Tổng quan nghiên cứu

Du lịch là ngành kinh tế trọng điểm, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội và tạo việc làm cho người dân. Tại Việt Nam, du lịch nội địa ngày càng phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 làm hạn chế khách quốc tế. Bắc Hà, huyện vùng cao thuộc tỉnh Lào Cai, sở hữu nhiều tiềm năng du lịch với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, khí hậu ôn hòa và bản sắc văn hóa đặc trưng của các dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, lượng khách du lịch đến Bắc Hà còn thấp, chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ so với tổng lượng khách đến Lào Cai, đặc biệt thấp hơn nhiều so với Sa Pa và thành phố Lào Cai.

Mục tiêu nghiên cứu là đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm thu hút khách du lịch nội địa đến Bắc Hà, góp phần phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của huyện. Nghiên cứu tập trung trong giai đoạn 2017-2022, khảo sát thực trạng thu hút khách nội địa, đánh giá các điều kiện và hoạt động thu hút khách, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc nâng cao hiệu quả khai thác tiềm năng du lịch, tăng lượng khách nội địa, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương và bảo tồn văn hóa truyền thống.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về điểm đến du lịch, hành vi khách du lịch và marketing du lịch. Khái niệm điểm đến du lịch được hiểu là vùng không gian địa lý có tài nguyên du lịch, dịch vụ và sản phẩm thu hút khách, có ranh giới hành chính để quản lý và nhận diện trên thị trường. Các yếu tố chính ảnh hưởng đến thu hút khách gồm: tính hấp dẫn du lịch (tài nguyên tự nhiên và văn hóa), giao thông vận tải, dịch vụ lưu trú và ăn uống, hoạt động bổ sung như vui chơi giải trí, và cơ chế chính sách quản lý.

Khách du lịch nội địa được phân tích theo đặc điểm nhân khẩu học (độ tuổi, giới tính, trình độ học vấn, nghề nghiệp), nhu cầu tiêu dùng (mục đích chuyến đi, phương tiện vận chuyển, thời gian lưu trú) và các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn điểm đến. Lý thuyết marketing du lịch nhấn mạnh vai trò của nghiên cứu thị trường, phân khúc thị trường và xác định thị trường mục tiêu để xây dựng sản phẩm và chiến lược quảng bá hiệu quả.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo, văn bản pháp luật, đề án, luận án, bài báo khoa học và số liệu thống kê của ngành du lịch tỉnh Lào Cai và huyện Bắc Hà giai đoạn 2017-2022. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát bằng bảng hỏi với 18 câu hỏi, tiến hành từ tháng 10/2021 đến tháng 6/2022, kết hợp khảo sát trực tuyến và trực tiếp. Phỏng vấn sâu các lãnh đạo ngành du lịch, doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ lưu trú, ăn uống và người dân địa phương được thực hiện từ tháng 4 đến tháng 10/2022 nhằm đánh giá thực trạng và nhận định về các hoạt động thu hút khách.

Phương pháp điền dã được áp dụng tại các điểm du lịch để thẩm định giá trị tài nguyên và xác thực thông tin. Cỡ mẫu khảo sát khoảng vài trăm khách du lịch nội địa đã từng đến Bắc Hà. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích định tính và định lượng nhằm đánh giá điều kiện thu hút, thực trạng hoạt động và đề xuất giải pháp phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Lượng khách du lịch nội địa tăng trưởng ổn định: Từ năm 2017 đến 2019, lượng khách nội địa đến Bắc Hà tăng khoảng 162.000 lượt, tương đương tăng 14-20% mỗi năm. Năm 2020 và 2021, do ảnh hưởng dịch Covid-19, lượng khách quốc tế giảm về 0, nhưng khách nội địa vẫn duy trì khoảng 149.000 - 300.000 lượt. Năm 2022, tính đến tháng 11, Bắc Hà đón khoảng 358.750 lượt khách nội địa, cho thấy sự phục hồi mạnh mẽ.

