Nghiên cứu đánh giá khả năng cung cấp lân của đất lúa trong điều kiện bón giảm lân và tưới khô ngập luân phiên

• Tác giả: Vũ Văn Long
• Người hướng dẫn: PGS. Châu Minh Khôi
• Trường học: Đại học Cần Thơ
• Chuyên ngành: Khoa học đất
• Đề tài: Đánh giá khả năng cung cấp lân của đất lúa trong điều kiện bón giảm lân, tưới khô-ngập luân phiên và luân canh với cây màu
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Cần Thơ

• LỜI CẢM TẠ
• LỜI CAM KẾT
• 1. MỞ ĐẦU
• 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN
• 2.1. Lân và vai trò của lân trong đất và cây trồng
• 2.2. Đặc điểm đất và canh tác lúa ở Đồng bằng sông Cửu Long
• 2.3. Ảnh hưởng của các biện pháp canh tác đến khả năng cung cấp lân của đất
• 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Thiết kế thí nghiệm bón giảm phân lân
• 3.2. Thiết kế thí nghiệm tưới ngập-khô xen kẽ và kết hợp bón phân lân
• 3.3. Thiết kế thí nghiệm luân canh cây rau màu trên nền đất lúa
• 3.4. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu
• 4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Ảnh hưởng của bón giảm phân lân đến khả năng cung cấp lân và năng suất lúa
• 4.2. Ảnh hưởng của biện pháp tưới ngập-khô xen kẽ đến khả năng cung cấp lân và năng suất lúa
• 4.3. Ảnh hưởng của kết hợp tưới ngập-khô xen kẽ và bón giảm phân lân
• 4.4. Ảnh hưởng của luân canh cây rau màu trên nền đất lúa đến khả năng cung cấp lân
• 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 5.1. Kết luận
• 5.2. Kiến nghị
• PHỤ LỤC
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Khả năng cung cấp lân của đất lúa

Khả năng cung cấp lân của đất lúa là yếu tố quan trọng trong canh tác lúa, đặc biệt trong điều kiện bón giảm lân và tưới khô ngập luân phiên. Nghiên cứu chỉ ra rằng, lân (P) là nguyên tố thiết yếu cho sự phát triển của cây trồng, nhưng thường bị giới hạn do các phản ứng hóa học trong đất. Việc bón dư thừa lân để bù đắp lượng lân bị cố định dẫn đến tích lũy lân trong đất qua nhiều vụ canh tác. Đánh giá đất và cung cấp dinh dưỡng hợp lý là giải pháp tối ưu để duy trì năng suất lúa.

1.1. Ảnh hưởng của bón giảm lân

Bón giảm lân ở mức 20-40 kg P2O5/ha không ảnh hưởng đáng kể đến lân hữu dụng trong đất so với mức bón phổ biến 60 kg P2O5/ha. Tuy nhiên, bón 60 kg P2O5/ha làm tăng lân tổng trong đất, trong khi bón 0-20 kg P2O5/ha làm giảm lượng lân tổng. Phân bón lân ở mức 40 kg P2O5/ha được khuyến cáo để duy trì quỹ lân trong đất.

1.2. Tác động của tưới khô ngập luân phiên

Tưới khô ngập luân phiên giúp tiết kiệm 9-19% lượng nước tưới mà không ảnh hưởng đáng kể đến lân hữu dụng trong đất. Tuy nhiên, tưới khi mực nước giảm -30 cm làm tăng độ dẫn điện (EC) của đất và có xu hướng giảm năng suất lúa. Quản lý nước hợp lý là yếu tố then chốt để duy trì năng suất và tối ưu hóa đất.

II. Luân canh cây màu trên đất lúa

Luân canh cây màu trên nền đất lúa là giải pháp hiệu quả để cải thiện khả năng cung cấp lân của đất. Nghiên cứu cho thấy, lân hữu dụng trong đất không khác biệt đáng kể giữa độc canh lúa và luân canh lúa với các cây màu như bắp, đậu nành và mè. Tuy nhiên, vào giai đoạn giữa vụ và thu hoạch, lân hữu dụng trong đất độc canh lúa cao hơn so với luân canh lúa-bắp.

2.1. Hiệu quả của luân canh

Luân canh lúa với cây màu giúp duy trì và cải thiện lân hữu dụng trong đất, cung cấp dinh dưỡng cho vụ lúa tiếp theo. Điều này cho thấy tiềm năng của luân canh trong việc thay thế mô hình độc canh lúa truyền thống.

2.2. Ảnh hưởng đến tích lũy lân

Luân canh không làm tăng tích lũy lân trong đất, giúp giảm nguy cơ rửa trôi lân ra môi trường. Đây là giải pháp bền vững để quản lý dinh dưỡng trong canh tác lúa.

III. Kết hợp bón giảm lân và tưới khô ngập luân phiên

Kết hợp bón giảm lân và tưới khô ngập luân phiên là giải pháp hiệu quả để tiết kiệm chi phí và duy trì năng suất lúa. Nghiên cứu chỉ ra rằng, tưới khi mực nước giảm -15 cm kết hợp bón 40 kg P2O5/ha giúp duy trì lân hữu dụng trong đất và năng suất lúa mà không làm tăng tích lũy lân trong đất.

3.1. Hiệu quả kinh tế

Giải pháp này giúp tiết kiệm chi phí bơm tưới và phân bón, đồng thời duy trì năng suất lúa. Đây là hướng đi bền vững cho canh tác lúa trong điều kiện thiếu nước.

3.2. Ảnh hưởng đến môi trường

Kết hợp bón giảm lân và tưới khô ngập luân phiên giúp giảm nguy cơ rửa trôi lân ra môi trường, góp phần bảo vệ tài nguyên nước và đất.