Nghiên cứu giải pháp cải thiện sinh kế cho hộ nông dân xã Nam Mẫu thuộc vùng đệm Vườn Quốc Gia Ba Bể

• Tác giả: Nông Văn Huynh
• Người hướng dẫn: ThS. Đỗ Hoàng Sơn
• Trường học: Đại học Nông Lâm - Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp
• Đề tài: Nghiên cứu các giải pháp nhằm cải thiện sinh kế cho các hộ nông dân tại xã Nam Mẫu vùng đệm Vườn Quốc Gia Ba Bể
• Loại tài liệu: khóa luận tốt nghiệp đại học
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• 1. PHẦN 1: MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2.1. Mục tiêu chung
• 1.2.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.3. Ý nghĩa của đề tài
• 1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học
• 1.3.2. Ý nghĩa về mặt thực tiễn
• 1.4. Những đóng góp mới của đề tài
• 1.5. Cấu trúc của khóa luận
• 2. PHẦN 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
• 2.1. Khái niệm vùng đệm và vai trò của vùng đệm trong việc bảo tồn tài nguyên rừng tại các VQG
• 2.1.1. Khái niệm vùng đệm
• 2.1.2. Vai trò của vùng đệm trong việc bảo tồn tài nguyên rừng tại các VQG
• 2.2. Khái niệm sinh kế, tài sản sinh kế và sinh kế bền vững
• 2.2.1. Khái niệm sinh kế
• 2.2.2. Khái niệm tài sản sinh kế
• 2.2.3. Khái niệm sinh kế bền vững
• 3. PHẦN 3: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 3.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 3.1.2. Phạm vi nghiên cứu
• 3.2. Địa điểm nghiên cứu và thời gian nghiên cứu
• 3.2.1. Địa điểm nghiên cứu
• 3.2.2. Thời gian nghiên cứu
• 3.3. Nội dung nghiên cứu
• 3.3.1. Đánh giá thực trạng điều kiện kinh tế - xã hội tại xã nghiên cứu
• 3.3.2. Đánh giá thực trạng các hoạt động tạo sinh kế của các hộ nghiên cứu
• 3.3.3. Thực trạng quản lý, sử dụng các tài sản sinh kế của hộ
• 3.3.4. Những vấn đề tồn tại trong phát triển sinh kế của các hộ nông dân ở vùng đệm VQG – Nguyên nhân của nó
• 3.3.5. Định hướng, mục tiêu cải thiện sinh kế cho các hộ nông dân vùng đệm
• 3.3.6. Các giải pháp chủ yếu nhằm cải thiện sinh kế cho các hộ nông dân vùng đệm VQG
• 3.4. Phương pháp nghiên cứu
• 3.4.1. Phương pháp chung
• 3.4.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể
• 3.5. Hệ thống các chỉ tiêu chính sử dụng trong nghiên cứu
• 4. PHẦN 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ PHÂN TÍCH
• 4.1. Đánh giá thực trạng điều kiện cơ bản địa bàn nghiên cứu
• 4.1.1. Thực trạng về điều kiện tự nhiên
• 4.1.2. Thực trạng về điều kiện kinh tế - xã hội
• 4.1.3. Điều kiện về hạ tầng cơ sở
• 4.1.4. Những vấn đề tồn tại chính trong phát triển kinh tế - xã hội
• 4.2. Đánh giá thực trạng các hoạt động tạo sinh kế của các hộ nghiên cứu
• 4.2.1. Các thông tin cơ bản về các hộ nghiên cứu
• 4.2.2. Hiện trạng các hoạt động tạo sinh kế của các hộ nghiên cứu
• 4.2.3. Thực trạng quản lý, sử dụng các yếu tố nguồn lực của hộ
• 4.2.4. Đánh giá thực trạng quản lý, sử dụng đất đai
• 4.2.5. Đánh giá thực trạng sử dụng lao động của các hộ
• 4.2.6. Đánh giá thực trạng vay và sử dụng vốn sản xuất
• 4.2.7. Đánh giá thực trạng kinh nghiệm sản xuất
• 4.2.8. Đánh giá khả năng tiếp cận thông tin phục vụ sản xuất
• 4.2.9. Đánh giá điều kiện thị trường
• 4.2.10. Đánh giá các điều kiện vốn xã hội
• 4.2.11. Những vấn đề tồn tại trong phát triển kinh tế hộ ở vùng đệm
• 5. PHẦN 5: CÁC GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM CẢI THIỆN SINH KẾ CHO CÁC HỘ NÔNG DÂN XÃ NAM MẪU THUỘC VÙNG ĐỆM VQG BA BỂ
• 5.1. Xây dựng chiến lược cải thiện sinh kế cho các hộ dân vùng đệm
• 5.2. Các giải pháp chủ yếu cải thiện sinh kế cho các hộ nông dân vùng đệm
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Cải thiện sinh kế

