Đặc Điểm Lâm Sàng và Kết Quả Phẫu Thuật Nội Soi Khối U Bụng Tại Bệnh Viện Việt Nam

Phẫu thuật nội soi ổ bụng với mục đích chẩn đoán đã phát triển từ gần một thế kỷ nay. Năm 1987, Philippe Mouret (Lyon-Pháp) đã thực hiện thành công ca cắt túi mật qua nội soi đầu tiên, mở ra một thời kỳ mới cho ngành phẫu thuật nói chung và ngành phẫu thuật nội soi nói riêng. Phẫu thuật nội soi nhanh chóng được ứng dụng rộng rãi và phát triển mạnh tại các nước châu Âu, châu Mỹ và trên toàn thế giới. Tại Hoa Kỳ năm 1992 đã có hơn 80% các phẫu thuật viên chấp nhận phương pháp phẫu thuật này.

Tại Việt Nam, tháng 9/1992, Bệnh viện Chợ Rẫy ứng dụng phẫu thuật nội soi cắt túi mật đầu tiên. Bệnh viện Việt Đức triển khai phẫu thuật nội soi từ tháng 11/1993. Cũng trong năm 1993, Bệnh viện Từ Dũ ứng dụng phẫu thuật nội soi trong phụ khoa. Bệnh viện Phụ sản Trung ương ứng dụng phẫu thuật nội soi từ năm 1996, đến nay đã thành công trong rất nhiều loại phẫu thuật như điều trị chửa ngoài tử cung, u buồng trứng, vô sinh, lạc nội mạc tử cung và cắt tử cung hoàn toàn.

Có 2 buồng trứng nằm trong hố buồng trứng, sát thành bên chậu hông, cách eo trên 10 mm. Buồng trứng gắn vào mặt sau dây chằng rộng qua mạc treo buồng trứng, là cơ quan duy nhất trong ổ bụng không có phúc mạc bao phủ. Hình dạng và kích thước: Hình dạng: Buồng trứng có hình hạt thị hơi dẹt với hai mặt trong và ngoài, hai cực trên và dưới. Kích thước: Dài 4 cm, rộng 2 cm, dày 1 cm ở người trưởng thành.

Buồng trứng vừa là tuyến ngoại tiết, vừa là tuyến nội tiết. Ngoại tiết: sản xuất ra noãn. Nội tiết: tiết ra hormone estrogen và progesterone. Các hormone này đóng vai trò quan trọng trong chu kỳ kinh nguyệt, sinh sản và duy trì các đặc tính sinh dục nữ thứ phát. Sự rối loạn chức năng nội tiết của buồng trứng có thể dẫn đến nhiều bệnh lý khác nhau.

Bề mặt ngoài buồng trứng được phủ bởi một biểu mô vuông đơn trụ thấp được gọi là biểu mô buồng trứng, nhưng thường dẹt và tăng theo tuổi. Tế bào này có nhiều vi nhung mao, thỉnh thoảng có lông chuyển, bề mặt không đều, có những rãnh, tế bào này không tạo ra giao tử cái. Dưới lớp tế bào bề mặt buồng trứng gồm 2 phần cấu tạo: Vùng tủy: Là vùng mô liên kết, chứa nhiều sợi cơ trơn, thần kinh, mạch máu lò xo và mạch bạch huyết. Vùng vỏ: Có hai lớp: Biểu mô: Có nguồn gốc từ biểu mô phủ mầm tuyến sinh dục. Mô liên kết: Dưới lớp biểu mô, cấu tạo bởi tế bào sợi non hình thoi và chất gian bào.

Nang nhỏ: triệu chứng nghèo nàn, phần nhiều được phát hiện tình cờ khi đi khám phụ khoa, siêu âm hoặc khám vô sinh. U buồng trứng lớn: bệnh nhân có cảm giác tức nặng bụng dưới, đôi khi có rối loạn đại - tiểu tiện, khi khối u buồng trứng to chèn ép bàng quang, trực tràng. Đau bụng là triệu chứng hay gặp, theo nghiên cứu của Nguyễn Bình An 42,5% [6], Đỗ Thị Ngọc Lan 30,4% [20]. Nhiều trường hợp phát hiện khi u có biến chứng xoắn, vỡ [44], [51].

Qua đường bụng, đường âm đạo hoặc kết hợp cả hai đường có thể phân biệt vị trí, số lượng, kích thước và bản chất khối u qua siêu âm, nghi ngờ ác tính có thể siêu âm doppler mạch máu buồng trứng [40]. Nang nước: một thùy, thành mỏng, ranh giới rõ, dịch thuần nhất. Nang nhầy: nhiều thùy, thành dày, dịch thuần nhất, âm vang thưa. Nang bì: không thuần nhất do có các mảnh sụn, răng, tóc, tổ chức. Nang lạc nội mạc tử cung: thành dày, chứa máu nên phản âm không đồng nhất. U ác tính: có nhiều tổ chức đặc hơn dịch, có vách và sùi trong hay ngoài u, có hiện tượng tăng sinh mạch máu trên siêu âm doppler, có thể có cổ trướng.

