Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh giáo dục tiếng Anh tại Việt Nam, sách giáo khoa đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ giảng dạy và học tập, đặc biệt trong các chương trình tiếng Anh tăng cường tại các trường trung học cơ sở. Theo quyết định 3448/GDĐT-TrH ngày 26/9/2019 của Sở Giáo dục và Đào tạo TP. Hồ Chí Minh, chương trình tiếng Anh tăng cường dành cho học sinh lớp 6 có 8 tiết học mỗi tuần, với mục tiêu giúp học sinh đạt trình độ A2+ theo Khung tham chiếu trình độ ngôn ngữ chung châu Âu (CEFR). Tuy nhiên, việc lựa chọn và đánh giá sách giáo khoa phù hợp vẫn còn nhiều thách thức, đặc biệt khi sách giáo khoa mới như Achievers grade 6 chưa được đánh giá toàn diện trong bối cảnh thực tế tại các trường học.
Nghiên cứu này tập trung đánh giá quan điểm của giáo viên về ưu điểm và hạn chế của sách giáo khoa Achievers grade 6 đang được sử dụng tại Trường THCS Hoàng Lê Kha, TP. Hồ Chí Minh trong năm học 2021-2022. Mục tiêu cụ thể là khám phá các điểm mạnh, điểm yếu của sách cũng như đề xuất các giải pháp sử dụng hiệu quả. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong chương trình tiếng Anh tăng cường lớp 6 tại trường này, với dữ liệu thu thập từ 6 giáo viên và 3 lớp học quan sát trực tiếp. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải tiến sách giáo khoa, nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục trong việc lựa chọn tài liệu phù hợp.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết đánh giá sách giáo khoa của Tomlinson (2003 & 2013), được điều chỉnh kết hợp với các tiêu chí từ Cunningsworth (1995), Skierso (1991), và Byrd (2001). Khung lý thuyết bao gồm ba giai đoạn chính:
- Đánh giá trước khi sử dụng (Pre-use evaluation): Tập trung vào thiết kế và tổ chức sách, bao gồm kích thước, bố cục, hình ảnh minh họa, và các phương tiện hỗ trợ học tập.
- Đánh giá trong quá trình sử dụng (In-use evaluation): Đánh giá nội dung ngôn ngữ, các hoạt động và bài tập, cũng như tài liệu hỗ trợ đi kèm như sách giáo viên, hướng dẫn sử dụng.
- Đánh giá sau khi sử dụng (Post-use evaluation): Đánh giá tác động lâu dài, lợi ích và hạn chế của sách dựa trên phản hồi của giáo viên và học sinh.
Các khái niệm chính bao gồm: thiết kế và tổ chức sách, nội dung ngôn ngữ phù hợp trình độ, tính đa dạng và phù hợp của hoạt động, cũng như tính khả thi và hỗ trợ của tài liệu phụ trợ.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed-methods) kết hợp giữa thu thập dữ liệu định lượng và định tính nhằm đảm bảo tính toàn diện và sâu sắc trong đánh giá. Cỡ mẫu gồm 6 giáo viên tiếng Anh phụ trách chương trình tăng cường lớp 6 tại Trường THCS Hoàng Lê Kha, được chọn theo phương pháp chọn mẫu có chủ đích (purposeful sampling) để đảm bảo kiến thức chuyên môn phù hợp.
Dữ liệu định lượng được thu thập qua bảng hỏi gồm 48 mục, đánh giá các khía cạnh thiết kế, nội dung, hoạt động và tài liệu hỗ trợ, được phân tích bằng phần mềm SPSS phiên bản 20 với các thống kê mô tả như trung bình và độ lệch chuẩn. Dữ liệu định tính được thu thập qua phỏng vấn bán cấu trúc với 6 giáo viên và quan sát 3 lớp học, được mã hóa và phân tích theo chủ đề dựa trên mô hình mạng chủ đề của Attride-Stirling (2001). Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 9/2021 đến tháng 8/2022.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Thiết kế và tổ chức sách: Giáo viên đánh giá cao về tính hấp dẫn, bố cục rõ ràng, hình ảnh minh họa phù hợp và phương tiện hỗ trợ học tập tích hợp (điểm trung bình khoảng 4.0-4.8). Tuy nhiên, kích thước sách được cho là quá lớn, gây khó khăn cho học sinh trong việc mang theo (điểm trung bình 2.7).
