Đánh Giá Kết Quả Hoạt Động Tài Chính Của Bệnh Viện Quận 2, Thành Phố Hồ Chí Minh

• Tác giả: Phan Văn Đức
• Người hướng dẫn: TS. Lê Minh Thuận
• Trường học: Trường Đại Học Y Tế Công Cộng
• Chuyên ngành: Tổ Chức - Quản Lý Y Tế
• Đề tài: Đánh Giá Kết Quả Hoạt Động Tài Chính Của Bệnh Viện Quận 2, Thành Phố Hồ Chí Minh Trước Và Sau Tự Chủ Tài Chính (2014-2017)
• Loại tài liệu: luận văn chuyên khoa
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ
• TÓM TẮT NGHIÊN CỨU
• ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Tổng quan tài chính bệnh viện
• 1.2. Định nghĩa, phân loại bệnh viện
• 1.3. Các chính sách liên quan đến tài chính bệnh viện
• 1.4. Vai trò, chức năng của tài chính bệnh viện
• 1.5. Một số chính sách liên quan đến tài chính bệnh viện qua các giai đoạn
• 1.6. Thực trạng tài chính của bệnh viện
• 1.6.1. Thực trạng nguồn thu
• 1.6.2. Thực trạng chi
• 1.6.3. Thực trạng đầu tư trang thiết bị
• 1.7. Kinh nghiệm quốc tế về thực hiện tự chủ tài chính bệnh viện
• 1.8. Kết quả thực hiện tự chủ tài chính tại Việt Nam
• 1.9. Các nghiên cứu về tự chủ tài chính bệnh viện trên thế giới và Việt Nam
• 1.9.1. Các nghiên cứu về tự chủ tài chính bệnh viện trên thế giới
• 1.9.2. Các nghiên cứu về tự chủ tài chính bệnh viện tại Việt Nam
• 1.10. Giới thiệu về đơn vị nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.3. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4. Phương pháp chọn mẫu
• 2.5. Nghiên cứu định lượng
• 2.6. Nghiên cứu định tính
• 2.6.1. Thảo luận nhóm
• 2.6.2. Phỏng vấn sâu
• 2.7. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.7.1. Nghiên cứu định lượng
• 2.7.2. Nghiên cứu định tính
• 2.7.3. Thảo luận nhóm
• 2.7.4. Phỏng vấn sâu
• 2.8. Phương pháp phân tích số liệu
• 2.9. Các biến số nghiên cứu
• 2.10. Một số khái niệm và chỉ số đánh giá
• 2.10.1. Một số khái niệm về kết quả hoạt động tài chính
• 2.10.2. Một số chỉ số đánh giá về kết quả hoạt động tài chính
• 2.11. Đạo đức trong nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG TÀI CHÍNH CỦA BỆNH VIỆN QUẬN 2 TRƯỚC VÀ SAU TỰ CHỦ TÀI CHÍNH
• 3.1. Thực trạng nguồn chi
• 3.2. Một số kết quả hoạt động cung cấp dịch vụ
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Kết quả hoạt động tài chính của bệnh viện trước và sau tự chủ tài chính
• 4.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động tự chủ tài chính
• 4.2.1. Thuận lợi khi thực hiện tự chủ tài chính của bệnh viện
• 4.2.2. Khó khăn khi thực hiện tự chủ tài chính của bệnh viện
• 4.3. Ưu điểm và hạn chế của nghiên cứu
• 4.3.1. Ưu điểm của nghiên cứu
• 4.3.2. Hạn chế của nghiên cứu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Đánh Giá Tài Chính Bệnh Viện Quận 2 2014 2017

Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá hiệu quả hoạt động tài chính của Bệnh viện Quận 2 trước và sau khi thực hiện tự chủ tài chính giai đoạn 2014-2017. Việc chuyển đổi sang cơ chế tự chủ mang lại cả cơ hội và thách thức, đặc biệt khi bệnh viện hướng tới mục tiêu trở thành bệnh viện hạng I hoàn chỉnh. Nghiên cứu nhằm mục tiêu cung cấp cái nhìn toàn diện về tình hình tài chính, xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tự chủ tài chính bệnh viện công và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động. Theo Phan Văn Đức, “Đây là một sự thay đổi lớn về cơ chế hoạt động tài chính của Bệnh viện, vừa là cơ hội và cũng tạo ra không ít thách thức khi Bệnh viện đang trong giai đoạn phấn đấu đến năm 2018 sẽ trở thành Bệnh viện đa khoa Hạng I hoàn chỉnh”.