Chụp X quang không chuẩn bị hiện nay ít áp dụng, có thể thấy nốt vôi hóa, hình răng, xương nghĩ tới u bì buồng trứng [47]. Soi ổ bụng: Xác định lại chẩn đoán: có u hay không, u buồng trứng hay tổn thương cơ quan khác. Chọc dò túi cùng Douglas: Lấy dịch ổ bụng, làm tế bào học, tìm tế bào ung thư [10], 90% ung thư buồng trứng giai đoạn muộn có tế bào ung thư dương tính. CT Scanner là thăm dò cần thiết trong ung thư đã xâm nhiễm [10]. Chụp MRI [14]: Là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại. Giúp đánh giá vị trí, cấu trúc, mức độ xâm lấn của khối u một cách chi tiết, rõ nét.

U buồng trứng kích thước >10 cm: hiện nay vẫn có chỉ định PTNS, tùy thuộc vào bản chất khối u, trình độ của phẫu thuật viên và điều kiện của từng cơ sở phẫu thuật. Chống chỉ định [14]: Chống chỉ định của gây mê: Mắc các bệnh tim, gan, phổi, thận cấp tính. Chống chỉ định của phẫu thuật: Lao phúc mạc. Sẹo mổ cũ ổ bụng dính nhiều.

Bóc bỏ u buồng trứng để lại phần buồng trứng lành. Có hai kỹ thuật: Đối với u nhỏ thì để nguyên u và bóc tách u. Đối với u lớn thì chọc hút trước khi bóc u. Dùng trocar 5 mm chọc vào chỗ không có mạch máu, cách xa mạc treo vòi tử cung, hút rửa hết tổ chức trong u rồi bóc tách u. Kỹ thuật bóc u: Cố định vỏ u bằng một kìm có mấu, dùng dao điện một cực đốt vỏ u buồng trứng đường dài khoảng 1cm, sâu 1-2 mm, dùng 2 kìm có mấu kéo 2 mép nhu mô vỏ u lành ngược chiều nhau; hoặc một kìm có mấu kẹp vào phần buồng trứng lành, một kìm không có mấu kẹp vào u và kéo ngược chiều nhau để bóc tách u ra khỏi phần buồng trứng lành. Nếu chảy máu thì dùng dao điện 2 cực cầm máu.

Gây mê nội khí quản. Đặt cần nâng tử cung bằng nến Hegar số 6 hoặc cần bơm thuốc tử cung vừa có tác dụng chủ động thay đổi tư thế tử cung, vừa có thể bơm xanh methylen kiểm tra độ thông hai vòi tử cung nếu cần. Tư thế bệnh nhân: Hai chân duỗi thẳng, dạng rộng. Mông sát mép bàn, đầu thấp (tư thế Trendelenburg). Thông thường chọn tư thế đầu thấp 10-150, cùng việc bơm CO2 sẽ giúp tạo phẫu trường tốt cho phép thực hiện phẫu thuật. Trong một số trường hợp có thể đặt người bệnh ở tư thế thấp hơn tới 200 hoặc 300 trong một thời gian ngắn.

Quan sát khối u rõ [49]. Giảm nguy cơ dính sau mổ. Thời gian can thiệp thủ thuật ngắn [56]. Giảm đau thành bụng đáng kể, nhu động ruột trở lại nhanh và về hoạt động bình thường nhanh sau phẫu thuật [56]. Số ngày nằm viện trung bình ngắn hơn. Sau 7-10 ngày sức khỏe hồi phục bình thường, còn phẫu thuật mổ mở phải mất từ 4-6 tuần [35]. Mang lại lợi ích kinh tế cao hơn so với phẫu thuật mổ mở.

Các tai biến của bơm hơi ổ bụng. Tắc mạch hơi: nguyên nhân gây tắc mạch hơi là do kim bơm hơi chọc vào mạch máu,mức độ trầm trọng và triệu chứng của... (Thông tin bị cắt ngang trong tài liệu gốc). Cần theo dõi sát các dấu hiệu sinh tồn của bệnh nhân trong quá trình phẫu thuật để phát hiện và xử trí kịp thời các tai biến.

Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng khối u buồng trứng được phẫu thuật nội soi tại Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang năm 2015. Phân tích kết quả phẫu thuật nội soi khối u buồng trứng tại Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang.

Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp thông tin hữu ích cho các bác sĩ trong việc chẩn đoán, điều trị và theo dõi bệnh nhân u buồng trứng. Nghiên cứu cũng góp phần nâng cao chất lượng điều trị u buồng trứng bằng phương pháp phẫu thuật nội soi tại Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang.