhiều hạn chế như thời lượng giảng dạy bị rút ngắn, phương pháp giảng dạy truyền thống chiếm ưu thế, chưa phát huy được tính tích cực của học viên, và cơ sở vật chất chưa đáp ứng đầy đủ. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng giảng dạy môn học này tại Trường trong giai đoạn 2010-2017, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả giảng dạy trong thời gian tới. Nghiên cứu có phạm vi tập trung tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Linh tỉnh Hưng Yên, với trọng tâm là chương trình đào tạo trung cấp lý luận chính trị - hành chính.

Việc nâng cao chất lượng giảng dạy môn Triết học Mác-Lênin không chỉ góp phần củng cố bản lĩnh chính trị, nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý cho cán bộ mà còn đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0. Qua đó, nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện chương trình đào tạo, đổi mới phương pháp giảng dạy và nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên nền tảng lý luận của Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục và giảng dạy triết học Mác-Lênin. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng là:

  • Chủ nghĩa duy vật biện chứng: Nhấn mạnh tính trừu tượng, khái quát, hệ thống, logic và sự gắn bó chặt chẽ giữa lý luận và thực tiễn trong nhận thức và cải tạo thế giới.
  • Chủ nghĩa duy vật lịch sử: Phân tích các quy luật vận động của xã hội loài người, vai trò của giai cấp công nhân và nhân dân lao động trong sự phát triển xã hội.

Ba khái niệm chính được làm rõ trong nghiên cứu gồm: thế giới quan duy vật biện chứng, phương pháp luận khoa học, và vai trò của triết học Mác-Lênin trong đào tạo cán bộ chính trị. Ngoài ra, luận văn còn tham khảo các mô hình đổi mới phương pháp giảng dạy tích cực nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo lý luận chính trị.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa:

  • Phương pháp lịch sử - logic: Phân tích sự phát triển và vai trò của triết học Mác-Lênin trong hệ thống giáo dục chính trị.
  • Phân tích và tổng hợp: Đánh giá các tài liệu, chương trình đào tạo, kết quả giảng dạy và khảo sát thực trạng tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Linh.
  • Phương pháp qui nạp và diễn dịch: Rút ra các kết luận từ dữ liệu thu thập được và áp dụng lý thuyết vào thực tiễn.
  • Thu thập số liệu thứ cấp: Sử dụng các báo cáo, quyết định của Ban Bí thư Trung ương Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, và số liệu thống kê về đội ngũ giảng viên, học viên.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ đội ngũ giảng viên giảng dạy môn Triết học Mác-Lênin (8 giảng viên) và các lớp trung cấp lý luận chính trị - hành chính từ năm 2010 đến 2017. Phương pháp chọn mẫu là toàn bộ đối tượng liên quan nhằm đảm bảo tính đại diện và khách quan. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng cách so sánh tỷ lệ điểm số, đánh giá chất lượng giảng dạy và học tập qua các năm, đồng thời đối chiếu với các tiêu chuẩn đào tạo của Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2010 đến 2017, tập trung vào việc thu thập, phân tích dữ liệu thực trạng và đề xuất giải pháp cải tiến.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thời lượng và nội dung giảng dạy bị rút ngắn: Môn Triết học Mác-Lênin được giảng dạy với tổng thời lượng 56 tiết (20 tiết lý thuyết và 8 tiết thảo luận cho mỗi phần duy vật biện chứng và duy vật lịch sử), tương đương khoảng 7 ngày học. So với trước đây, thời gian giảng dạy đã giảm đáng kể, ảnh hưởng đến chiều sâu và sự toàn diện của kiến thức truyền đạt.

  2. Đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn cao nhưng còn hạn chế về phương pháp giảng dạy: Trong số 8 giảng viên, 75% có trình độ thạc sĩ triết học, 87,5% là nữ, tuổi nghề trung bình từ 10-20 năm. Phần lớn giảng viên đã áp dụng kết hợp phương pháp truyền thống và tích cực, sử dụng giáo án điện tử và phương tiện hiện đại. Tuy nhiên, phương pháp giảng dạy tích cực chưa được áp dụng rộng rãi và đồng bộ.