Cải thiện sinh kế là mục tiêu chính của nghiên cứu này, tập trung vào việc nâng cao đời sống kinh tế và xã hội của nông dân xã Nam Mẫu. Nghiên cứu chỉ ra rằng việc cải thiện sinh kế không chỉ giúp người dân thoát nghèo mà còn giảm áp lực lên tài nguyên rừng tại vùng đệm Vườn Quốc Gia Ba Bể. Các giải pháp được đề xuất bao gồm phát triển các mô hình nông nghiệp sinh thái, tăng cường hỗ trợ nông dân thông qua các chính sách và dự án phát triển cộng đồng.

1.1. Nâng cao thu nhập

Một trong những mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là nâng cao thu nhập cho các hộ nông dân. Điều này được thực hiện thông qua việc đa dạng hóa các hoạt động kinh tế, như phát triển du lịch sinh thái, trồng cây dược liệu, và chăn nuôi bền vững. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp cận thị trường và hỗ trợ tài chính để giúp người dân tăng thu nhập một cách bền vững.

1.2. Phát triển bền vững

Phát triển bền vững là yếu tố then chốt trong việc cải thiện sinh kế. Nghiên cứu đề xuất các giải pháp như quản lý tài nguyên rừng hiệu quả, bảo vệ môi trường, và thúc đẩy các mô hình nông nghiệp thân thiện với môi trường. Điều này không chỉ giúp người dân có thu nhập ổn định mà còn đảm bảo sự bền vững lâu dài của vùng đệm Vườn Quốc Gia Ba Bể.

II. Nông dân xã Nam Mẫu

Nông dân xã Nam Mẫu là đối tượng trung tâm của nghiên cứu. Họ chủ yếu là đồng bào dân tộc Tày, với nguồn thu nhập chính từ nông nghiệp. Tuy nhiên, việc thành lập Vườn Quốc Gia Ba Bể đã hạn chế các hoạt động khai thác rừng truyền thống, dẫn đến nhiều khó khăn trong sinh kế. Nghiên cứu đánh giá thực trạng kinh tế - xã hội của các hộ nông dân và đề xuất các giải pháp phù hợp để cải thiện đời sống của họ.

2.1. Thực trạng kinh tế

Nghiên cứu chỉ ra rằng kinh tế địa phương của xã Nam Mẫu còn nhiều hạn chế, với tỷ lệ hộ nghèo cao. Các hộ nông dân chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ, thiếu vốn và kỹ thuật. Điều này dẫn đến thu nhập thấp và không ổn định. Nghiên cứu đề xuất các giải pháp như hỗ trợ vốn, đào tạo kỹ thuật, và phát triển các mô hình kinh tế mới để giúp người dân thoát nghèo.

2.2. Hỗ trợ nông dân

Hỗ trợ nông dân là một trong những giải pháp chính được đề xuất. Nghiên cứu nhấn mạnh vai trò của chính quyền địa phương và các tổ chức phi chính phủ trong việc cung cấp các dịch vụ hỗ trợ như tín dụng, đào tạo kỹ thuật, và tiếp cận thị trường. Điều này giúp người dân nâng cao năng lực sản xuất và cải thiện thu nhập một cách bền vững.

III. Vùng đệm Vườn Quốc Gia Ba Bể

Vùng đệm Vườn Quốc Gia Ba Bể là khu vực quan trọng trong nghiên cứu này. Vùng đệm không chỉ có vai trò bảo vệ tài nguyên rừng mà còn là nơi sinh sống của nhiều hộ nông dân. Nghiên cứu chỉ ra rằng việc quản lý và sử dụng tài nguyên tại vùng đệm cần được thực hiện một cách bền vững, đảm bảo hài hòa giữa bảo tồn thiên nhiên và phát triển kinh tế địa phương.

3.1. Bảo tồn thiên nhiên

Bảo tồn thiên nhiên là mục tiêu quan trọng của Vườn Quốc Gia Ba Bể. Nghiên cứu đề xuất các giải pháp như quản lý tài nguyên rừng hiệu quả, hạn chế khai thác trái phép, và thúc đẩy các hoạt động bảo vệ môi trường. Điều này không chỉ giúp bảo vệ đa dạng sinh học mà còn tạo cơ hội phát triển kinh tế bền vững cho người dân vùng đệm.

3.2. Quản lý tài nguyên

Quản lý tài nguyên là yếu tố then chốt trong việc phát triển bền vững vùng đệm. Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng các chính sách quản lý tài nguyên hiệu quả, đảm bảo sự tham gia của cộng đồng địa phương. Điều này giúp người dân có thể khai thác tài nguyên một cách hợp lý, đồng thời bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học.