Tổng quan nghiên cứu

Nguồn nhân lực y tế đóng vai trò then chốt trong hệ thống chăm sóc sức khỏe, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dịch vụ và sự phát triển của bệnh viện. Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có khoảng 57/192 quốc gia đang thiếu hụt nhân viên y tế, với nhu cầu bổ sung lên tới 4,3 triệu nhân viên, trong đó có 2,4 triệu bác sĩ, y tá và hộ sinh. Tại Việt Nam, sự thiếu hụt và mất cân đối nguồn nhân lực y tế giữa các vùng miền và chuyên ngành là vấn đề nổi bật, đặc biệt trong bối cảnh chuyển dịch nhân lực từ khu vực công sang tư nhân. Sự hài lòng công việc của nhân viên y tế, đặc biệt là đội ngũ điều dưỡng, được xem là yếu tố quan trọng để duy trì và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

Bệnh viện đa khoa Đức Giang, bệnh viện hạng I tại Hà Nội với quy mô 840 giường thực kê, đang trong giai đoạn phát triển chuyên sâu các chuyên khoa mũi nhọn. Đội ngũ điều dưỡng chiếm tỷ lệ lớn trong cơ cấu nhân lực bệnh viện, do đó việc đánh giá sự hài lòng công việc của họ có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động và chất lượng chăm sóc bệnh nhân. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 4 năm 2021, tập trung khảo sát đội ngũ điều dưỡng tại bệnh viện nhằm mục tiêu đánh giá mức độ hài lòng và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng công việc.

Kết quả nghiên cứu không chỉ góp phần làm rõ thực trạng nguồn nhân lực điều dưỡng tại bệnh viện đa khoa Đức Giang mà còn cung cấp cơ sở khoa học để đề xuất các giải pháp nâng cao sự hài lòng, từ đó cải thiện hiệu suất làm việc và chất lượng dịch vụ y tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính về động lực và sự hài lòng công việc:

  1. Thuyết nhu cầu của Maslow: Phân loại nhu cầu của con người thành năm cấp bậc từ cơ bản đến cao cấp gồm nhu cầu sinh lý, an toàn, xã hội, được tôn trọng và tự hoàn thiện. Việc đáp ứng các nhu cầu này theo thứ tự ưu tiên sẽ tạo động lực làm việc và sự hài lòng trong công việc.

  2. Thuyết hai nhân tố của Herzberg: Phân biệt các yếu tố duy trì (như tiền lương, điều kiện làm việc, quản lý) và các yếu tố động viên (như thành tựu, trách nhiệm, thăng tiến). Sự hài lòng công việc được tạo ra khi các yếu tố động viên được thỏa mãn, trong khi các yếu tố duy trì nếu không được giải quyết tốt sẽ gây ra sự bất mãn.

Ngoài ra, nghiên cứu sử dụng bộ công cụ khảo sát sự hài lòng của nhân viên y tế do Bộ Y tế ban hành theo Quyết định 6858/QĐ-BYT (2016), bao gồm 44 biến số thuộc 5 nhóm chính: môi trường làm việc, lãnh đạo trực tiếp và đồng nghiệp, quy chế nội bộ - tiền lương - phúc lợi, công việc - cơ hội học tập và thăng tiến, và sự hài lòng chung về bệnh viện.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ các văn bản quy định, báo cáo hoạt động chuyên môn, kế hoạch phát triển nguồn nhân lực và sổ sách quản lý nhân sự của bệnh viện từ năm 2016 đến 2021. Số liệu chính được thu thập qua khảo sát trực tiếp 372 điều dưỡng tại Bệnh viện đa khoa Đức Giang trong giai đoạn tháng 3-4/2021.

  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích, đảm bảo đại diện cho đội ngũ điều dưỡng đang công tác tại bệnh viện.

  • Công cụ khảo sát: Phiếu điều tra sử dụng thang điểm Likert 5 mức độ để đo lường sự hài lòng, từ "Rất không hài lòng" đến "Rất hài lòng". Phiếu khảo sát gồm 6 phần chính liên quan đến các khía cạnh môi trường làm việc, lãnh đạo, quy chế, công việc và sự hài lòng chung.