Nội dung ngôn ngữ: Nội dung sách phù hợp với bối cảnh văn hóa và bao phủ đầy đủ các kỹ năng ngôn ngữ (điểm trung bình trên 4.5). Tuy nhiên, mức độ ngôn ngữ trong sách vượt quá trình độ thực tế của nhiều học sinh, gây khó khăn trong việc tiếp thu (điểm trung bình 2.3).
Hoạt động và bài tập: Sách cung cấp đa dạng các bài tập giao tiếp và thực hành, giúp học sinh phát triển kỹ năng trong môi trường thực tế (điểm trung bình 3.5-4.6). Song, số lượng bài tập chưa đủ và hướng dẫn thực hiện chưa rõ ràng, đặc biệt với các học sinh trình độ thấp (điểm trung bình khoảng 2.6).
Tài liệu hỗ trợ: Giáo viên đánh giá cao các bài tập bổ sung trong sách giáo viên (điểm trung bình 4.4), nhưng thiếu hướng dẫn chi tiết về phương pháp giảng dạy và cách sử dụng hiệu quả các tài liệu hỗ trợ, bao gồm cả phương tiện nghe nhìn (điểm trung bình dưới 3.0).
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy sách giáo khoa Achievers grade 6 có nhiều ưu điểm về mặt thiết kế, nội dung và hỗ trợ học tập, phù hợp với yêu cầu của chương trình tiếng Anh tăng cường. Tuy nhiên, kích thước sách lớn và nội dung ngôn ngữ vượt quá trình độ học sinh là những hạn chế đáng kể, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về sự cần thiết phải lựa chọn sách phù hợp với trình độ và nhu cầu học sinh để tránh gây áp lực và giảm động lực học tập.
Việc thiếu các bài tập đa dạng cho các trình độ khác nhau và hướng dẫn sử dụng tài liệu hỗ trợ chưa đầy đủ cũng làm giảm tính linh hoạt và hiệu quả của sách trong thực tế giảng dạy. Các biểu đồ so sánh điểm trung bình từng tiêu chí có thể minh họa rõ ràng sự khác biệt về mức độ hài lòng của giáo viên đối với từng khía cạnh của sách.
Đề xuất và khuyến nghị
Thu nhỏ kích thước sách: Nhà xuất bản nên thiết kế sách với kích thước nhỏ gọn hơn để thuận tiện cho học sinh mang theo, giảm gánh nặng vật lý hàng ngày.
Rút ngắn đoạn văn bản: Các đoạn đọc và bài học nên được rút gọn, phù hợp với trình độ tiếng Anh hiện tại của học sinh, giúp tăng khả năng tiếp thu và giảm áp lực học tập.
Lựa chọn học sinh phù hợp: Ban giám hiệu trường cần áp dụng các tiêu chí tuyển chọn học sinh có trình độ tiếng Anh phù hợp với yêu cầu của chương trình tăng cường, ví dụ qua bài kiểm tra đầu vào hoặc chứng chỉ tiếng Anh.
Tăng cường hoạt động đa dạng: Nhà xuất bản và tác giả nên bổ sung thêm các bài tập và hoạt động đa dạng, phù hợp với nhiều trình độ khác nhau, nhằm tăng cường thực hành và củng cố kiến thức cho học sinh.
