Quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân

• Tác giả: Phạm Hồng Nhung
• Người hướng dẫn: TS. Hoàng Triều Hoa
• Trường học: Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
• Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
• Đề tài: Quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ CỦA CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP
• 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ của các Trường đại học công lập
• 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ của các Trường đại học công lập
• 1.3. Nội dung quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ của các Trường đại học công lập. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ của các Trường đại học công lập
• 1.4. Các tiêu chí đánh giá công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ của các Trường đại học công lập
• 1.5. Kinh nghiệm về quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ của một số Trường Đại học công lập
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu
• 2.2. Phương pháp xử lý tài liệu, số liệu
• 2.3. Phương pháp thống kê, mô tả
• 2.4. Phương pháp tổng hợp
• 2.5. Phương pháp so sánh
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
• 3.1. Tổng quan về Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
• 3.2. Lịch sử hình thành, cơ cấu tổ chức và bộ máy quản lý tài chính
• 3.3. Quá trình thực hiện tự chủ tài chính của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
• 3.4. Tổ chức bộ máy quản lý tài chính của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
• 3.5. Phân tích thực trạng công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
• 3.6. Lập kế hoạch tài chính
• 3.7. Tổ chức thực hiện kế hoạch
• 3.8. Kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch
• 3.9. Đánh giá công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
• 3.10. Những kết quả đạt được
• 3.11. Hạn chế còn tồn tại
• 3.12. Nguyên nhân của những hạn chế
• 4. CHƯƠNG 4: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
• 4.1. Bối cảnh mới tác động đến quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ
• 4.2. Định hướng hoàn thiện công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân trong bối cảnh mới
• 4.3. Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
• 4.4. Giải pháp hoàn thiện công tác lập kế hoạch tài chính
• 4.5. Giải pháp hoàn thiện công tác triển khai thực hiện kế hoạch tài chính
• 4.6. Giải pháp tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát tài chính
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Quản Lý Tài Chính Cơ Chế Tự Chủ NEU

Giáo dục đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế - xã hội. Tự chủ tài chính đại học là yếu tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển của giáo dục hiện đại. Nghị quyết 77/NQ-CP của Chính phủ quy định các cơ sở giáo dục đại học công lập cam kết đảm bảo kinh phí chi thường xuyên và chi đầu tư sẽ được tự chủ và tự chịu trách nhiệm toàn diện. Trọng tâm của tự chủ là tự chủ tài chính, do đó vai trò của quản lý tài chính là then chốt trong xác định nguồn thu, nhiệm vụ chi hiệu quả. Tuy nhiên, quá trình này cũng đặt ra nhiều thách thức cho các trường đại học.

1.1. Tình hình nghiên cứu về tự chủ tài chính đại học hiện nay

Nhiều nghiên cứu đã tập trung vào cơ chế tự chủ tài chính tại các trường đại học. Các nghiên cứu thường đề cập đến cơ sở lý luận về quản lý tài chính đại học, phân tích thực trạng, đánh giá thành tựu và hạn chế, từ đó đề xuất giải pháp và kiến nghị. Tuy nhiên, cần có thêm nghiên cứu chuyên sâu về các trường đại học cụ thể, đặc biệt là Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU), để đưa ra giải pháp phù hợp.

1.2. Sự cần thiết của quản lý tài chính hiệu quả tại Đại học Kinh tế Quốc dân

Quản lý tài chính hiệu quả giúp Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) đảm bảo nguồn lực cho các hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học và phát triển cơ sở vật chất. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh NEU đang hướng tới tự chủ đại học. Việc quản lý tốt nguồn lực tài chính sẽ giúp NEU nâng cao chất lượng đào tạo, thu hút sinh viên giỏi và khẳng định vị thế là một trong những trường đại học hàng đầu Việt Nam. Cần xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ rõ ràng, minh bạch để sử dụng nguồn lực hiệu quả.

II. Vấn Đề Thách Thức Trong Tự Chủ Tài Chính Tại NEU

Mặc dù đạt được những kết quả nhất định, thực trạng quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tại Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) vẫn còn nhiều hạn chế. Việc thay đổi cơ cấu các khoản thu, nhiệm vụ chi chưa có sự thay đổi rõ rệt trước và sau tự chủ. Ngân sách dành cho hoạt động nghiên cứu khoa học có xu hướng giảm. Tự chủ tài chính đang dần dần bộc lộ những khó khăn cho NEU. Việc thực hiện qua Kho Bạc Nhà nước vẫn còn nhiều hạn chế.

