I. Khả năng cung cấp lân của đất lúa
Khả năng cung cấp lân của đất lúa là yếu tố quan trọng trong canh tác lúa, đặc biệt trong điều kiện bón giảm lân và tưới khô ngập luân phiên. Nghiên cứu chỉ ra rằng, lân (P) là nguyên tố thiết yếu cho sự phát triển của cây trồng, nhưng thường bị giới hạn do các phản ứng hóa học trong đất. Việc bón dư thừa lân để bù đắp lượng lân bị cố định dẫn đến tích lũy lân trong đất qua nhiều vụ canh tác. Đánh giá đất và cung cấp dinh dưỡng hợp lý là giải pháp tối ưu để duy trì năng suất lúa.
1.1. Ảnh hưởng của bón giảm lân
Bón giảm lân ở mức 20-40 kg P2O5/ha không ảnh hưởng đáng kể đến lân hữu dụng trong đất so với mức bón phổ biến 60 kg P2O5/ha. Tuy nhiên, bón 60 kg P2O5/ha làm tăng lân tổng trong đất, trong khi bón 0-20 kg P2O5/ha làm giảm lượng lân tổng. Phân bón lân ở mức 40 kg P2O5/ha được khuyến cáo để duy trì quỹ lân trong đất.
1.2. Tác động của tưới khô ngập luân phiên
Tưới khô ngập luân phiên giúp tiết kiệm 9-19% lượng nước tưới mà không ảnh hưởng đáng kể đến lân hữu dụng trong đất. Tuy nhiên, tưới khi mực nước giảm -30 cm làm tăng độ dẫn điện (EC) của đất và có xu hướng giảm năng suất lúa. Quản lý nước hợp lý là yếu tố then chốt để duy trì năng suất và tối ưu hóa đất.
II. Luân canh cây màu trên đất lúa
Luân canh cây màu trên nền đất lúa là giải pháp hiệu quả để cải thiện khả năng cung cấp lân của đất. Nghiên cứu cho thấy, lân hữu dụng trong đất không khác biệt đáng kể giữa độc canh lúa và luân canh lúa với các cây màu như bắp, đậu nành và mè. Tuy nhiên, vào giai đoạn giữa vụ và thu hoạch, lân hữu dụng trong đất độc canh lúa cao hơn so với luân canh lúa-bắp.
2.1. Hiệu quả của luân canh
Luân canh lúa với cây màu giúp duy trì và cải thiện lân hữu dụng trong đất, cung cấp dinh dưỡng cho vụ lúa tiếp theo. Điều này cho thấy tiềm năng của luân canh trong việc thay thế mô hình độc canh lúa truyền thống.
2.2. Ảnh hưởng đến tích lũy lân
Luân canh không làm tăng tích lũy lân trong đất, giúp giảm nguy cơ rửa trôi lân ra môi trường. Đây là giải pháp bền vững để quản lý dinh dưỡng trong canh tác lúa.
III. Kết hợp bón giảm lân và tưới khô ngập luân phiên
Kết hợp bón giảm lân và tưới khô ngập luân phiên là giải pháp hiệu quả để tiết kiệm chi phí và duy trì năng suất lúa. Nghiên cứu chỉ ra rằng, tưới khi mực nước giảm -15 cm kết hợp bón 40 kg P2O5/ha giúp duy trì lân hữu dụng trong đất và năng suất lúa mà không làm tăng tích lũy lân trong đất.
3.1. Hiệu quả kinh tế
Giải pháp này giúp tiết kiệm chi phí bơm tưới và phân bón, đồng thời duy trì năng suất lúa. Đây là hướng đi bền vững cho canh tác lúa trong điều kiện thiếu nước.
3.2. Ảnh hưởng đến môi trường
Kết hợp bón giảm lân và tưới khô ngập luân phiên giúp giảm nguy cơ rửa trôi lân ra môi trường, góp phần bảo vệ tài nguyên nước và đất.