  3. Kết quả học tập của học viên còn nhiều hạn chế: Điểm thi môn Triết học Mác-Lênin thường thấp hơn các môn khác trong chương trình. Hình thức thi chủ yếu là tự luận, chưa có thi vấn đáp hay trắc nghiệm, dẫn đến tình trạng học viên học theo kiểu "trả bài" và chưa phản ánh chính xác năng lực thực tế.

  4. Cơ sở vật chất và điều kiện học tập chưa đáp ứng yêu cầu: Mặc dù có sự cải thiện, nhưng trang thiết bị dạy học, phòng học và tài liệu tham khảo vẫn còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả giảng dạy và học tập.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các hạn chế trên xuất phát từ nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. Về khách quan, chương trình đào tạo trung cấp lý luận chính trị - hành chính do Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh ban hành còn chưa đồng bộ, có sự chồng chéo nội dung và chưa phù hợp hoàn toàn với đặc thù địa phương. Thời lượng giảng dạy bị rút ngắn làm giảm cơ hội truyền đạt kiến thức sâu rộng và thảo luận, ảnh hưởng đến khả năng tiếp thu của học viên.

Về chủ quan, mặc dù đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn tốt và phẩm chất chính trị vững vàng, nhưng việc đổi mới phương pháp giảng dạy còn chậm, chưa phát huy hết tính tích cực, sáng tạo của học viên. Hình thức đánh giá chưa đa dạng và chưa thực sự khách quan cũng là nguyên nhân khiến chất lượng học tập chưa cao.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành, kết quả này phù hợp với xu hướng chung của các trường chính trị tỉnh, thành phố trong cả nước, khi mà việc đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy lý luận chính trị vẫn còn nhiều thách thức. Việc lồng ghép các ví dụ thực tiễn địa phương trong bài giảng được đánh giá là một điểm sáng, giúp học viên dễ tiếp thu và vận dụng kiến thức vào công việc.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố điểm thi môn Triết học Mác-Lênin theo từng năm, bảng thống kê trình độ và kinh nghiệm giảng viên, cũng như biểu đồ so sánh thời lượng giảng dạy qua các giai đoạn để minh họa rõ hơn thực trạng và xu hướng thay đổi.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường thời lượng giảng dạy và thảo luận môn Triết học Mác-Lênin

    • Mục tiêu: Đảm bảo đủ thời gian truyền đạt kiến thức và phát huy tư duy phản biện của học viên.
    • Thời gian thực hiện: Trong vòng 1-2 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu Trường phối hợp với Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.

  2. Đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng tích cực, sáng tạo

    • Mục tiêu: Nâng cao sự chủ động, sáng tạo và hứng thú học tập của học viên.
    • Thời gian thực hiện: Tổ chức tập huấn thường xuyên hàng năm cho giảng viên.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Đào tạo và Khoa Triết học phối hợp tổ chức.

  3. Đa dạng hóa hình thức đánh giá kết quả học tập

    • Mục tiêu: Áp dụng thi vấn đáp, trắc nghiệm kết hợp với tự luận để đánh giá toàn diện năng lực học viên.
    • Thời gian thực hiện: Triển khai thí điểm trong năm học tiếp theo.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Khảo thí và Đảm bảo chất lượng giáo dục của Trường.

  4. Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học

    • Mục tiêu: Tạo môi trường học tập hiện đại, thuận lợi cho giảng dạy và nghiên cứu.
    • Thời gian thực hiện: Lập kế hoạch đầu tư trong 3 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý cơ sở vật chất và Ban Giám hiệu Trường.

  5. Tăng cường nghiên cứu khoa học và thực tế cho giảng viên

    • Mục tiêu: Nâng cao kiến thức thực tiễn và cập nhật lý luận mới cho giảng viên.
    • Thời gian thực hiện: Hàng năm tổ chức các chuyến đi thực tế và hội thảo chuyên đề.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Nghiên cứu khoa học và Ban Giám hiệu Trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên các trường chính trị tỉnh, thành phố

    • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy môn Triết học Mác-Lênin, áp dụng vào công tác giảng dạy tại đơn vị.
    • Use case: Cải tiến phương pháp giảng dạy, xây dựng giáo án phù hợp với đặc thù địa phương.

