Phân Tích Lỗi Sai Trong Quá Trình Sử Dụng Giới Từ Đối Của Học Sinh Việt Nam

• Tác giả: Đỗ Thị Thảo Oanh
• Người hướng dẫn: TS Hà Lê Kim Anh
• Trường học: Đại Học Quốc Gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Lí luận & Phương pháp giảng dạy tiếng Trung Quốc
• Đề tài: Phân Tích Lỗi Sai Trong Việc Sử Dụng Giới Từ Đối Của Học Sinh Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sỹ
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Hà Nội

• 1. CHƯƠNG 1: 相关理论问题
• 1.1. 偏误分析理论
• 1.1.1. 偏误的概念
• 1.1.2. 偏误的分类
• 1.1.3. 偏误生成原因
• 1.1.3.1. 母语负迁移
• 1.1.3.2. 目的语知识负迁移
• 1.1.3.3. 文化因素负迁移
• 1.1.3.4. 学习策略和交际策略的影响
• 1.1.3.5. 学习环境的影响
• 1.1.3.6. 教学环节的疏漏
• 1.2. 中介语理论简介
• 1.3. 现代汉语介词概念
• 1.3.1. 现代汉语介词的定义
• 1.3.2. 现代汉语介词的语法特征
• 1.3.3. 现代汉语介词 “对” 的语法功能
• 1.3.3.1. 作定语的介宾结构
• 1.3.3.2. 作状语的介宾结构
• 1.3.4. 现代汉语介词“对”的语义特征
• 1.3.4.1. 表示引进动作对象的方向
• 1.3.4.2. 表示对待关系和抽象动作行为的实施
• 1.3.4.3. 表示涉及关系、客观评价行为的实施
• 1.3.5. 现代汉语介词“对”及其习得的相关研究综述
• 1.3.5.1. 在中国的研究状况综述
• 1.3.5.1.1. 在中国介词研究情况综述
• 1.3.5.1.2. 汉语介词习得研究现状
• 1.3.5.2. 在越南的研究状况综述
• 2. CHƯƠNG 2: 越南学生现代汉语介词“对”习得过程中的偏误调查与分析
• 2.1. 对越南学生现代汉语介词“对”的偏误调查说明
• 2.1.1. 调查目的、范围、对象及方法
• 2.1.2. 调查内容
• 2.2. 调查结果统计与分析
• 2.3. 越南学生现代汉语介词“对”习得过程中的偏误类型
• 2.3.1. 遗漏偏误
• 2.3.2. 错序偏误
• 2.3.2.1. 状语错序
• 2.3.2.2. 定语错序
• 2.3.3. 误代偏误
• 2.3.4. “对”与“对于”混淆
• 2.3.5. “对”与“关于”混淆
• 2.3.6. “对”与“跟”混淆
• 2.3.7. “对”与“给”混淆
• 2.3.8. “对”与“向”混淆
• 2.3.9. “对”与“在…看来”、“就…来说”结构混淆
• 3. CHƯƠNG 3: 越南学生现代汉语介词“对”习得过程中的偏误成因及教学对策
• 3.1. 越南学生现代汉语介词“对”习得过程中的偏误成因
• 3.1.1. 母语的负迁移
• 3.1.2. 目的语规则的过度泛化
• 3.1.3. 学习策略与交际策略的影响
• 3.1.4. 学习环境的影响
• 3.2. 越南学生现代汉语介词“对”的教学建议
• 3.2.1. 对教师的建议
• 3.2.1.1. 通过对比讲解汉语介词“对”
• 3.2.1.2. 从意义出发，结合句法、语用进行教学
• 3.2.1.3. 设置句式使用的环境，进行教学
• 3.2.1.4. 针对偏误，采取点拔式教学法
• 3.2.1.5. 让学生多做练习，培养学生的语感
• 3.2.2. 对学生的建议
• 3.2.3. 对教材编写的启示
• 附录: 越南学生汉语介词“对”使用情况的调查问卷
• 参考文献