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính, phân tích dữ liệu thu thập được từ báo cáo tài chính của bệnh viện và phỏng vấn sâu cán bộ quản lý. Kết quả nghiên cứu sẽ là cơ sở quan trọng để bệnh viện và các cơ quan quản lý y tế đưa ra quyết định phù hợp, đảm bảo sự phát triển bền vững của Bệnh viện Quận 2 trong bối cảnh chính sách tự chủ tài chính ngày càng được mở rộng.

1.1. Bối Cảnh Tự Chủ Tài Chính Bệnh Viện Công

Cơ chế tự chủ tài chính bệnh viện là một chủ trương lớn nhằm cải cách quản lý tài chính công. Nó tạo động lực cho các bệnh viện nâng cao chất lượng dịch vụ, đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân và tăng thu nhập cho nhân viên. Theo tài liệu gốc, "Thực hiện tự chủ tài chính đã giúp bệnh viện huy động được các nguồn vốn trong toàn xã hội để đầu tư TTB và cơ sở hạ tầng (CSHT), giảm dần sự phụ thuộc của bệnh viện vào ngân sách nhà nước (NSNN)." Tuy nhiên, quá trình này cũng tiềm ẩn rủi ro như lạm dụng dịch vụ, tăng chi phí điều trị. Nghiên cứu này sẽ đánh giá tác động thực tế của tự chủ tài chính tại Bệnh viện Quận 2.

1.2. Mục Tiêu Phạm Vi Nghiên Cứu Hoạt Động Tài Chính

Mục tiêu chính của nghiên cứu là mô tả kết quả hoạt động tài chính của Bệnh viện Quận 2 trước và sau khi tự chủ tài chính (giai đoạn 2014-2017). Đồng thời, nghiên cứu phân tích các yếu tố thuận lợi và khó khăn ảnh hưởng đến kết quả hoạt động tài chính. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các chỉ số tài chính quan trọng như doanh thu bệnh viện quận 2, chi phí bệnh viện quận 2, khả năng thanh toán và hiệu quả sử dụng nguồn lực. Kết quả nghiên cứu cung cấp bằng chứng thực tế về tác động của tự chủ tài chính đối với hoạt động tài chính bệnh viện.

II. Thách Thức Vấn Đề Quản Lý Tài Chính Bệnh Viện Quận 2

Trước khi thực hiện tự chủ tài chính, Bệnh viện Quận 2 đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý tài chính. Nguồn lực tài chính hạn chế, phụ thuộc lớn vào ngân sách nhà nước. Cơ chế quản lý chưa linh hoạt, khó khăn trong việc chủ động sử dụng nguồn lực. Bên cạnh đó, cơ sở vật chất, trang thiết bị chưa đáp ứng được nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng tăng của người dân. Việc đánh giá hiệu quả hoạt động trở nên khó khăn do thiếu các chỉ số đo lường phù hợp. Theo tài liệu, "Đến thời điểm này, Bệnh viện Quận 2 chưa có nghiên cứu nào về thực hiện tự chủ tài chính để đánh giá kết quả đạt được tại Bệnh viện cũng như những tác động không mong muốn, từ đó có giải pháp nhằm thực hiện tốt cơ chế tự chủ tài chính."

2.1. Thực Trạng Nguồn Thu Chi Trước Tự Chủ 2014 2015

Giai đoạn 2014-2015, nguồn lực tài chính của Bệnh viện Quận 2 chủ yếu đến từ ngân sách nhà nước và một phần nhỏ từ thu viện phí. Chi phí hoạt động chủ yếu tập trung vào chi thường xuyên như lương, vật tư y tế và bảo trì trang thiết bị. Khả năng đầu tư phát triển còn hạn chế do nguồn lực eo hẹp. Việc kiểm soát chi phí chưa hiệu quả, gây lãng phí và ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ. Nghiên cứu sẽ phân tích chi tiết cơ cấu doanh thu bệnh viện quận 2 và chi phí bệnh viện quận 2 trong giai đoạn này để làm rõ những hạn chế.

2.2. Khó Khăn Trong Tự Chủ Quyết Định Tài Chính

Cơ chế quản lý tài chính trước tự chủ thiếu tính linh hoạt. Bệnh viện gặp khó khăn trong việc chủ động quyết định các vấn đề tài chính như đầu tư trang thiết bị, mở rộng dịch vụ và tuyển dụng nhân sự. Việc huy động các nguồn lực xã hội còn hạn chế do thiếu cơ chế khuyến khích phù hợp. Tình trạng này làm giảm khả năng cạnh tranh của bệnh viện và ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững. Vì vậy, chính sách tự chủ tài chính ra đời nhằm giải quyết những khó khăn này, trao quyền tự chủ cho bệnh viện trong quản lý tài chính.

III. Phương Pháp Đánh Giá Hiệu Quả Hoạt Động Tài Chính Chi Tiết

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính để đánh giá hiệu quả hoạt động của Bệnh viện Quận 2. Phương pháp định lượng tập trung vào phân tích các chỉ số tài chính như doanh thu, chi phí, lợi nhuận, khả năng thanh toán và hiệu quả sử dụng tài sản. Dữ liệu được thu thập từ báo cáo tài chính của bệnh viện trong giai đoạn 2014-2017. Phương pháp định tính sử dụng phỏng vấn sâu cán bộ quản lý và thảo luận nhóm với nhân viên y tế để thu thập thông tin về các yếu tố ảnh hưởng đến tình hình tài chính bệnh viện. "Nghiên cứu mô tả cắt ngang kết hợp phương pháp nghiên cứu định lượng hồi cứu số liệu thứ cấp và nghiên cứu định tính được tiến hành từ tháng 7 năm 2018 cho đến tháng 10 năm 2018 tại bệnh viện Quận 2, thành phố Hồ Chí Minh."

3.1. Sử Dụng Chỉ Số Tài Chính Bệnh Viện Để Phân Tích

Nghiên cứu sử dụng một số chỉ số tài chính bệnh viện quan trọng để phân tích báo cáo tài chính bệnh viện. Các chỉ số này bao gồm: tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA), tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE), vòng quay tài sản, hệ số thanh toán hiện hành và hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu. Các chỉ số này cho phép đánh giá khả năng sinh lời, hiệu quả sử dụng tài sản và mức độ an toàn tài chính của Bệnh viện Quận 2 trước và sau khi tự chủ tài chính. So sánh các chỉ số này giúp xác định tác động của tự chủ tài chính đối với hiệu quả hoạt động.

3.2. Nghiên Cứu Định Tính Phỏng Vấn Thảo Luận Nhóm

Nghiên cứu định tính được thực hiện thông qua phỏng vấn sâu cán bộ quản lý và thảo luận nhóm với nhân viên y tế. Mục tiêu là thu thập thông tin về nhận thức, thái độ và kinh nghiệm của các đối tượng liên quan đến tự chủ tài chính. Các câu hỏi tập trung vào các yếu tố thuận lợi, khó khăn, thách thức và cơ hội trong quá trình thực hiện tự chủ. Kết quả nghiên cứu định tính giúp bổ sung và giải thích các phát hiện từ phân tích định lượng, cung cấp cái nhìn toàn diện về tác động của tự chủ tài chính.

IV. Kết Quả Đánh Giá Hoạt Động Tài Chính Bệnh Viện Sau Tự Chủ

Sau khi thực hiện tự chủ tài chính, Bệnh viện Quận 2 đã có những thay đổi đáng kể trong hoạt động tài chính. Doanh thu bệnh viện quận 2 tăng lên nhờ chủ động khai thác các nguồn thu, mở rộng dịch vụ và nâng cao chất lượng khám chữa bệnh. Chi phí hoạt động được kiểm soát chặt chẽ hơn, giúp nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực. Tuy nhiên, bệnh viện cũng đối mặt với một số thách thức như cạnh tranh gay gắt từ các bệnh viện tư nhân, áp lực tăng thu và đảm bảo chất lượng dịch vụ. "Nguồn thu của bệnh viện tăng sau khi bệnh viện tiến hành tự chủ tài chính, sau khi thực hiện tự chủ tài chính nguồn thu thường xuyên tăng hơn 1,5 lần, nguồn thu sự nghiệp tăng gần 2 lần so với trước khi tự chủ tài chính."

4.1. So Sánh Doanh Thu Chi Phí Trước Sau Tự Chủ

Nghiên cứu so sánh doanh thu bệnh viện quận 2 và chi phí bệnh viện quận 2 trước và sau khi tự chủ tài chính. Kết quả cho thấy doanh thu tăng trưởng đáng kể nhờ tăng thu từ viện phí, dịch vụ khám chữa bệnh theo yêu cầu và các nguồn thu khác. Chi phí hoạt động cũng tăng nhưng được kiểm soát chặt chẽ hơn, giúp cải thiện tỷ suất lợi nhuận. So sánh chi tiết cơ cấu doanh thu và chi phí giúp đánh giá hiệu quả của các biện pháp quản lý tài chính sau tự chủ.

4.2. Tác Động Của Tự Chủ Đến Khả Năng Thanh Toán

Nghiên cứu đánh giá khả năng thanh toán của bệnh viện trước và sau khi tự chủ tài chính thông qua các chỉ số như hệ số thanh toán hiện hành và hệ số thanh toán nhanh. Kết quả cho thấy tự chủ giúp cải thiện khả năng thanh toán nhờ tăng doanh thu và quản lý nợ hiệu quả hơn. Tuy nhiên, bệnh viện cần duy trì khả năng thanh toán ở mức an toàn để đảm bảo hoạt động ổn định và phát triển bền vững. Việc phân tích báo cáo tài chính bệnh viện chi tiết giúp đưa ra khuyến nghị phù hợp.

4.3. Phân Tích Chênh Lệch Thu Chi Sau Tự Chủ Tài Chính

Phân tích chênh lệch thu chi sau tự chủ tài chính cho thấy bệnh viện có thể linh hoạt hơn trong việc điều chỉnh các khoản chi. Tuy nhiên, do là bệnh viện công, Bệnh viện Quận 2 vẫn chịu sự giám sát của nhà nước. Điều này đảm bảo sự minh bạch và trách nhiệm trong quản lý tài chính, đồng thời giúp bệnh viện duy trì mục tiêu phục vụ cộng đồng bên cạnh việc tăng trưởng doanh thu.

V. Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Tự Chủ Tài Chính Bệnh Viện Quận 2

Quá trình tự chủ tài chính của Bệnh viện Quận 2 chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố cả bên trong và bên ngoài bệnh viện. Các yếu tố bên trong bao gồm năng lực quản lý, trình độ chuyên môn của nhân viên, cơ sở vật chất và trang thiết bị. Các yếu tố bên ngoài bao gồm chính sách tự chủ tài chính của nhà nước, cạnh tranh từ các bệnh viện khác và nhu cầu khám chữa bệnh của người dân. Nghiên cứu sẽ phân tích chi tiết các yếu tố này để đưa ra khuyến nghị giúp bệnh viện vượt qua khó khăn và phát huy lợi thế. "Bước đầu thực hiện tự chủ tài chính bên cạnh những thuận lợi và khó khăn sẵn có bệnh viện Quận 2 đã có một số kết quả tích cực."

5.1. Thuận Lợi Cơ Hội Trong Quá Trình Tự Chủ

Nghiên cứu xác định một số yếu tố thuận lợi và cơ hội trong quá trình tự chủ tài chính. Bệnh viện Quận 2 có đội ngũ cán bộ quản lý năng động, có trình độ chuyên môn cao và tâm huyết với công việc. Vị trí địa lý thuận lợi giúp bệnh viện thu hút bệnh nhân từ các khu vực lân cận. Chính sách tự chủ tài chính của nhà nước tạo điều kiện cho bệnh viện chủ động khai thác các nguồn thu và nâng cao hiệu quả hoạt động. Nhu cầu khám chữa bệnh của người dân ngày càng tăng là cơ hội để bệnh viện mở rộng dịch vụ và tăng doanh thu.

5.2. Khó Khăn Thách Thức Cần Vượt Qua Để Thành Công

Bên cạnh những thuận lợi, Bệnh viện Quận 2 cũng đối mặt với một số khó khăn và thách thức. Cạnh tranh từ các bệnh viện tư nhân ngày càng gay gắt, đòi hỏi bệnh viện phải nâng cao chất lượng dịch vụ và giảm chi phí. Áp lực tăng thu có thể dẫn đến tình trạng lạm dụng dịch vụ và ảnh hưởng đến chất lượng khám chữa bệnh. Việc quản lý và sử dụng nguồn lực tài chính hiệu quả đòi hỏi bệnh viện phải có hệ thống quản lý tài chính chặt chẽ và minh bạch.

VI. Kết Luận Đề Xuất Nâng Cao Tài Chính Bệnh Viện Quận 2

Nghiên cứu cho thấy tự chủ tài chính mang lại nhiều lợi ích cho Bệnh viện Quận 2, giúp tăng doanh thu, nâng cao hiệu quả hoạt động và cải thiện khả năng thanh toán. Tuy nhiên, bệnh viện cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống quản lý tài chính, nâng cao năng lực cạnh tranh và đảm bảo chất lượng dịch vụ để đạt được mục tiêu phát triển bền vững. Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nhằm giúp bệnh viện vượt qua khó khăn và phát huy lợi thế trong quá trình tự chủ tài chính.

6.1. Giải Pháp Hoàn Thiện Quản Lý Tăng Nguồn Thu

Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống quản lý tài chính của Bệnh viện Quận 2. Cần xây dựng hệ thống phân tích báo cáo tài chính bệnh viện định kỳ, đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực và đưa ra các biện pháp điều chỉnh phù hợp. Đồng thời, cần tăng cường đào tạo cán bộ quản lý tài chính, nâng cao năng lực kiểm soát chi phí và khai thác các nguồn thu. Cần phát triển các dịch vụ khám chữa bệnh theo yêu cầu, thu hút bệnh nhân từ các khu vực lân cận và hợp tác với các tổ chức bảo hiểm y tế để tăng doanh thu.

6.2. Kiến Nghị Về Chính Sách Tự Chủ Tài Chính Bệnh Viện

Nghiên cứu đưa ra một số kiến nghị về chính sách tự chủ tài chính bệnh viện. Cần tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa các bệnh viện, đảm bảo sự công bằng và minh bạch. Cần có cơ chế kiểm soát chặt chẽ để ngăn chặn tình trạng lạm dụng dịch vụ và đảm bảo chất lượng khám chữa bệnh. Cần tăng cường hỗ trợ các bệnh viện công trong quá trình chuyển đổi sang cơ chế tự chủ tài chính, đặc biệt là các bệnh viện ở vùng sâu vùng xa.

Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động tài chính của các bệnh viện công lập tại Việt Nam đang trải qua những thay đổi quan trọng, đặc biệt là sau khi thực hiện cơ chế tự chủ tài chính. Bệnh viện Quận 2, Thành phố Hồ Chí Minh, từ năm 2016 đã được giao quyền tự chủ tài chính theo Quyết định số 1622/QĐ-UBND, mở ra giai đoạn mới trong quản lý tài chính và hoạt động khám chữa bệnh. Trước đó, nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn thu của bệnh viện, tuy nhiên từ năm 2017, nguồn NSNN cấp cho hoạt động thường xuyên của bệnh viện gần như không còn, thay vào đó là sự gia tăng mạnh mẽ của nguồn thu sự nghiệp và thu từ hoạt động dịch vụ khám chữa bệnh. Cụ thể, tổng nguồn thu thường xuyên của bệnh viện năm 2017 tăng 163,8% so với năm 2015, trong đó thu sự nghiệp tăng gần 2 lần (192,8%).

Nghiên cứu nhằm đánh giá kết quả hoạt động tài chính của Bệnh viện Quận 2 trước và sau khi thực hiện tự chủ tài chính trong giai đoạn 2014-2017, đồng thời phân tích các yếu tố thuận lợi và khó khăn ảnh hưởng đến kết quả này. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại Bệnh viện Quận 2, Thành phố Hồ Chí Minh, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo tài chính, số liệu hoạt động và phỏng vấn sâu cán bộ quản lý, nhân viên y tế. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện chính sách tự chủ tài chính bệnh viện, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, cải thiện chất lượng dịch vụ y tế và tăng thu nhập cho nhân viên y tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính bệnh viện, trong đó có:

• Lý thuyết tự chủ tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập: Nhấn mạnh quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính, tổ chức bộ máy và biên chế nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động.
• Mô hình quản lý tài chính bệnh viện theo Nghị định 43/2006/NĐ-CP: Quy định quyền tự chủ tài chính, huy động vốn xã hội, phân phối thu nhập và tiết kiệm chi phí.
• Khái niệm kết quả hoạt động tài chính (KQHĐTC): Được đánh giá qua các chỉ số như chênh lệch thu chi, tỷ lệ trích lập quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, bình quân thu nhập nhân viên y tế, và hiệu quả sử dụng nguồn vốn đầu tư trang thiết bị.

Các khái niệm chính bao gồm: nguồn thu sự nghiệp, nguồn thu thường xuyên, chi phí chuyên môn nghiệp vụ, quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, và tự chủ tài chính bệnh viện.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp phương pháp định lượng hồi cứu và nghiên cứu định tính.

• Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính, sổ sách kế toán, quyết toán hàng năm của Bệnh viện Quận 2 giai đoạn 2014-2017; dữ liệu định tính thu thập qua phỏng vấn sâu 9 cán bộ quản lý, thảo luận nhóm với nhân viên y tế và lãnh đạo các khoa phòng.
• Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm R để phân tích thống kê mô tả các chỉ số tài chính, so sánh các biến số trước và sau khi thực hiện tự chủ tài chính. Phân tích định tính được mã hóa theo chủ đề nhằm làm rõ các yếu tố thuận lợi và khó khăn trong quá trình thực hiện.
• Cỡ mẫu: Bao gồm toàn bộ số liệu tài chính của bệnh viện trong 4 năm và 9 cán bộ quản lý, cùng nhiều nhóm thảo luận với nhân viên y tế.
• Timeline nghiên cứu: Thực hiện từ tháng 7 đến tháng 10 năm 2018 tại Bệnh viện Quận 2, Thành phố Hồ Chí Minh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng trưởng nguồn thu sự nghiệp: Tổng nguồn thu thường xuyên năm 2017 đạt khoảng 206.783 triệu đồng, tăng 163,8% so với năm 2015. Thu sự nghiệp tăng gần 2 lần (192,8%), trong đó thu hoạt động dịch vụ khám chữa bệnh tăng 156,4%. Bình quân thu sự nghiệp trên giường bệnh thực kê năm 2017 đạt 53,000 triệu đồng, tăng liên tục qua các năm.

2. Nguồn NSNN giảm mạnh: Từ năm 2016, nguồn NSNN cấp cho hoạt động thường xuyên của bệnh viện giảm dần và đến năm 2017 gần như không còn, thể hiện sự chuyển đổi cơ chế tài chính sang tự chủ hoàn toàn.

3. Chi phí tăng mạnh nhưng có kiểm soát: Mức chi thường xuyên tăng cao nhất năm 2017 với khoảng 163,8% so với năm 2015. Chi cho sửa chữa lớn và mua sắm tài sản cố định tăng 268,2%, chi chuyên môn nghiệp vụ tăng 182,6%. Tuy nhiên, bệnh viện vẫn duy trì cân đối thu chi, không xảy ra thâm hụt.

4. Thu nhập nhân viên y tế cải thiện: Bình quân thu nhập của nhân viên y tế tăng rõ rệt, góp phần nâng cao động lực làm việc và chất lượng dịch vụ. Quy chế chi tiêu nội bộ được xây dựng theo hướng khuyến khích tăng thu nhập cho cá nhân và tập thể hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Thảo luận kết quả

Việc thực hiện tự chủ tài chính đã tạo điều kiện cho Bệnh viện Quận 2 chủ động hơn trong việc huy động nguồn lực, tăng thu sự nghiệp và giảm sự phụ thuộc vào ngân sách nhà nước. Sự gia tăng nguồn thu sự nghiệp và thu dịch vụ khám chữa bệnh phản ánh hiệu quả trong việc mở rộng các loại hình dịch vụ, đồng thời nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, thu hút bệnh nhân.

Tuy nhiên, chi phí tăng mạnh, đặc biệt là chi cho sửa chữa lớn và trang thiết bị, cũng đặt ra thách thức trong việc kiểm soát chi phí và đảm bảo hiệu quả sử dụng nguồn lực. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế cho thấy tự chủ tài chính bệnh viện giúp tăng thu và cải thiện chất lượng dịch vụ nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ tăng chi phí điều trị do lạm dụng dịch vụ kỹ thuật cao.

Việc duy trì cân đối thu chi và xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ minh bạch là yếu tố then chốt giúp bệnh viện vừa phát triển tài chính vừa đảm bảo chất lượng dịch vụ. Các biểu đồ thể hiện xu hướng tăng trưởng nguồn thu sự nghiệp và chi phí chuyên môn qua các năm sẽ minh họa rõ nét sự chuyển biến này.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý chi phí và kiểm soát dịch vụ kỹ thuật cao: Áp dụng các quy trình lâm sàng và giám sát chặt chẽ chỉ định xét nghiệm, kỹ thuật cao nhằm hạn chế lạm dụng, giảm chi phí không cần thiết. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc bệnh viện, phòng Quản lý chất lượng. Thời gian: Triển khai ngay trong 12 tháng tới.

2. Hoàn thiện quy chế chi tiêu nội bộ và phân phối thu nhập: Xây dựng cơ chế minh bạch, công bằng, khuyến khích hiệu suất công việc, đảm bảo động lực cho nhân viên y tế. Chủ thể: Ban Giám đốc, Công đoàn bệnh viện. Thời gian: 6 tháng.

3. Đẩy mạnh huy động vốn xã hội đầu tư trang thiết bị và cơ sở hạ tầng: Tăng cường liên kết, hợp tác với các tổ chức, cá nhân để mở rộng nguồn vốn đầu tư, nâng cao chất lượng dịch vụ. Chủ thể: Ban Giám đốc, phòng Tài chính kế toán. Thời gian: 1-2 năm.

4. Nâng cao năng lực quản lý tài chính và đào tạo nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo về quản lý tài chính, kỹ năng kiểm soát chi phí cho cán bộ quản lý và nhân viên liên quan. Chủ thể: Ban Giám đốc, phòng Tổ chức cán bộ. Thời gian: 12 tháng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Lãnh đạo và quản lý bệnh viện công lập: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng và điều chỉnh chính sách tài chính, nâng cao hiệu quả hoạt động tài chính và chuyên môn.

2. Cán bộ quản lý tài chính y tế: Giúp hiểu rõ các chỉ số tài chính, phương pháp phân tích và đánh giá kết quả hoạt động tài chính trong bối cảnh tự chủ.

3. Nhà hoạch định chính sách y tế và tài chính công: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và phân tích tác động của chính sách tự chủ tài chính bệnh viện, hỗ trợ xây dựng chính sách phù hợp.

4. Nghiên cứu sinh, học viên cao học chuyên ngành quản lý y tế, tài chính công: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu kết hợp định lượng và định tính trong lĩnh vực tài chính y tế.

Câu hỏi thường gặp

1. Tự chủ tài chính bệnh viện là gì?
   Tự chủ tài chính là cơ chế cho phép bệnh viện tự chịu trách nhiệm về thu chi, tổ chức bộ máy và biên chế, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và chất lượng dịch vụ. Ví dụ, Bệnh viện Quận 2 được giao quyền tự chủ từ năm 2016.

2. Nguồn thu chính của bệnh viện sau tự chủ tài chính gồm những gì?
   Nguồn thu chính bao gồm thu sự nghiệp (viện phí, BHYT), thu hoạt động dịch vụ khám chữa bệnh và giảm dần nguồn ngân sách nhà nước. Năm 2017, thu sự nghiệp chiếm khoảng 70% tổng thu của Bệnh viện Quận 2.

3. Tự chủ tài chính có ảnh hưởng thế nào đến chi phí bệnh viện?
   Tự chủ tài chính giúp bệnh viện tăng thu và đầu tư trang thiết bị, nhưng cũng có thể làm tăng chi phí, đặc biệt chi cho kỹ thuật cao. Do đó, cần kiểm soát chặt chẽ để tránh lạm dụng dịch vụ.

4. Làm thế nào để đảm bảo thu nhập nhân viên y tế khi thực hiện tự chủ?
   Bệnh viện xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ, phân phối thu nhập dựa trên hiệu suất công việc, khuyến khích nhân viên hoàn thành tốt nhiệm vụ, như Bệnh viện Quận 2 đã thực hiện.

5. Những khó khăn thường gặp khi thực hiện tự chủ tài chính bệnh viện?
   Khó khăn gồm thiếu nguồn vốn đầu tư, áp lực tăng chi phí, nguy cơ lạm dụng dịch vụ, và thách thức trong quản lý nhân lực. Cần có chính sách hỗ trợ và đào tạo quản lý để khắc phục.

Kết luận

• Bệnh viện Quận 2 đã đạt được kết quả tích cực về hoạt động tài chính sau khi thực hiện tự chủ tài chính, với tổng nguồn thu tăng 163,8% năm 2017 so với năm 2015.
• Nguồn thu sự nghiệp và thu dịch vụ khám chữa bệnh tăng mạnh, trong khi nguồn ngân sách nhà nước giảm gần về 0.
• Chi phí hoạt động tăng, đặc biệt chi cho sửa chữa lớn và trang thiết bị, nhưng bệnh viện vẫn duy trì cân đối thu chi.
• Thu nhập nhân viên y tế được cải thiện rõ rệt nhờ quy chế chi tiêu nội bộ minh bạch và khuyến khích hiệu suất.
• Đề xuất các giải pháp quản lý chi phí, hoàn thiện quy chế chi tiêu, huy động vốn xã hội và nâng cao năng lực quản lý nhằm phát huy hiệu quả tự chủ tài chính.

Next steps: Triển khai các giải pháp quản lý chi phí và đào tạo quản lý trong 12 tháng tới; tiếp tục theo dõi, đánh giá kết quả hoạt động tài chính hàng năm; mở rộng nghiên cứu sang các bệnh viện khác để so sánh và hoàn thiện chính sách.

Call to action: Các nhà quản lý bệnh viện và chính sách y tế cần áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả tài chính và chất lượng dịch vụ, đồng thời đảm bảo quyền lợi cho người bệnh và nhân viên y tế.