  2. Lãnh đạo và quản lý các trường chính trị

    • Lợi ích: Hiểu rõ các vấn đề tồn tại trong đào tạo lý luận chính trị để hoạch định chính sách, kế hoạch phát triển trường.
    • Use case: Đầu tư cơ sở vật chất, tổ chức đào tạo giảng viên, điều chỉnh chương trình đào tạo.

  3. Cán bộ, học viên trung cấp lý luận chính trị - hành chính

    • Lợi ích: Nắm được vai trò, nội dung và phương pháp học tập môn Triết học Mác-Lênin, nâng cao hiệu quả học tập.
    • Use case: Tự điều chỉnh phương pháp học tập, tăng cường vận dụng kiến thức vào thực tiễn công tác.

  4. Các nhà nghiên cứu, chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục chính trị và triết học

    • Lợi ích: Có tài liệu tham khảo về thực trạng giảng dạy triết học Mác-Lênin tại địa phương, phục vụ cho các nghiên cứu chuyên sâu.
    • Use case: Phát triển các đề tài nghiên cứu, đề xuất chính sách giáo dục lý luận chính trị.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao môn Triết học Mác-Lênin lại quan trọng trong đào tạo cán bộ chính trị?
    Triết học Mác-Lênin cung cấp thế giới quan duy vật biện chứng và phương pháp luận khoa học, giúp cán bộ nhận thức đúng đắn về thế giới và vận dụng sáng tạo trong công tác lãnh đạo, quản lý. Ví dụ, nó giúp cán bộ phân tích các vấn đề xã hội một cách toàn diện và khách quan.

  2. Thời lượng giảng dạy môn Triết học Mác-Lênin hiện nay có đủ không?
    Thời lượng hiện tại khoảng 56 tiết cho toàn bộ môn, tương đương 7 ngày học, được đánh giá là còn hạn chế so với yêu cầu đào tạo toàn diện, cần được tăng cường để đảm bảo chất lượng.

  3. Phương pháp giảng dạy nào được áp dụng phổ biến tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Linh?
    Giảng viên kết hợp phương pháp truyền thống (thuyết trình) với phương pháp tích cực (thảo luận, sử dụng giáo án điện tử), tuy nhiên phương pháp tích cực chưa được áp dụng rộng rãi và đồng bộ.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả học tập môn Triết học Mác-Lênin?
    Học viên cần chủ động tự học, tham gia thảo luận, vận dụng kiến thức vào thực tiễn công tác. Đồng thời, nhà trường cần đa dạng hóa hình thức đánh giá và đổi mới phương pháp giảng dạy.

  5. Những khó khăn chính trong giảng dạy môn Triết học Mác-Lênin hiện nay là gì?
    Bao gồm thời lượng giảng dạy bị rút ngắn, phương pháp giảng dạy truyền thống chiếm ưu thế, cơ sở vật chất chưa đáp ứng, và hình thức đánh giá chưa đa dạng, dẫn đến hiệu quả học tập chưa cao.

Kết luận

  • Môn Triết học Mác-Lênin giữ vị trí quan trọng trong chương trình đào tạo cán bộ trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Linh tỉnh Hưng Yên, góp phần trang bị thế giới quan và phương pháp luận khoa học cho cán bộ.
  • Thực trạng giảng dạy từ 2010 đến 2017 cho thấy thời lượng giảng dạy bị rút ngắn, phương pháp giảng dạy còn truyền thống, kết quả học tập chưa cao và cơ sở vật chất còn hạn chế.
  • Đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn tốt, phẩm chất chính trị vững vàng, nhưng cần nâng cao kỹ năng đổi mới phương pháp giảng dạy và tăng cường nghiên cứu thực tế.
  • Cần thiết phải tăng cường thời lượng giảng dạy, đổi mới phương pháp, đa dạng hóa hình thức đánh giá và cải thiện cơ sở vật chất để nâng cao chất lượng đào tạo.
  • Các bước tiếp theo bao gồm tổ chức tập huấn giảng viên, điều chỉnh chương trình đào tạo, đầu tư cơ sở vật chất và triển khai hình thức đánh giá mới nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho tỉnh Hưng Yên.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục, giảng viên và cán bộ đào tạo cần phối hợp chặt chẽ để triển khai các giải pháp đề xuất, góp phần nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Triết học Mác-Lênin, đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển bền vững của địa phương.