  • Phân tích số liệu: Dữ liệu định lượng được nhập và xử lý bằng phần mềm Excel, kiểm tra độ chính xác nhập liệu với 10% mẫu ngẫu nhiên. Dữ liệu định tính từ phỏng vấn sâu được ghi âm, chuyển thành văn bản và mã hóa theo chủ đề để bổ sung và làm rõ kết quả định lượng.

  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát và thu thập dữ liệu trong 2 tháng (03-04/2021), phân tích và tổng hợp kết quả trong tháng tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ hài lòng chung cao: Tổng số điểm hài lòng đạt 75.385 trên tổng điểm tối đa 81.840, tương đương tỷ lệ hài lòng 92,1%. Trong đó, 67,65% điều dưỡng đánh giá mức "Rất hài lòng" và 31,22% đánh giá "Hài lòng" về môi trường làm việc tại bệnh viện.

  2. Môi trường làm việc được đánh giá tích cực: Các yếu tố như phân chia thời gian trực hợp lý (4,63 điểm), phòng làm việc khang trang, sạch sẽ (4,61 điểm), đảm bảo an ninh trật tự (4,60 điểm) và môi trường học tập nâng cao trình độ (4,59 điểm) đều đạt mức hài lòng trên 4,5 điểm.

  3. Lãnh đạo trực tiếp và đồng nghiệp được đánh giá cao: Các chỉ số về năng lực lãnh đạo, sự quan tâm, tôn trọng và hỗ trợ đồng nghiệp đều đạt trên 4,6 điểm, phản ánh môi trường làm việc thân thiện, đoàn kết và hiệu quả trong quản lý.

  4. Quy chế nội bộ, tiền lương và phúc lợi có mức hài lòng tương đối cao: Mức độ hài lòng trung bình đạt 4,58 điểm, trong đó các chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và các hỗ trợ ốm đau, thai sản được đánh giá cao nhất (4,61 điểm). Tuy nhiên, chế độ phụ cấp nghề và độc hại, cũng như thu nhập tăng thêm vẫn là những điểm cần cải thiện (4,55 điểm).

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sự hài lòng công việc của đội ngũ điều dưỡng tại Bệnh viện đa khoa Đức Giang là khá cao, vượt mức 90%, điều này phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế về mối liên hệ giữa môi trường làm việc tích cực và sự gắn bó của nhân viên y tế. Mức độ hài lòng cao về lãnh đạo và đồng nghiệp cho thấy vai trò quan trọng của quản lý trực tiếp trong việc tạo động lực và duy trì môi trường làm việc thân thiện.

Tuy nhiên, một số điều dưỡng vẫn bày tỏ lo ngại về việc xử lý các vấn đề an ninh trật tự chưa thực sự hiệu quả, cũng như trang thiết bị làm việc còn cũ kỹ, cần được đầu tư nâng cấp. Điều này phản ánh sự cần thiết của bệnh viện trong việc tiếp tục cải tiến cơ sở vật chất và quy trình quản lý để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của nhân viên.

Mức độ hài lòng về tiền lương và phụ cấp mặc dù đạt trên mức trung bình nhưng vẫn thấp hơn so với các yếu tố khác, phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy đây là một trong những nguyên nhân chính gây bất mãn trong nhân viên y tế. Việc cải thiện chính sách tiền lương, phụ cấp và phúc lợi sẽ góp phần nâng cao động lực làm việc và giảm thiểu tình trạng nghỉ việc.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ mạng nhện thể hiện mức độ hài lòng theo từng nhóm yếu tố, giúp trực quan hóa các điểm mạnh và điểm cần cải thiện trong môi trường làm việc của đội ngũ điều dưỡng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị: Nâng cấp phòng làm việc, trang thiết bị y tế và bảo hộ lao động nhằm tạo môi trường làm việc an toàn, hiện đại. Thời gian thực hiện: 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc bệnh viện phối hợp phòng Vật tư thiết bị y tế.

  2. Cải thiện chính sách tiền lương và phụ cấp: Xây dựng cơ chế trả lương dựa trên hiệu quả công việc, tăng phụ cấp nghề và độc hại, đảm bảo công bằng và minh bạch trong phân phối thu nhập tăng thêm. Thời gian thực hiện: 6-9 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Tổ chức cán bộ, Phòng Tài chính kế toán.