2.1. Cơ cấu nguồn thu và chi tiêu đại học chưa thực sự hiệu quả tại NEU

Việc tự chủ tài chính chưa tạo ra sự thay đổi đáng kể trong cơ cấu nguồn thu và chi tiêu của Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU). Nguồn thu từ học phí vẫn chiếm tỷ trọng lớn, trong khi nguồn thu từ các hoạt động nghiên cứu khoa học và dịch vụ còn hạn chế. Về chi tiêu, tỷ lệ chi cho hoạt động giảng dạy và nghiên cứu chưa tương xứng với yêu cầu nâng cao chất lượng đào tạo. Việc đa dạng hóa nguồn thu và tối ưu hóa chi tiêu đại học là cần thiết để NEU phát triển bền vững.

2.2. Khó khăn trong việc cân đối thu chi và đầu tư phát triển ở NEU

Việc cắt giảm quy mô các hệ đào tạo phi chính quy gây khó khăn trong việc cân đối thu chi của Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU). Điều này ảnh hưởng đến khả năng tích lũy cho đầu tư phát triển, mua sắm trang thiết bị phục vụ nâng cao chất lượng học tập và giảng dạy. Đồng thời, tạo áp lực lớn về chi lương và các khoản chi phúc lợi khác. Việc tìm kiếm các nguồn thu khác và quản lý chi tiêu hiệu quả là yếu tố then chốt để giải quyết vấn đề này.

2.3. Sự phụ thuộc vào quy định của Nhà nước trong tự chủ tài chính ở NEU

Dù Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) đã được trao quyền tự chủ tài chính, trường vẫn phải tuân thủ nhiều quy định của Nhà nước về quy mô tuyển sinh, phương thức đào tạo, mức thu học phí đại học và lệ phí. Điều này hạn chế sự linh hoạt của trường trong việc điều chỉnh chính sách tài chính để phù hợp với tình hình thực tế. Cần có sự điều chỉnh từ phía Nhà nước để tạo điều kiện cho NEU thực sự tự chủ tài chính.

III. Giải Pháp Lập Kế Hoạch Tài Chính Đại Học Hiệu Quả NEU

Lập kế hoạch tài chính đại học là bước quan trọng để đảm bảo nguồn lực cho các hoạt động của Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU). Kế hoạch tài chính cần phải chi tiết, cụ thể và phù hợp với mục tiêu phát triển của trường. Cần xác định rõ các nguồn thu, nhiệm vụ chi và các chỉ tiêu tài chính quan trọng. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị trong trường để đảm bảo tính khả thi của kế hoạch.

3.1. Xây dựng dự toán thu chi khoa học và thực tế tại NEU

Dự toán thu chi cần được xây dựng dựa trên cơ sở phân tích kỹ lưỡng tình hình thực tế, đánh giá khả năng thu và nhu cầu chi. Cần dự báo chính xác các nguồn thu từ học phí, nghiên cứu khoa học, dịch vụ và các nguồn khác. Đồng thời, cần xác định rõ các khoản chi cho hoạt động giảng dạy, nghiên cứu, đầu tư cơ sở vật chất và các hoạt động khác. Cần có sự tham gia của các đơn vị liên quan để đảm bảo tính chính xác và khả thi của dự toán.

3.2. Đa dạng hóa nguồn thu cho Đại học Kinh tế Quốc dân

Để giảm sự phụ thuộc vào nguồn thu từ học phí, Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) cần đa dạng hóa các nguồn thu khác. Cần tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp để thu hút tài trợ và đầu tư. Đồng thời, cần phát triển các dịch vụ tư vấn, đào tạo ngắn hạn để tạo thêm nguồn thu. Việc khai thác hiệu quả các tài sản của trường cũng là một giải pháp quan trọng. Cần có chính sách khuyến khích các đơn vị trong trường chủ động tìm kiếm các nguồn thu khác.

3.3. Ưu tiên chi tiêu đại học cho các hoạt động then chốt của NEU

Trong bối cảnh nguồn lực có hạn, Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) cần ưu tiên chi tiêu đại học cho các hoạt động then chốt như nâng cao chất lượng giảng dạy, tăng cường nghiên cứu khoa học và phát triển cơ sở vật chất. Cần có cơ chế đánh giá hiệu quả chi tiêu để đảm bảo sử dụng nguồn lực một cách tối ưu. Cần khuyến khích các đơn vị trong trường tiết kiệm chi tiêu và sử dụng nguồn lực hiệu quả.