I. Giới thiệu

Bài viết này tập trung vào việc phân tích lỗi sai giới từ trong việc sử dụng giới từ '对' của học sinh Việt Nam. Việc sử dụng giới từ trong tiếng Trung Quốc, đặc biệt là giới từ '对', thường gặp nhiều khó khăn do sự khác biệt giữa ngữ pháp tiếng Trung và tiếng Việt. Nghiên cứu này nhằm mục đích làm rõ các loại lỗi sai giới từ mà học sinh thường mắc phải, từ đó đưa ra các phương pháp giảng dạy hiệu quả hơn. Theo nghiên cứu, lỗi sai ngữ pháp chủ yếu xuất phát từ việc sử dụng giới từ không chính xác, dẫn đến việc hiểu sai nghĩa câu. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp mà còn làm giảm sự tự tin của học sinh trong việc học tiếng Trung.

1.1. Mục đích nghiên cứu

Mục đích chính của nghiên cứu này là phân tích các lỗi sai giới từ trong quá trình học tập của học sinh Việt Nam. Nghiên cứu sẽ chỉ ra nguyên nhân của các lỗi sai ngữ pháp và đề xuất các biện pháp giảng dạy nhằm cải thiện khả năng sử dụng giới từ của học sinh. Việc hiểu rõ các khó khăn trong việc sử dụng giới từ sẽ giúp giáo viên có những phương pháp giảng dạy phù hợp hơn. Nghiên cứu cũng sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách mà học sinh tiếp cận và sử dụng giới từ trong tiếng Trung, từ đó giúp nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập.

II. Phân tích lỗi sai

Trong quá trình nghiên cứu, các lỗi sai giới từ được phân loại thành nhiều nhóm khác nhau. Các lỗi phổ biến bao gồm lỗi bỏ sót, lỗi thay thế, và lỗi sắp xếp. Lỗi bỏ sót thường xảy ra khi học sinh quên không sử dụng giới từ '对' trong câu, dẫn đến việc câu trở nên thiếu chính xác. Lỗi thay thế xảy ra khi học sinh nhầm lẫn giữa '对' với các giới từ khác như '关于' hay '对于', gây ra sự hiểu nhầm trong giao tiếp. Lỗi sắp xếp liên quan đến việc đặt giới từ không đúng vị trí trong câu, làm cho câu trở nên khó hiểu. Việc phân tích các lỗi sai ngữ pháp này không chỉ giúp xác định vấn đề mà còn cung cấp cơ sở để phát triển các phương pháp giảng dạy hiệu quả.

2.1. Nguyên nhân gây ra lỗi

Nguyên nhân chính dẫn đến các lỗi sai giới từ có thể được chia thành hai nhóm: ảnh hưởng từ ngôn ngữ mẹ đẻ và sự thiếu hiểu biết về ngữ pháp tiếng Trung. Mẹ ngữ của học sinh thường ảnh hưởng đến cách họ sử dụng giới từ trong tiếng Trung. Ví dụ, trong tiếng Việt, giới từ 'đối với' có thể được sử dụng trong nhiều ngữ cảnh khác nhau, trong khi đó, giới từ '对' trong tiếng Trung lại có những quy tắc sử dụng riêng biệt. Sự khác biệt này dẫn đến việc học sinh thường xuyên mắc phải lỗi sai ngữ pháp khi chuyển đổi giữa hai ngôn ngữ.

III. Đề xuất phương pháp giảng dạy

Dựa trên các phân tích về lỗi sai giới từ, bài viết đề xuất một số phương pháp giảng dạy nhằm cải thiện khả năng sử dụng giới từ của học sinh Việt Nam. Một trong những phương pháp hiệu quả là sử dụng các bài tập thực hành có sự tương tác cao, giúp học sinh nhận diện và sửa chữa lỗi sai ngữ pháp trong thời gian thực. Ngoài ra, việc sử dụng các ví dụ cụ thể từ thực tế cũng rất quan trọng, giúp học sinh hiểu rõ hơn về cách sử dụng giới từ trong ngữ cảnh. Việc tổ chức các buổi thảo luận nhóm cũng có thể khuyến khích học sinh chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi lẫn nhau, từ đó nâng cao khả năng sử dụng giới từ một cách tự nhiên hơn.

3.1. Tăng cường thực hành

Để cải thiện khả năng sử dụng giới từ, việc tăng cường thực hành là rất cần thiết. Các giáo viên nên thiết kế các bài tập thực hành đa dạng, từ việc điền vào chỗ trống đến việc viết đoạn văn sử dụng giới từ '对'. Học sinh cũng nên được khuyến khích tham gia vào các hoạt động giao tiếp thực tế, nơi họ có thể áp dụng kiến thức về giới từ trong các tình huống thực tế. Việc này không chỉ giúp học sinh củng cố kiến thức mà còn tạo cơ hội để họ thực hành và sửa chữa lỗi sai ngữ pháp một cách hiệu quả.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh ngày càng nhiều học sinh, sinh viên Việt Nam lựa chọn học tiếng Trung Quốc, việc nắm vững ngữ pháp, đặc biệt là các giới từ trong tiếng Trung, trở thành một thách thức lớn. Giới từ “对” trong tiếng Trung có tần suất sử dụng cao và mang ý nghĩa phức tạp, không hoàn toàn tương ứng một-một với các giới từ trong tiếng Việt như “đối”, “đối với” hay “với”. Theo ước tính, tỷ lệ sai sót trong việc sử dụng giới từ “对” của học sinh Việt Nam ở các cấp độ khác nhau dao động từ khoảng 26,7% ở trình độ sơ cấp đến mức thấp hơn ở trình độ cao cấp. Vấn đề nghiên cứu tập trung vào việc phân tích các lỗi sai phổ biến trong quá trình thụ đắc giới từ “对” của học sinh Việt Nam, nhằm làm rõ nguyên nhân và đề xuất các giải pháp giảng dạy hiệu quả. Phạm vi nghiên cứu được giới hạn tại hai trường đại học lớn ở Hà Nội, với đối tượng là sinh viên các khoa tiếng Trung thuộc Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Hải dương. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Trung, giảm thiểu sai sót ngữ pháp, từ đó cải thiện kỹ năng giao tiếp và học thuật của người học tiếng Trung tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết phân tích lỗi (Error Analysis) và lý thuyết ngôn ngữ trung gian (Interlanguage Theory). Lý thuyết phân tích lỗi, do nhà ngôn ngữ học Corder và Selinker phát triển, phân biệt giữa “lỗi” (error) và “sai sót” (mistake), trong đó lỗi là những sai phạm có hệ thống phản ánh trình độ ngôn ngữ của người học. Lý thuyết này giúp phân loại các lỗi sai thành các nhóm như: lỗi thiếu (omission), lỗi sai vị trí (misordering), lỗi thay thế (misuse), và lỗi lẫn lộn (confusion). Lý thuyết ngôn ngữ trung gian của Selinker nhấn mạnh quá trình hình thành một hệ thống ngôn ngữ riêng biệt của người học, nằm giữa ngôn ngữ mẹ đẻ và ngôn ngữ mục tiêu, có tính biến đổi và hệ thống riêng. Các khái niệm chính bao gồm: sự chuyển giao ngôn ngữ (language transfer), quá tổng quát hóa (overgeneralization), và sự đóng băng ngôn ngữ (fossilization). Ngoài ra, nghiên cứu còn dựa trên các khái niệm về chức năng ngữ pháp và ngữ nghĩa của giới từ “对” trong tiếng Trung, bao gồm các chức năng như chỉ hướng hành động, mối quan hệ đối xử, và sự liên quan đến đối tượng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra kết hợp phân tích định lượng và định tính. Nguồn dữ liệu chính gồm 1500 bài tập và bài viết thu thập từ quá trình giảng dạy tại hai trường đại học, cùng với 300 phiếu khảo sát được phát cho sinh viên ở ba trình độ: sơ cấp, trung cấp và cao cấp. Cỡ mẫu gồm 200 sinh viên, trong đó 80 sinh viên trình độ sơ cấp, 70 sinh viên trung cấp và 50 sinh viên cao cấp. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu thuận tiện dựa trên sự sẵn có và đồng ý tham gia của sinh viên. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng cách thống kê tần suất các loại lỗi, phân loại lỗi theo từng nhóm và so sánh tỷ lệ lỗi giữa các trình độ. Ngoài ra, phương pháp so sánh đối chiếu được áp dụng để phân tích nguyên nhân lỗi dựa trên sự khác biệt giữa tiếng Việt và tiếng Trung, cũng như ảnh hưởng của chiến lược học tập và môi trường học tập. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong vòng 12 tháng, từ tháng 1 đến tháng 12 năm 2015.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ lỗi sử dụng giới từ “对” giảm theo trình độ: Sinh viên sơ cấp có tỷ lệ lỗi lên đến 26,7%, trung cấp khoảng 18,5%, và cao cấp chỉ còn khoảng 9,2%. Điều này cho thấy sự tiến bộ rõ rệt trong việc sử dụng giới từ “对” khi trình độ tiếng Trung được nâng cao.