  2. Tài nguyên du lịch phong phú nhưng chưa khai thác hiệu quả: Bắc Hà sở hữu nhiều tài nguyên tự nhiên như núi đá vôi, sông suối, hang động, khí hậu ôn hòa, cùng các di tích lịch sử, văn hóa đặc sắc như Dinh Hoàng A Tưởng, đền Bắc Hà, chợ phiên Bắc Hà và các lễ hội truyền thống của 14 dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, các sản phẩm du lịch còn đơn điệu, thiếu điểm nhấn đặc trưng và chưa đa dạng hóa để giữ chân khách lâu hơn.

  3. Cơ sở hạ tầng và dịch vụ còn hạn chế: Giao thông kết nối Bắc Hà với các khu vực lân cận còn khó khăn, đặc biệt là đường bộ chưa đồng bộ. Cơ sở lưu trú gồm 96 cơ sở với 8 khách sạn 1-2 sao, 34 nhà nghỉ và 53 homestay, nhưng chất lượng dịch vụ chưa đồng đều. Các dịch vụ ăn uống, vui chơi giải trí còn nghèo nàn, chưa đáp ứng tốt nhu cầu đa dạng của khách.

  4. Nguồn nhân lực du lịch còn yếu: Lực lượng lao động trong ngành dịch vụ du lịch chủ yếu là kinh doanh cá thể, chưa được đào tạo bài bản. Tỷ lệ lao động qua đào tạo chỉ đạt khoảng 27,8% năm 2022, ảnh hưởng đến chất lượng phục vụ và trải nghiệm khách.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng lượng khách nội địa cho thấy tiềm năng phát triển du lịch Bắc Hà là rất lớn, nhất là trong bối cảnh hạn chế khách quốc tế do dịch bệnh. Tuy nhiên, việc khai thác tài nguyên du lịch chưa hiệu quả do thiếu sản phẩm đặc trưng, chưa có sự đầu tư đồng bộ về hạ tầng và dịch vụ. Giao thông vận tải là yếu tố then chốt ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận điểm đến, do đó cần ưu tiên cải thiện để tăng sức hấp dẫn.

So với các điểm đến nổi tiếng như Sa Pa, Bắc Hà còn nhiều hạn chế về quy hoạch và quản lý điểm đến, dẫn đến phát triển tự phát, thiếu chuyên nghiệp. Nguồn nhân lực yếu kém làm giảm chất lượng dịch vụ, ảnh hưởng đến sự hài lòng và khả năng quay lại của khách. Kết quả khảo sát cho thấy khách nội địa chủ yếu sử dụng ô tô và tàu hỏa làm phương tiện di chuyển, lưu trú tại các homestay và nhà nghỉ, ưu tiên các sản phẩm du lịch cộng đồng và sinh thái.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng lượt khách nội địa theo năm, bảng phân loại sản phẩm du lịch và đánh giá chất lượng dịch vụ lưu trú, vận chuyển. Các kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về vai trò của tài nguyên du lịch, hạ tầng và nguồn nhân lực trong thu hút khách nội địa.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Cải thiện hạ tầng giao thông: Đầu tư nâng cấp đường bộ kết nối Bắc Hà với các trung tâm du lịch lớn như Sa Pa, Lào Cai và Hà Nội, ưu tiên hoàn thiện các tuyến đường chính trong vòng 3-5 năm tới. Chủ thể thực hiện là chính quyền tỉnh Lào Cai phối hợp với Bộ Giao thông Vận tải.

  2. Phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng: Xây dựng và đa dạng hóa các sản phẩm du lịch cộng đồng, sinh thái, văn hóa - tâm linh dựa trên tài nguyên bản địa, tạo điểm nhấn riêng biệt cho Bắc Hà. Thời gian triển khai 2-4 năm, do Sở Du lịch và các doanh nghiệp du lịch địa phương chủ trì.

  3. Nâng cao chất lượng dịch vụ lưu trú và ăn uống: Tổ chức đào tạo chuyên sâu cho nhân viên phục vụ, nâng cao tiêu chuẩn cơ sở lưu trú, khuyến khích đầu tư các khách sạn, nhà hàng quy mô và chất lượng cao. Thực hiện trong 3 năm, phối hợp giữa doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo nghề.

