Tổng quan nghiên cứu

Việc chuẩn bị giáo viên cho công tác giảng dạy là một yếu tố then chốt trong hệ thống giáo dục chính quy. Theo ước tính, khoảng 90% sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh tại Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Huế (HUCFL) tham gia chương trình thực tập sư phạm tại một số trường đại học Thái Lan trong vòng 4 tuần. Thực tập sư phạm được xem là giai đoạn chuyển tiếp quan trọng từ việc học lý thuyết sang thực hành giảng dạy thực tế. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá nhận thức và đánh giá của sinh viên về chương trình thực tập này, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực tập. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 48 sinh viên năm cuối ngành tiếng Anh tại HUCFL đã hoàn thành thực tập tại các trường đại học Thái Lan trong giai đoạn 2010-2012. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp dữ liệu thực tiễn giúp cải tiến chương trình đào tạo giáo viên tiếng Anh, tăng cường sự kết nối giữa lý thuyết và thực hành, đồng thời nâng cao năng lực và sự tự tin cho sinh viên trước khi bước vào nghề.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về thực tập sư phạm và phát triển năng lực giáo viên. Đầu tiên, khái niệm thực tập sư phạm được định nghĩa là giai đoạn sinh viên áp dụng kiến thức và kỹ năng đã học vào môi trường giảng dạy thực tế, theo Rice (2004) và Zeichner (1986). Thứ hai, mô hình phát triển năng lực giáo viên nhấn mạnh vai trò của thực tập trong việc hình thành kỹ năng sư phạm, quản lý lớp học, và phát triển sự tự tin nghề nghiệp (Freeman, 1989; Guyton & McIntyre, 1990). Các khái niệm chính bao gồm: (1) sự kết nối giữa lý thuyết và thực hành, (2) vai trò của giảng viên hướng dẫn và giáo viên hợp tác, (3) quá trình đánh giá và phản hồi trong thực tập, (4) sự xã hội hóa nghề nghiệp của sinh viên trong môi trường thực tế, và (5) các yếu tố tổ chức ảnh hưởng đến hiệu quả thực tập.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp cả định lượng và định tính nhằm thu thập dữ liệu toàn diện. Cỡ mẫu gồm 48 sinh viên năm cuối ngành tiếng Anh tại HUCFL đã hoàn thành thực tập sư phạm tại các trường đại học Thái Lan. Phương pháp chọn mẫu là phi xác suất, dựa trên sự tham gia tự nguyện của sinh viên đã trải qua thực tập. Dữ liệu được thu thập qua bảng câu hỏi gồm 20 mục với cả câu hỏi đóng và mở, tập trung vào nhận thức, đánh giá và đề xuất cải tiến chương trình thực tập. Bên cạnh đó, 4 sinh viên được phỏng vấn sâu nhằm làm rõ và bổ sung thông tin. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong năm học 2011-2012. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả (tỷ lệ phần trăm, trung bình) và phân tích nội dung để tổng hợp các chủ đề chính từ phỏng vấn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của thực tập sư phạm: 90% sinh viên đánh giá thực tập là quan trọng hoặc rất quan trọng trong việc phát triển kỹ năng giảng dạy và áp dụng kiến thức lý thuyết vào thực tế. 65% cho rằng thực tập giúp phát triển kỹ năng quản lý lớp học, 93,6% nhấn mạnh vai trò của việc chuẩn bị kế hoạch bài giảng.

  2. Đánh giá về môi trường thực tập: 89,6% sinh viên ưu tiên thực tập tại các trường trung học phổ thông hơn là tại đại học, vì môi trường này phù hợp với công việc giảng dạy tương lai của họ.

  3. Vai trò của giảng viên hướng dẫn và giáo viên hợp tác: 100% sinh viên công nhận vai trò quan trọng của giảng viên hướng dẫn trong việc giám sát, đánh giá và hỗ trợ quá trình thực tập. 56,5% cho biết được hỗ trợ tích cực từ giáo viên hợp tác.

  4. Tự đánh giá năng lực và sự tự tin: 58,3% sinh viên cảm thấy tự tin và có năng lực để trở thành giáo viên thực thụ sau thực tập, trong khi 41,7% còn cảm thấy chưa đủ tự tin. 79,2% gặp khó khăn về kỹ năng giao tiếp tiếng Anh, 58,2% gặp vấn đề về phát âm.

  5. Đánh giá tổ chức thực tập: 62,9% đánh giá tổ chức thực tập của nhà trường là tốt hoặc rất tốt, 100% xác nhận được thông báo rõ ràng về thời gian, địa điểm và quy định trước khi thực tập.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy thực tập sư phạm tại các trường đại học Thái Lan tạo điều kiện thuận lợi để sinh viên phát triển kỹ năng giảng dạy và tăng cường sự tự tin, đồng thời giúp họ trải nghiệm môi trường giáo dục thực tế. Việc sinh viên ưu tiên thực tập tại trường trung học phổ thông phản ánh nhu cầu thực tế nghề nghiệp sau này. Tuy nhiên, khó khăn về kỹ năng giao tiếp và phát âm tiếng Anh là rào cản cần được khắc phục. So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả tương đồng với quan điểm của Freeman (1989) và Guyton & McIntyre (1990) về vai trò thiết yếu của thực tập trong đào tạo giáo viên. Việc tổ chức thực tập được đánh giá tích cực nhưng vẫn cần cải thiện về mặt thông tin và hỗ trợ sinh viên. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tròn thể hiện tỷ lệ nhận thức về tầm quan trọng, biểu đồ cột về các kỹ năng yếu kém và bảng tổng hợp đánh giá tổ chức thực tập.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường hỗ trợ phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh: Tổ chức các khóa đào tạo bổ sung về phát âm và kỹ năng giao tiếp trước và trong quá trình thực tập nhằm nâng cao sự tự tin và hiệu quả giảng dạy. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng trước kỳ thực tập. Chủ thể thực hiện: Khoa tiếng Anh và Trung tâm ngoại ngữ của trường.

  2. Cải tiến công tác chuẩn bị và thông tin cho sinh viên: Cung cấp tài liệu hướng dẫn chi tiết về quy trình, quy định và môi trường thực tập, đồng thời tổ chức các buổi tập huấn trước khi sinh viên đi thực tập. Thời gian: 1 tháng trước kỳ thực tập. Chủ thể: Ban tổ chức thực tập và giảng viên hướng dẫn.

  3. Tăng cường phối hợp giữa các trường đại học Việt Nam và Thái Lan: Xây dựng mối quan hệ đối tác chặt chẽ hơn để đảm bảo sự hỗ trợ liên tục cho sinh viên trong suốt quá trình thực tập, bao gồm giám sát và phản hồi kịp thời. Thời gian: triển khai trong 1 năm. Chủ thể: Ban giám hiệu và phòng hợp tác quốc tế.

  4. Khuyến khích sinh viên tham gia các hoạt động ngoại khóa và quản lý lớp học: Tạo điều kiện để sinh viên được tham gia sâu hơn vào các hoạt động ngoài giờ học nhằm phát triển kỹ năng quản lý lớp và giao tiếp xã hội. Thời gian: trong suốt kỳ thực tập. Chủ thể: Giáo viên hợp tác và giảng viên hướng dẫn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh: Giúp hiểu rõ về thực tập sư phạm, chuẩn bị tâm thế và kỹ năng cần thiết cho kỳ thực tập thực tế.

  2. Giảng viên và cán bộ quản lý đào tạo: Cung cấp dữ liệu thực tiễn để cải tiến chương trình đào tạo và tổ chức thực tập, nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên.

  3. Các trường đại học có chương trình hợp tác quốc tế: Tham khảo mô hình phối hợp tổ chức thực tập giữa các trường đại học Việt Nam và Thái Lan, từ đó phát triển các chương trình tương tự.

  4. Nhà nghiên cứu giáo dục và chính sách: Cung cấp cơ sở khoa học để nghiên cứu sâu hơn về thực tập sư phạm và đề xuất chính sách hỗ trợ đào tạo giáo viên hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thực tập sư phạm có vai trò gì trong đào tạo giáo viên tiếng Anh?
    Thực tập sư phạm là giai đoạn quan trọng giúp sinh viên áp dụng lý thuyết vào thực tế, phát triển kỹ năng giảng dạy và tăng cường sự tự tin trước khi trở thành giáo viên chính thức.

  2. Sinh viên gặp những khó khăn gì khi thực tập tại các trường đại học Thái Lan?
    Khó khăn chủ yếu là kỹ năng giao tiếp tiếng Anh, đặc biệt là phát âm và khả năng tương tác trong lớp học, cũng như thích nghi với môi trường mới.

  3. Vai trò của giảng viên hướng dẫn và giáo viên hợp tác trong thực tập là gì?
    Họ giám sát, hỗ trợ, đánh giá và cung cấp phản hồi giúp sinh viên hoàn thiện kỹ năng giảng dạy và thích nghi với môi trường thực tế.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả thực tập sư phạm?
    Cần tăng cường đào tạo kỹ năng mềm, cải thiện công tác tổ chức, cung cấp thông tin đầy đủ và xây dựng mối quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan.

  5. Sinh viên nên chuẩn bị gì trước khi đi thực tập ở nước ngoài?
    Sinh viên cần chuẩn bị kiến thức chuyên môn, kỹ năng giao tiếp tiếng Anh, hiểu rõ quy định và văn hóa của nơi thực tập để thích nghi nhanh và phát huy hiệu quả học tập.

Kết luận

  • Thực tập sư phạm tại các trường đại học Thái Lan được sinh viên đánh giá cao về vai trò trong phát triển kỹ năng và sự tự tin nghề nghiệp.
  • Sinh viên ưu tiên thực tập tại trường trung học phổ thông để phù hợp với định hướng nghề nghiệp tương lai.
  • Khó khăn chính là kỹ năng giao tiếp tiếng Anh và sự thích nghi với môi trường mới.
  • Tổ chức thực tập được đánh giá tích cực nhưng cần cải thiện công tác chuẩn bị và hỗ trợ sinh viên.
  • Các đề xuất cải tiến tập trung vào đào tạo kỹ năng, nâng cao phối hợp liên trường và tăng cường hỗ trợ sinh viên.

Tiến trình tiếp theo: Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 6-12 tháng, đồng thời tiến hành nghiên cứu đánh giá hiệu quả sau khi áp dụng.

Kêu gọi hành động: Các bên liên quan trong đào tạo giáo viên cần phối hợp chặt chẽ để nâng cao chất lượng thực tập sư phạm, góp phần đào tạo nguồn nhân lực giáo dục tiếng Anh chất lượng cao cho tương lai.