Cung cấp hướng dẫn chi tiết: Sách giáo viên và tài liệu hỗ trợ cần được cải tiến với hướng dẫn rõ ràng, cụ thể về phương pháp giảng dạy từng bài học và cách sử dụng hiệu quả các phương tiện hỗ trợ, giúp giáo viên dễ dàng áp dụng.
Các giải pháp trên nên được thực hiện trong vòng 1-2 năm tới, với sự phối hợp giữa nhà xuất bản, tác giả, ban giám hiệu và giáo viên để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giáo viên tiếng Anh tại các trường trung học cơ sở: Nhận biết ưu nhược điểm của sách giáo khoa hiện hành, từ đó điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp, nâng cao hiệu quả học tập.
Ban giám hiệu và quản lý giáo dục: Sử dụng kết quả nghiên cứu để lựa chọn sách giáo khoa phù hợp với đặc điểm học sinh và chương trình đào tạo, đồng thời xây dựng chính sách tuyển sinh phù hợp.
Nhà xuất bản và tác giả sách giáo khoa: Tham khảo các phản hồi thực tế để cải tiến nội dung, thiết kế và tài liệu hỗ trợ, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của giáo viên và học sinh.
Nghiên cứu sinh và học viên cao học ngành ngôn ngữ và giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp đánh giá sách giáo khoa, cũng như thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh tại Việt Nam.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao cần đánh giá sách giáo khoa tiếng Anh trong chương trình tăng cường?
Đánh giá giúp xác định sách có phù hợp với trình độ, nhu cầu học sinh và mục tiêu chương trình hay không, từ đó đảm bảo hiệu quả giảng dạy và học tập, tránh lãng phí tài nguyên.Phương pháp nào được sử dụng để thu thập dữ liệu trong nghiên cứu này?
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp bảng hỏi định lượng, phỏng vấn bán cấu trúc và quan sát lớp học để thu thập dữ liệu đa chiều, tăng tính chính xác và sâu sắc.Những hạn chế chính của sách Achievers grade 6 là gì?
Kích thước sách lớn, nội dung ngôn ngữ vượt quá trình độ học sinh, thiếu các bài tập đa dạng cho nhiều trình độ và hướng dẫn sử dụng tài liệu hỗ trợ chưa đầy đủ.Làm thế nào để cải thiện việc sử dụng sách giáo khoa hiện tại?
Cần lựa chọn học sinh phù hợp, điều chỉnh hoạt động và bài tập theo trình độ, bổ sung hướng dẫn chi tiết cho giáo viên và điều chỉnh thiết kế sách cho phù hợp hơn.Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các trường khác không?
Mặc dù nghiên cứu tập trung vào một trường cụ thể, các kết quả và đề xuất có thể tham khảo và điều chỉnh để áp dụng cho các trường trung học cơ sở khác có chương trình tiếng Anh tăng cường tương tự.
Kết luận
- Sách giáo khoa Achievers grade 6 có thiết kế hấp dẫn, nội dung phong phú nhưng kích thước lớn và mức độ ngôn ngữ chưa phù hợp với trình độ học sinh hiện tại.
- Hoạt động và bài tập trong sách đa dạng nhưng chưa đủ và thiếu hướng dẫn chi tiết cho giáo viên.
- Giáo viên đề xuất thu nhỏ kích thước sách, rút ngắn đoạn văn, lựa chọn học sinh phù hợp và bổ sung bài tập đa dạng.
- Cần cải tiến tài liệu hỗ trợ với hướng dẫn cụ thể để nâng cao hiệu quả giảng dạy.
- Các bước tiếp theo bao gồm phối hợp giữa nhà xuất bản, tác giả, nhà trường và giáo viên để thực hiện các đề xuất cải tiến trong vòng 1-2 năm tới.
Hành động ngay: Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên nên xem xét kết quả nghiên cứu để điều chỉnh lựa chọn và sử dụng sách giáo khoa, đồng thời phối hợp với nhà xuất bản để cải tiến tài liệu phù hợp hơn với thực tế giảng dạy.