  4. Tăng cường xúc tiến, quảng bá du lịch: Triển khai các chiến dịch quảng bá hình ảnh Bắc Hà trên các phương tiện truyền thông, tổ chức các sự kiện du lịch, kết nối tour với các điểm đến trong và ngoài tỉnh. Chủ thể là Sở Du lịch, các doanh nghiệp lữ hành, thực hiện liên tục trong 5 năm.

  5. Phát triển nguồn nhân lực du lịch: Đẩy mạnh đào tạo nghề, nâng cao kỹ năng phục vụ, quản lý du lịch cho lao động địa phương, đặc biệt là các nhóm dân tộc thiểu số. Thời gian 3-5 năm, do các trường đào tạo nghề và Sở Lao động phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về du lịch: Giúp hoạch định chính sách, quy hoạch phát triển du lịch Bắc Hà và tỉnh Lào Cai dựa trên các phân tích thực trạng và giải pháp cụ thể.

  2. Doanh nghiệp kinh doanh du lịch: Hỗ trợ xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ và marketing hiệu quả nhằm thu hút khách nội địa.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên ngành du lịch: Cung cấp tài liệu tham khảo về lý luận và thực tiễn thu hút khách du lịch nội địa, đặc biệt trong bối cảnh phát triển du lịch vùng cao.

  4. Sinh viên ngành du lịch và quản lý: Học tập, nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến thu hút khách du lịch, phương pháp nghiên cứu và đề xuất giải pháp phát triển du lịch địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao Bắc Hà chưa thu hút được nhiều khách du lịch nội địa?
    Nguyên nhân chính là do cơ sở hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, sản phẩm du lịch chưa đa dạng và đặc trưng, dịch vụ lưu trú và ăn uống còn hạn chế về chất lượng, cùng với nguồn nhân lực chưa được đào tạo bài bản.

  2. Khách du lịch nội địa đến Bắc Hà chủ yếu sử dụng phương tiện gì?
    Phần lớn khách nội địa sử dụng ô tô và tàu hỏa do chi phí hợp lý và thuận tiện. Máy bay chưa phổ biến do giá vé cao và hạn chế về hạ tầng sân bay gần điểm đến.

  3. Các sản phẩm du lịch nổi bật ở Bắc Hà là gì?
    Bao gồm du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, du lịch văn hóa - tâm linh với các điểm tham quan như chợ phiên Bắc Hà, Dinh Hoàng A Tưởng, đền Bắc Hà, các lễ hội truyền thống của dân tộc thiểu số.

  4. Giải pháp nào ưu tiên để phát triển du lịch Bắc Hà?
    Ưu tiên đầu tư cải thiện giao thông kết nối, phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng, nâng cao chất lượng dịch vụ lưu trú và đào tạo nguồn nhân lực chuyên nghiệp.

  5. Làm thế nào để tăng cường quảng bá du lịch Bắc Hà?
    Tăng cường sử dụng các kênh truyền thông đa phương tiện, tổ chức sự kiện du lịch, kết nối tour với các điểm đến trong khu vực, đồng thời xây dựng hình ảnh điểm đến an toàn, thân thiện và hấp dẫn.

Kết luận

  • Bắc Hà có tiềm năng du lịch nội địa lớn với tài nguyên thiên nhiên và văn hóa đặc sắc, nhưng chưa khai thác hiệu quả do hạn chế về hạ tầng và dịch vụ.
  • Lượng khách nội địa đến Bắc Hà tăng trưởng ổn định, đặc biệt trong giai đoạn dịch bệnh Covid-19 khi khách quốc tế giảm mạnh.
  • Các yếu tố then chốt ảnh hưởng đến thu hút khách gồm giao thông vận tải, sản phẩm du lịch đặc trưng, chất lượng dịch vụ lưu trú và nguồn nhân lực.
  • Đề xuất các giải pháp cải thiện hạ tầng, phát triển sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ và xúc tiến quảng bá nhằm tăng lượng khách nội địa trong 3-5 năm tới.
  • Nghiên cứu là tài liệu tham khảo quan trọng cho các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nhà nghiên cứu trong phát triển du lịch Bắc Hà bền vững.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng và doanh nghiệp cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh chiến lược phát triển du lịch phù hợp. Để biết thêm chi tiết và hỗ trợ tư vấn, liên hệ với Sở Du lịch tỉnh Lào Cai hoặc Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn.