Dạy Học Dân Ca Ê Đê Cho Học Sinh Trường THCS Chu Văn An, Huyện Krong Năng, Tỉnh Đăk Lăk

Chương trình môn Âm nhạc phổ thông hiện nay coi trọng nội dung giáo dục dân ca, thể hiện sự quan tâm của Bộ Giáo dục và Đào tạo đối với văn hóa dân tộc. Tuy nhiên, thời lượng tiết học âm nhạc còn hạn chế. Các Sở Giáo dục và Đào tạo cho phép các trường đưa thêm dân ca địa phương vào giờ học hát tự chọn và hoạt động ngoại khóa. Trường THCS Chu Văn An, huyện Krong Năng, tỉnh Đăk Lăk, là nơi tác giả muốn giới thiệu nét đặc sắc của dân ca Ê Đê đến học sinh, góp phần giữ gìn truyền thống âm nhạc.

Nghiên cứu về dạy hát dân ca Ê Đê ở trường THCS Chu Văn An, huyện Krong Năng, tỉnh Đăk Lăk là một đề tài mới, không trùng lặp với các công trình đã có. Đề tài sẽ lựa chọn, tiếp thu một số vấn đề đã được nghiên cứu để làm cơ sở lý luận, đối chiếu, so sánh và tiếp nối, phát hiện những vấn đề khác để thực hiện nội dung luận văn. Mục tiêu là đề xuất biện pháp dạy học một số bài dân ca Ê Đê tiêu biểu cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy học, đáp ứng nhu cầu đổi mới giáo dục.

Các công trình này đã nghiên cứu khá sâu sắc về văn hóa của người Ê Đê. Đề án Bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa lễ hội, hoa văn, cồng chiêng và nhạc cụ của các dân tộc thiểu số tại chỗ giai đoạn 2010-2015 của tỉnh Đăk Nông đã nghiên cứu chủ yếu về các biện pháp khôi phục, giữ gìn văn hóa truyền thống các tộc người tại chỗ. Về dạy học dân ca đã có nhiều luận văn nghiên cứu, có thể kể tên một số luận văn như: Đưa dân ca vào chương trình dạy nhạc cho sinh viên khoa Tiểu học của Nguyễn Thị Thanh Bình.

Nghiên cứu về dạy hát dân ca Ê Đê ở trường THCS Chu Văn An, huyện Krong Năng, tỉnh Đăk Lăk sẽ là đề tài mới không trùng lặp với các công trình kể trên, đồng thời sẽ lựa chọn và tiếp thu một số vấn đề mà tài liệu đó đã nghiên cứu để làm cơ sở lý luận, đối chiếu so sánh và tiếp nối, phát hiện một số vấn đề khác để thực hiện nội dung luận văn của mình. Luận văn sẽ đề xuất biện pháp dạy học một số bài dân ca Ê Đê tiêu biểu cho học sinh nơi đây, góp phần nâng cao chất lượng dạy học, đáp ứng nhu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.

Phạm vi nghiên cứu: Địa điểm nghiên cứu là Trường THCS Chu Văn An, huyện Krong Năng, tỉnh Đăk Lăk. Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 8/2015 đến tháng 8/2017. Qui mô nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu biện pháp dạy học hát một số bài dân ca Ê Đê, trong đó tác giả sử dụng cả những bài dân ca đặt lời mới để phù hợp với học sinh THCS hiện nay và các bài hát trong nội dung dạy phân môn hát và ở môn âm nhạc trường THCS Chu Văn An, huyện Krong Năng, tỉnh Đăk Lăk.

Phương pháp nghiên cứu: Phân tích, tổng hợp, mô hình hóa tài liệu, văn bản có liên quan đến đề tài nghiên cứu làm cơ sở lý luận của đề tài. Phương pháp điều tra, phỏng vấn sẽ được luận văn thực hiện để trưng cầu ý kiến, nhằm thu thập thông tin, phân tích có cơ sở vững chắc cho việc đánh giá những ưu điểm, nhược điểm trong PP dạy học hát dân ca Ê Đê cho học sinh THCS. Việc quan sát, ghi chép trong quá trình dự giờ, các hoạt động dạy và học của giáo viên và học sinh tại trường THCS Chu Văn An ở các lớp qua một số buổi học âm nhạc, nhằm đánh giá PPdạy học trong việc rèn luyện kỹ năng, kỹ thuật hát và cách xử lý ngôn ngữ thể hiện dân ca Ê Đê.

Dân ca là một phần của văn hóa dân tộc, là niềm tự hào của chính dân tộc đó. Mỗi vùng miền, mỗi tộc người thường có những bản sắc văn hóa riêng. Việt Nam, với 54 tộc người khác nhau, có một truyền thống văn hóa, dân ca phong phú và độc đáo. Mỗi thể loại dân ca mang màu sắc địa phương đặc biệt, tùy theo phong tục, ngôn ngữ, giọng nói,… Nói tóm lại, dân ca là bài hát từ lòng người dân quê với tính chất mộc mạc, giản dị, được chính người dân sáng tạo trong quá trình lao động và sinh hoạt cuộc sống hằng ngày.

Theo quan niệm truyền thống, quá trình dạy học là tập hợp những hành động liên tiếp thâm nhập vào nhau của người dạy và của người học dưới sự hướng dẫn của người dạy, nhằm làm cho người học tự giác nắm vững hệ thống những cơ sở khoa học và trong quá trình đó phát triển những năng lực nhận thức, năng lực hành động hình thành thế giới quan, nhân sinh quan. Như vậy quá trình dạy học được hiểu là tập hợp những hoạt động của thầy và trò dưới sự hướng dẫn, chỉ đạo của thầy nhằm giúp trò phát triển được nhân cách và nhờ đó mà đạt tới mục đích dạy học.

PP truyền dạy kết hợp sử dụng các phương tiện hiện đại. Để tạo thuận lợi trong việc truyền dạy hát dân ca với thời gian luyện tập ngắn, chúng tôi sử dụng các phương tiện trực quan như: đàn điện tử, máy phát nhạc, máy chiếu clip và một số các hoạt động và một số phương tiện thu âm, ghi hình… nhằm hỗ trợ công tác truyền dạy đạt hiệu quả cao.

Để người học tiếp thu tốt các nội dung bài hát dân ca Ê Đê ở Đăk Lăk, người GV cần truyền cho các em những kiến thức và kỹ năng chủ yếu bằng PP thực hành. PP thực hành là cách thức áp dụng lý thuyết vào thực tiễn. PP này tổ chức cho người học hoạt động để tìm tòi kiến thức mới hay vận dụng những điều đã học vào thực tiễn, vừa để củng cố tri thức vừa tạo nên hệ thống các kỹ năng kỹ xảo thực hành.

Đồng thời mục tiêu dạy học chi phối toàn bộ quá trình kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học, từ việc xác định mục đích kiểm ta, đánh giá đến việc lựa chọn nội dung, PP, hình thức tổ chức, yêu cầu kiểm tra, đánh giá. Như vậy, kiểm tra, đánh giá không đơn thuần là sự ghi nhận kết quả dạy - học, mà còn đề xuất những quyết định làm thay đổi thực trạng để cho nó tốt hơn.

Thuật ngữ biện pháp xác định dựa trên cơ sở so sánh cấp độ với thuật ngữ phương pháp luận, phương pháp. Garay và Purench có thể xác định thứ cấp như sau: phương pháp luận → phương pháp → biện pháp. Theo Từ điển Tiếng Việt thông dụng: “Biện pháp là cách thức hay quy trình có tính hệ thống, thứ tự để đạt đến một số mục tiêu nào đó”