IV. Bí Quyết Tổ Chức Thực Hiện Kế Hoạch Tài Chính ở NEU

Tổ chức thực hiện kế hoạch tài chính là giai đoạn quan trọng để biến kế hoạch thành hiện thực. Cần phân công trách nhiệm rõ ràng cho các đơn vị liên quan. Đồng thời, cần xây dựng cơ chế giám sát, kiểm tra để đảm bảo kế hoạch được thực hiện đúng tiến độ và đạt hiệu quả cao. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị trong trường để giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh.

4.1. Phân bổ ngân sách đại học hợp lý và minh bạch tại NEU

Việc phân bổ ngân sách đại học cần đảm bảo tính công bằng, minh bạch và phù hợp với mục tiêu phát triển của Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU). Cần có tiêu chí rõ ràng để đánh giá nhu cầu ngân sách của các đơn vị. Đồng thời, cần công khai thông tin về việc phân bổ ngân sách để tạo sự đồng thuận trong toàn trường. Cần có cơ chế giám sát việc sử dụng ngân sách để đảm bảo hiệu quả.

4.2. Quản lý dòng tiền hiệu quả và đầu tư tài chính hợp lý cho NEU

Việc quản lý dòng tiền hiệu quả giúp Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) đảm bảo khả năng thanh toán và tận dụng cơ hội đầu tư tài chính. Cần có kế hoạch quản lý dòng tiền chi tiết, dự báo chính xác các khoản thu và chi. Đồng thời, cần tìm kiếm các kênh đầu tư tài chính an toàn và hiệu quả để gia tăng nguồn thu. Cần có đội ngũ chuyên gia tài chính để tư vấn và quản lý các hoạt động đầu tư tài chính.

4.3. Kiểm soát chi tiêu chặt chẽ và hiệu quả tại Đại học Kinh tế Quốc dân

Việc kiểm soát chi tiêu chặt chẽ giúp Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) tiết kiệm nguồn lực và sử dụng hiệu quả ngân sách đại học. Cần xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ rõ ràng, quy định cụ thể về các khoản chi. Đồng thời, cần có cơ chế kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy chế. Cần khuyến khích các đơn vị trong trường tiết kiệm chi tiêu và sử dụng nguồn lực hiệu quả. Việc thực hiện kiểm toán đại học thường xuyên cũng rất quan trọng.

V. Tăng Cường Kiểm Tra Giám Sát Tài Chính NEU Hướng Dẫn

Kiểm tra, giám sát tài chính là khâu quan trọng để đảm bảo việc thực hiện kế hoạch tài chính đúng quy định và đạt hiệu quả cao. Cần xây dựng hệ thống kiểm tra, giám sát đa tầng, bao gồm kiểm tra nội bộ và kiểm tra từ bên ngoài. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị liên quan để phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm.

5.1. Xây dựng hệ thống kiểm tra nội bộ mạnh mẽ và độc lập ở NEU

Hệ thống kiểm tra nội bộ cần đảm bảo tính độc lập, khách quan và chuyên nghiệp. Cần có quy trình kiểm tra rõ ràng, quy định cụ thể về trách nhiệm của các bộ phận kiểm tra. Đồng thời, cần có cơ chế bảo vệ người tố cáo sai phạm. Việc tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ kiểm tra viên là rất quan trọng.

5.2. Hợp tác với các cơ quan kiểm toán độc lập và uy tín cho NEU

Việc hợp tác với các cơ quan kiểm toán độc lập giúp Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) nâng cao tính minh bạch và tin cậy của thông tin tài chính. Cần lựa chọn các cơ quan kiểm toán có uy tín, kinh nghiệm và năng lực. Đồng thời, cần tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan kiểm toán thực hiện nhiệm vụ. Cần nghiêm túc xem xét và thực hiện các kiến nghị của cơ quan kiểm toán.

5.3. Công khai thông tin tài chính và tăng cường trách nhiệm giải trình NEU

Việc công khai thông tin tài chính và tăng cường trách nhiệm giải trình giúp Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) tạo dựng niềm tin với các bên liên quan. Cần công khai các báo cáo tài chính đại học, kế hoạch thu chi, kết quả kiểm tra, giám sát. Đồng thời, cần có cơ chế để các bên liên quan có thể phản hồi, góp ý về hoạt động tài chính của trường. Việc tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính cũng rất quan trọng.