2. Lỗi phổ biến nhất là lỗi thay thế (misuse): Chiếm khoảng 45% tổng số lỗi, sinh viên thường nhầm lẫn “对” với các giới từ gần nghĩa như “对于”, “跟”, “给”, “向”. Ví dụ, nhiều sinh viên dùng “对于” thay cho “对” trong các ngữ cảnh không phù hợp, gây sai lệch nghĩa.

3. Lỗi thứ hai là lỗi sai vị trí (misordering): Chiếm khoảng 30%, đặc biệt là lỗi sai vị trí của cụm giới từ “对” trong câu, như đặt sai vị trí trạng ngữ hoặc định ngữ, làm câu trở nên không tự nhiên hoặc khó hiểu.

4. Lỗi thiếu (omission) chiếm khoảng 25%: Sinh viên thường bỏ quên giới từ “对” trong các cấu trúc cần thiết, dẫn đến câu thiếu tính hoàn chỉnh và chính xác về mặt ngữ pháp.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các lỗi trên được xác định là do sự chuyển giao ngôn ngữ từ tiếng Việt sang tiếng Trung, bởi vì tiếng Việt không có giới từ tương đương hoàn toàn với “对”, dẫn đến việc học sinh áp dụng sai hoặc bỏ sót. Ngoài ra, sự quá tổng quát hóa các quy tắc ngữ pháp tiếng Trung cũng khiến sinh viên dùng sai giới từ trong các ngữ cảnh khác nhau. Môi trường học tập và chiến lược học tập chưa hiệu quả cũng góp phần làm tăng tỷ lệ lỗi. So sánh với các nghiên cứu tương tự ở Hàn Quốc và Thái Lan, tỷ lệ lỗi và loại lỗi của sinh viên Việt Nam có nhiều điểm tương đồng, đặc biệt là lỗi thay thế và sai vị trí. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ lỗi theo từng loại và từng trình độ, giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt và xu hướng giảm lỗi theo thời gian học tập.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường giảng dạy phân biệt giới từ “对” và các giới từ tương tự: Giáo viên cần sử dụng phương pháp so sánh đối chiếu, giải thích rõ ràng sự khác biệt về ngữ nghĩa và ngữ pháp giữa “对”, “对于”, “跟”, “给”, “向” để giảm thiểu lỗi thay thế. Thời gian thực hiện: trong mỗi khóa học, chủ thể: giáo viên tiếng Trung.

2. Tổ chức các bài tập thực hành vị trí giới từ trong câu: Thiết kế bài tập tập trung vào việc đặt đúng vị trí của cụm giới từ “对” trong câu, giúp học sinh hình thành thói quen ngữ pháp chính xác. Thời gian: hàng tuần, chủ thể: giáo viên và học sinh.

3. Phát triển tài liệu giảng dạy chuyên biệt về giới từ “对”: Biên soạn sách bài tập và tài liệu tham khảo có ví dụ minh họa cụ thể, bài tập đa dạng, phù hợp với từng trình độ học sinh. Thời gian: 6 tháng, chủ thể: nhà xuất bản và giảng viên.