  3. Nâng cao năng lực lãnh đạo và quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng quản lý, giao tiếp và giải quyết xung đột cho lãnh đạo trực tiếp nhằm tăng cường sự quan tâm, tôn trọng và hỗ trợ nhân viên. Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc, Phòng Đào tạo.

  4. Tăng cường công tác an ninh trật tự: Củng cố đội ngũ bảo vệ, xây dựng quy trình xử lý nhanh các tình huống gây rối, đảm bảo môi trường làm việc an toàn cho nhân viên y tế. Thời gian thực hiện: 3-6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc, Phòng Hành chính quản trị.

  5. Phát triển các chương trình đào tạo và nâng cao trình độ chuyên môn: Tạo điều kiện cho điều dưỡng tham gia các khóa học nâng cao kỹ năng, cập nhật kiến thức chuyên môn và phát triển nghề nghiệp. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể thực hiện: Phòng Điều dưỡng, Phòng Đào tạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các bệnh viện đa khoa: Để hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của đội ngũ điều dưỡng, từ đó xây dựng chính sách nhân sự phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động bệnh viện.

  2. Phòng tổ chức cán bộ và quản lý nhân sự trong ngành y tế: Áp dụng các kết quả nghiên cứu để thiết kế các chương trình đào tạo, chính sách tiền lương và phúc lợi nhằm giữ chân và phát triển nguồn nhân lực y tế.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh và y tế công cộng: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, khung lý thuyết và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan đến quản lý nguồn nhân lực y tế.

  4. Các tổ chức y tế và cơ quan quản lý nhà nước: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng các chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế, đặc biệt trong bối cảnh thiếu hụt nhân lực và chuyển dịch cơ cấu lao động.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao sự hài lòng công việc của điều dưỡng lại quan trọng đối với bệnh viện?
    Sự hài lòng công việc giúp duy trì nguồn nhân lực ổn định, nâng cao hiệu suất làm việc và chất lượng dịch vụ y tế, từ đó tăng sự hài lòng của bệnh nhân và hiệu quả hoạt động bệnh viện.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến sự hài lòng của điều dưỡng tại Bệnh viện đa khoa Đức Giang?
    Các yếu tố chính gồm môi trường làm việc, lãnh đạo trực tiếp và đồng nghiệp, quy chế nội bộ, tiền lương và phúc lợi, cũng như cơ hội học tập và thăng tiến.

  3. Phương pháp khảo sát được sử dụng trong nghiên cứu là gì?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp khảo sát định lượng qua phiếu điều tra với thang điểm Likert và phỏng vấn sâu định tính để làm rõ các kết quả.

  4. Có những đề xuất cụ thể nào để nâng cao sự hài lòng của điều dưỡng?
    Đề xuất bao gồm cải thiện cơ sở vật chất, nâng cao chính sách tiền lương, đào tạo lãnh đạo, tăng cường an ninh và phát triển chương trình đào tạo chuyên môn.

  5. Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng cho các bệnh viện khác không?
    Mặc dù nghiên cứu tập trung tại Bệnh viện đa khoa Đức Giang, các kết quả và giải pháp có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp để áp dụng tại các bệnh viện đa khoa khác trong nước.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã đánh giá mức độ hài lòng công việc của đội ngũ điều dưỡng tại Bệnh viện đa khoa Đức Giang đạt tỷ lệ cao, trên 90%.
  • Các yếu tố môi trường làm việc, lãnh đạo trực tiếp và đồng nghiệp được đánh giá tích cực, trong khi tiền lương và phụ cấp vẫn cần cải thiện.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để đề xuất các giải pháp nâng cao sự hài lòng, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.
  • Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp cải tiến cơ sở vật chất, chính sách nhân sự và đào tạo nhằm duy trì và phát triển nguồn nhân lực điều dưỡng.
  • Khuyến khích các bệnh viện và cơ quan quản lý y tế tham khảo kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách phát triển nguồn nhân lực bền vững.

Hãy hành động ngay hôm nay để nâng cao sự hài lòng và hiệu quả công việc của đội ngũ điều dưỡng, góp phần xây dựng hệ thống y tế chất lượng và bền vững.