VI. Kết Luận Hướng Tới Tự Chủ Tài Chính Đại Học Bền Vững

Để đạt được tự chủ tài chính đại học bền vững, Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) cần tiếp tục đổi mới tư duy và hành động trong quản lý tài chính. Cần xây dựng chiến lược tài chính dài hạn, phù hợp với mục tiêu phát triển của trường. Đồng thời, cần tăng cường năng lực quản lý rủi ro tài chính, kiểm toán đại học và kế toán đại học. Cần có sự đồng lòng, quyết tâm của toàn thể cán bộ, giảng viên và sinh viên để đưa NEU phát triển lên một tầm cao mới.

6.1. Xây dựng chiến lược tài chính dài hạn và linh hoạt cho NEU

Chiến lược tài chính cần được xây dựng dựa trên cơ sở phân tích kỹ lưỡng tình hình thực tế, dự báo xu hướng phát triển và xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ. Đồng thời, chiến lược cần đảm bảo tính linh hoạt để có thể điều chỉnh phù hợp với sự thay đổi của môi trường. Việc tham khảo kinh nghiệm của các trường đại học tiên tiến trên thế giới là rất quan trọng.

6.2. Nâng cao năng lực quản lý rủi ro tài chính tại NEU

Việc quản lý rủi ro tài chính giúp Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) phòng ngừa và giảm thiểu các thiệt hại do các yếu tố bất lợi gây ra. Cần xác định rõ các loại rủi ro tài chính có thể xảy ra, đánh giá mức độ ảnh hưởng và xây dựng kế hoạch ứng phó. Việc tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về quản lý rủi ro tài chính cho đội ngũ cán bộ là rất quan trọng.

6.3. Đầu tư vào hệ thống kế toán đại học và kiểm toán đại học hiện đại

Hệ thống kế toán đại học và kiểm toán đại học hiện đại giúp Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) quản lý và kiểm soát thông tin tài chính một cách chính xác, kịp thời. Cần đầu tư vào công nghệ thông tin và phần mềm quản lý tài chính hiện đại. Đồng thời, cần nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ cán bộ kế toán đại học và kiểm toán đại học. Việc tuân thủ các chuẩn mực kế toán công cũng rất quan trọng.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục đại học tại Việt Nam, tự chủ tài chính của các trường đại học công lập đã trở thành một yếu tố then chốt thúc đẩy sự phát triển bền vững và nâng cao chất lượng đào tạo. Theo số liệu từ Trường Đại học Kinh tế Quốc dân (KTQD), giai đoạn 2018-2020, nhà trường đã thực hiện cơ chế tự chủ tài chính với nhiều thành tựu như đảm bảo chi thường xuyên, tăng thu nhập cho cán bộ, giảng viên và trích lập các quỹ phát triển. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như sự phụ thuộc vào ngân sách nhà nước, khó khăn trong cân đối thu chi, và hạn chế trong đầu tư phát triển cơ sở vật chất.

Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tại Trường Đại học KTQD trong giai đoạn 2018-2020, nhằm đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác này đến năm 2030. Mục tiêu nghiên cứu bao gồm phân tích thực trạng, đánh giá hiệu quả quản lý tài chính và đề xuất các giải pháp phù hợp với bối cảnh mới. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động lập kế hoạch tài chính, tổ chức thực hiện và kiểm tra giám sát tại Trường Đại học KTQD.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của trường đại học công lập trong điều kiện tự chủ tài chính, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý và hoạch định chính sách trong lĩnh vực giáo dục đại học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là trong bối cảnh tự chủ tài chính. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

1. Lý thuyết tự chủ đại học: Theo đó, tự chủ đại học là quyền của cơ sở giáo dục đại học được tự quyết định mục tiêu, tổ chức hoạt động, quản lý tài chính và tài sản trên cơ sở quy định pháp luật và năng lực của đơn vị. Lý thuyết này nhấn mạnh mối quan hệ giữa quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình, đồng thời phân loại mức độ tự chủ theo mô hình của Ngân hàng Thế giới (World Bank) gồm: Nhà nước kiểm soát hoàn toàn, bán tự chủ, bán độc lập và độc lập hoàn toàn.

2. Mô hình quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ: Tập trung vào các nội dung quản lý tài chính gồm lập kế hoạch tài chính, tổ chức thực hiện kế hoạch, kiểm tra giám sát và đánh giá hiệu quả. Mô hình này đề cao nguyên tắc quản lý có hệ thống, chi tiêu tiết kiệm, sử dụng tài chính hiệu quả và có phương án dự phòng.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng bao gồm: cơ chế tự chủ tài chính, dự toán thu chi, quỹ phát triển sự nghiệp, trách nhiệm giải trình, và quản lý tài chính công lập.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp thu thập và phân tích dữ liệu thứ cấp với phương pháp phân tích định tính và định lượng:

• Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán của Trường Đại học KTQD giai đoạn 2018-2020; các văn bản pháp luật liên quan như Nghị định 60/2021/NĐ-CP, Luật Giáo dục đại học sửa đổi 2018; tài liệu nghiên cứu trước đây và các bài báo khoa học.

• Phương pháp phân tích:

  • Phân tích thống kê mô tả để phản ánh thực trạng thu chi, cơ cấu nguồn thu, chi phí và các quỹ tài chính.
  • Phân tích so sánh để đánh giá sự khác biệt giữa các năm và so sánh với các trường đại học công lập khác.
  • Phân tích nội dung các văn bản pháp luật và chính sách để làm rõ khung pháp lý.
  • Tổng hợp và đánh giá các kết quả nghiên cứu trước đây để rút ra bài học kinh nghiệm.

• Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích dữ liệu trong giai đoạn 2018-2020, đồng thời đề xuất định hướng và giải pháp cho giai đoạn 2022-2025 và tầm nhìn đến năm 2030.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các báo cáo tài chính và quyết toán của Trường Đại học KTQD trong giai đoạn trên, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng trưởng nguồn thu và đa dạng hóa nguồn lực: Trong giai đoạn 2018-2020, tổng nguồn thu của Trường Đại học KTQD tăng trung bình khoảng 8% mỗi năm, trong đó thu học phí chiếm khoảng 60% tổng thu. Nguồn thu ngoài ngân sách nhà nước chiếm khoảng 40%, thể hiện sự đa dạng hóa nguồn lực tài chính.

2. Cân đối thu chi và trích lập quỹ: Nhà trường đã đảm bảo cân đối thu chi với tỷ lệ chi thường xuyên chiếm khoảng 70% tổng chi, phần còn lại dành cho chi không thường xuyên và đầu tư phát triển. Tỷ lệ trích lập quỹ phát triển sự nghiệp đạt tối thiểu 25% chênh lệch thu chi, góp phần tăng cường đầu tư cơ sở vật chất.

3. Tăng thu nhập cho cán bộ, giảng viên: Mức lương trung bình của người lao động tại trường tăng khoảng 15% so với trước khi thực hiện cơ chế tự chủ, góp phần nâng cao đời sống và động lực làm việc.

4. Kiểm tra, giám sát chặt chẽ: Công tác kiểm toán nội bộ và giám sát thu chi được tổ chức thường xuyên, với tỷ lệ phát hiện sai phạm giảm dần qua các năm, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý tài chính.

Thảo luận kết quả

Các kết quả trên cho thấy Trường Đại học KTQD đã đạt được nhiều thành tựu trong quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ, tương đồng với kinh nghiệm của các trường đại học công lập khác như Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh và Đại học Ngoại thương Hà Nội. Việc đa dạng hóa nguồn thu và trích lập quỹ phát triển đã giúp trường giảm bớt sự phụ thuộc vào ngân sách nhà nước, đồng thời tăng cường khả năng đầu tư phát triển.

Tuy nhiên, một số hạn chế vẫn tồn tại như khó khăn trong cân đối thu chi do khung học phí còn bị giới hạn bởi quy định nhà nước, ảnh hưởng đến khả năng tích lũy vốn đầu tư. Ngoài ra, việc quản lý chi phí chưa thực sự tiết kiệm tối đa và còn phụ thuộc nhiều vào các quy định hành chính gây hạn chế tính linh hoạt.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cơ cấu nguồn thu theo năm, bảng so sánh mức lương trung bình và biểu đồ tỷ lệ trích lập các quỹ tài chính, giúp minh họa rõ nét hơn về hiệu quả quản lý tài chính.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quyền tự chủ tài chính: Đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo xem xét mở rộng khung học phí và giảm bớt các quy định hành chính nhằm tạo điều kiện cho trường chủ động hơn trong việc cân đối thu chi và đầu tư phát triển. Thời gian thực hiện: 2022-2025; Chủ thể: Bộ Giáo dục và Đào tạo, Trường Đại học KTQD.