4. Tăng cường môi trường giao tiếp tiếng Trung thực tế: Tạo điều kiện cho học sinh tham gia các hoạt động giao tiếp, thảo luận, thuyết trình sử dụng giới từ “对” trong ngữ cảnh tự nhiên để nâng cao kỹ năng sử dụng. Thời gian: liên tục, chủ thể: nhà trường và giáo viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên tiếng Trung tại Việt Nam: Giúp hiểu rõ các lỗi phổ biến của học sinh, từ đó điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp, nâng cao hiệu quả truyền đạt kiến thức.

2. Sinh viên và người học tiếng Trung: Cung cấp tài liệu tham khảo chi tiết về cách sử dụng giới từ “对”, giúp tự học và sửa lỗi chính tả, ngữ pháp trong quá trình học.

3. Nhà nghiên cứu ngôn ngữ và giảng dạy tiếng Trung: Là nguồn dữ liệu thực tiễn về lỗi ngôn ngữ và nguyên nhân, hỗ trợ các nghiên cứu sâu hơn về ngôn ngữ trung gian và phân tích lỗi.

4. Biên soạn giáo trình và tài liệu học tập: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng tài liệu giảng dạy phù hợp với đặc điểm người học Việt Nam, đặc biệt về phần ngữ pháp giới từ.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao học sinh Việt Nam thường nhầm lẫn giữa “对” và “对于”?
   Do hai giới từ này có ý nghĩa gần giống nhau nhưng không hoàn toàn thay thế được nhau trong mọi ngữ cảnh. “对” thường dùng trong các hành động cụ thể, còn “对于” mang tính trừu tượng hơn. Ví dụ, “他对我笑了笑” đúng, nhưng “他对于我笑了笑” sai.

2. Làm thế nào để phân biệt vị trí đúng của giới từ “对” trong câu?
   Giới từ “对” thường đứng trước danh từ hoặc cụm danh từ làm tân ngữ hoặc trạng ngữ, và phải đặt trước động từ chính. Ví dụ: “我对你很关心” đúng, “我很关心对你” sai.

3. Nguyên nhân chính gây ra lỗi trong việc sử dụng “对” là gì?
   Chủ yếu do sự chuyển giao ngôn ngữ từ tiếng Việt, sự khác biệt về cấu trúc ngữ pháp và ý nghĩa giữa hai ngôn ngữ, cùng với việc học sinh chưa nắm vững quy tắc sử dụng giới từ trong tiếng Trung.

4. Có thể dùng “对” thay cho “跟”, “给” trong mọi trường hợp không?
   Không thể. Mỗi giới từ có chức năng và ngữ cảnh sử dụng riêng. Ví dụ, “跟” thường chỉ sự đồng hành, còn “给” chỉ sự trao tặng. Dùng sai sẽ làm thay đổi nghĩa câu.

5. Làm sao để giảm thiểu lỗi sai khi học giới từ “对”?
   Học sinh nên luyện tập thường xuyên qua các bài tập thực hành, nghe nói trong ngữ cảnh thực tế, đồng thời giáo viên cần giải thích rõ ràng và cung cấp ví dụ minh họa cụ thể.

Kết luận

• Giới từ “对” là một trong những điểm ngữ pháp khó và dễ gây lỗi nhất đối với học sinh Việt Nam học tiếng Trung.
• Tỷ lệ lỗi giảm dần theo trình độ, nhưng lỗi thay thế, sai vị trí và thiếu vẫn phổ biến.
• Nguyên nhân chính bao gồm sự chuyển giao ngôn ngữ, quá tổng quát hóa quy tắc và môi trường học tập chưa tối ưu.
• Cần áp dụng các giải pháp giảng dạy cụ thể như so sánh đối chiếu, bài tập vị trí, tài liệu chuyên biệt và môi trường giao tiếp thực tế.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi cho việc cải tiến phương pháp giảng dạy tiếng Trung, góp phần nâng cao chất lượng học tập và giao tiếp của người học Việt Nam.

Hãy áp dụng những kiến thức và giải pháp từ nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả học tập tiếng Trung, đồng thời tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về các giới từ khác trong tiếng Trung nhằm hoàn thiện kỹ năng ngôn ngữ của bạn.