2. Đa dạng hóa nguồn thu ngoài ngân sách: Khuyến khích trường phát triển các hoạt động dịch vụ, liên doanh liên kết, nghiên cứu khoa học có thu phí để tăng nguồn thu bền vững. Thời gian: 2022-2025; Chủ thể: Ban lãnh đạo trường, các phòng ban liên quan.

3. Nâng cao năng lực quản lý tài chính: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ quản lý tài chính, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý thu chi để nâng cao hiệu quả và minh bạch. Thời gian: 2022-2024; Chủ thể: Trường Đại học KTQD.

4. Tăng cường kiểm tra, giám sát nội bộ: Thiết lập hệ thống kiểm toán nội bộ chuyên nghiệp, thường xuyên đánh giá và điều chỉnh các quy trình quản lý tài chính nhằm phát hiện và ngăn ngừa sai phạm. Thời gian: 2022-2025; Chủ thể: Ban kiểm soát nội bộ, Ban Giám hiệu.

5. Xây dựng quỹ dự phòng tài chính: Thiết lập quỹ dự phòng nhằm ứng phó với các rủi ro tài chính bất ngờ, đảm bảo ổn định hoạt động trong dài hạn. Thời gian: 2023-2025; Chủ thể: Ban Tài chính kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo các trường đại học công lập: Nhận diện các thách thức và cơ hội trong quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ, từ đó xây dựng chiến lược tài chính phù hợp.

2. Cán bộ quản lý tài chính và kế toán trường đại học: Áp dụng các phương pháp lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm tra giám sát tài chính hiệu quả, nâng cao năng lực chuyên môn.

3. Nhà hoạch định chính sách giáo dục và tài chính công: Tham khảo các phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp để hoàn thiện khung pháp lý, chính sách hỗ trợ tự chủ tài chính trong giáo dục đại học.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, quản lý giáo dục: Tài liệu tham khảo phong phú về lý thuyết và thực tiễn quản lý tài chính trong bối cảnh tự chủ đại học tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Tự chủ tài chính trong trường đại học công lập là gì?
   Tự chủ tài chính là quyền của trường đại học được tự quyết định và chịu trách nhiệm về nguồn thu, chi tài chính, quản lý tài sản theo quy định pháp luật, nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.

2. Những khó khăn chính khi thực hiện tự chủ tài chính tại Trường Đại học KTQD?
   Khó khăn gồm khung học phí bị giới hạn, phụ thuộc ngân sách nhà nước, khó cân đối thu chi, và hạn chế trong đầu tư phát triển cơ sở vật chất.

3. Các nguồn thu chính của trường đại học công lập theo cơ chế tự chủ?
   Bao gồm thu học phí, nguồn thu dịch vụ sự nghiệp, viện trợ, tài trợ, và các hoạt động liên doanh liên kết.

4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ?
   Thông qua đa dạng hóa nguồn thu, nâng cao năng lực quản lý, áp dụng công nghệ thông tin, tăng cường kiểm tra giám sát và xây dựng quỹ dự phòng tài chính.

5. Vai trò của trách nhiệm giải trình trong tự chủ tài chính?
   Trách nhiệm giải trình giúp đảm bảo tính minh bạch, công khai trong quản lý tài chính, đồng thời tăng cường sự giám sát của nhà nước và xã hội đối với hoạt động của trường.

Kết luận

• Quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong giai đoạn 2018-2020, đặc biệt là tăng trưởng nguồn thu và nâng cao thu nhập cán bộ.
• Vẫn còn tồn tại các hạn chế như phụ thuộc ngân sách nhà nước, khó khăn trong cân đối thu chi và hạn chế trong đầu tư phát triển cơ sở vật chất.
• Luận văn đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm tăng cường quyền tự chủ tài chính, đa dạng hóa nguồn thu, nâng cao năng lực quản lý, kiểm tra giám sát và xây dựng quỹ dự phòng.
• Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần hoàn thiện công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tại các trường đại học công lập Việt Nam.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2022-2025 và đánh giá hiệu quả thực hiện đến năm 2030.

Kêu gọi hành động: Các nhà quản lý giáo dục và cán bộ tài chính cần phối hợp chặt chẽ để áp dụng các giải pháp này, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, góp phần phát triển bền vững Trường Đại học Kinh tế Quốc dân và các cơ sở giáo dục đại học công lập khác.