Tổng quan nghiên cứu

Du lịch là ngành kinh tế tổng hợp có tốc độ phát triển nhanh, đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Tại huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam, với tổng diện tích tự nhiên khoảng 81.263 ha và dân số hơn 25.600 người, du lịch được xem là một trong những khâu đột phá để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Đông Giang sở hữu nhiều tiềm năng du lịch sinh thái, du lịch mạo hiểm, du lịch văn hóa cộng đồng và ẩm thực truyền thống đặc sắc của đồng bào dân tộc Cơtu. Tuy nhiên, thực trạng phát triển du lịch tại đây còn nhiều hạn chế, như lượng khách lưu trú thấp, sản phẩm du lịch nghèo nàn, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ và công tác quản lý, kiểm tra chưa chặt chẽ.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng thực hiện chính sách phát triển du lịch tại huyện Đông Giang giai đoạn 2016-2020, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi chính sách. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động phát triển du lịch trên địa bàn huyện Đông Giang, với số liệu thu thập trong giai đoạn 2016-2020. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ góp phần làm rõ tiềm năng du lịch địa phương mà còn cung cấp cơ sở khoa học cho các cấp chính quyền và ngành du lịch tỉnh Quảng Nam trong việc hoạch định và triển khai chính sách phát triển du lịch bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về chính sách công và phát triển du lịch bền vững. Theo đó, chính sách công được hiểu là chuỗi các quyết định và hành động của nhà nước nhằm giải quyết các vấn đề xã hội, trong đó có phát triển du lịch. Lý thuyết chu trình chính sách công gồm các giai đoạn: thiết lập chương trình nghị sự, xây dựng chính sách, ra quyết định, thực thi, đánh giá và điều chỉnh.

Về phát triển du lịch, luận văn áp dụng khái niệm du lịch theo Luật Du lịch Việt Nam năm 2017, phân loại các loại hình du lịch gồm du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái và du lịch văn hóa. Phát triển du lịch bền vững được xem là sự phát triển đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không làm tổn hại đến khả năng phát triển trong tương lai, đồng thời bảo vệ môi trường và phát huy giá trị văn hóa địa phương.

Ba khái niệm chính được sử dụng gồm:

  • Chính sách phát triển du lịch: hệ thống các quyết định và giải pháp của nhà nước nhằm thúc đẩy phát triển du lịch.
  • Thực hiện chính sách: quá trình chuyển hóa các quyết định chính sách thành hành động cụ thể và kết quả thực tiễn.
  • Phát triển du lịch bền vững: phát triển du lịch gắn với bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, văn hóa và phát triển kinh tế xã hội lâu dài.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu liên ngành kết hợp định tính và định lượng.

  • Nguồn dữ liệu:
    • Số liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật, nghị quyết, kế hoạch phát triển du lịch của tỉnh Quảng Nam và huyện Đông Giang giai đoạn 2016-2020.
    • Số liệu thống kê về lượng khách du lịch, doanh thu du lịch, cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực.
    • Tài liệu nghiên cứu trước đây về chính sách phát triển du lịch và các bài báo chuyên ngành.
  • Phương pháp thu thập dữ liệu:
    • Nghiên cứu tài liệu, văn bản pháp luật, báo cáo ngành.
    • Điều tra thực địa tại các điểm du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng, khảo sát nhận thức của người dân địa phương.
    • Phỏng vấn chuyên gia, cán bộ quản lý nhà nước và các doanh nghiệp du lịch.
  • Phương pháp phân tích:
    • Tổng hợp, thống kê, so sánh số liệu về lượng khách, doanh thu, cơ sở vật chất.
    • Phân tích định tính về các yếu tố tác động đến việc thực hiện chính sách.
    • Đánh giá hiệu quả thực thi chính sách dựa trên các tiêu chí về phát triển du lịch bền vững.
  • Timeline nghiên cứu:
    • Thu thập và phân tích số liệu giai đoạn 2016-2020.
    • Thực địa và phỏng vấn trong năm 2020.
    • Tổng hợp, viết luận văn và đề xuất giải pháp trong năm 2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tiềm năng du lịch đa dạng nhưng chưa được khai thác hiệu quả
    Đông Giang có nhiều loại hình du lịch như du lịch sinh thái, du lịch mạo hiểm, du lịch văn hóa cộng đồng với các điểm đến nổi bật như làng du lịch cộng đồng Bhơhôồng I, suối nước nóng, khu di tích lịch sử Dốc Gợp, lòng hồ thủy điện A Vương. Tuy nhiên, sản phẩm du lịch còn nghèo nàn, chưa xây dựng được tour tuyến đặc sắc, chưa thu hút được lượng khách lớn.

  2. Lượng khách và doanh thu du lịch biến động, chưa ổn định

    • Năm 2016, hai làng du lịch cộng đồng đón 1.301 lượt khách, doanh thu đạt 320 triệu đồng.
    • Năm 2017 tăng lên 1.427 lượt khách, doanh thu 470 triệu đồng (tăng 47%).
    • Năm 2018 giảm còn 929 lượt khách, doanh thu 368,8 triệu đồng (giảm 22%).
    • Năm 2019 tiếp tục giảm 848 lượt khách, doanh thu 300 triệu đồng (giảm 8,7%).
    • Năm 2020 tăng trở lại 1.100 lượt khách, doanh thu 380 triệu đồng (tăng 17,9%).
      Sự biến động này phản ánh sự thiếu ổn định trong phát triển du lịch và ảnh hưởng của các yếu tố khách quan như dịch bệnh, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ.

  3. Cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực còn hạn chế
    Huyện có 5 nhà nghỉ với 54 phòng, 3 Moong và 2 Gươl phục vụ khách lưu trú. Hạ tầng giao thông được cải thiện với 40/40 thôn có đường ô tô đến, điện lưới phủ sóng toàn huyện. Tuy nhiên, đầu tư vào các khu vui chơi giải trí, dịch vụ du lịch còn khiêm tốn, chủ yếu mang tính tự phát, nhỏ lẻ. Nguồn nhân lực du lịch chưa được đào tạo bài bản, thiếu kỹ năng chuyên môn.

  4. Chính sách phát triển du lịch được ban hành nhưng thực thi chưa đồng bộ
    Các nghị quyết, kế hoạch của tỉnh và huyện đã xác định phát triển du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn, có nhiều chính sách hỗ trợ về đất đai, vốn vay, đào tạo, quảng bá. Tuy nhiên, việc phổ biến, tuyên truyền chính sách chưa sâu rộng, công tác phối hợp giữa các cơ quan còn hạn chế, dẫn đến hiệu quả thực hiện chưa cao.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do địa bàn huyện Đông Giang là vùng miền núi, kinh tế còn khó khăn, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, nguồn lực đầu tư hạn chế. Sản phẩm du lịch chưa đa dạng, chưa có thương hiệu đặc trưng, chưa khai thác hết tiềm năng tài nguyên thiên nhiên và văn hóa bản địa. So với các nghiên cứu về phát triển du lịch sinh thái và cộng đồng ở các tỉnh miền núi khác, Đông Giang còn thiếu sự liên kết vùng và đầu tư bài bản.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện lượng khách và doanh thu du lịch qua các năm, bảng tổng hợp các loại hình du lịch và cơ sở vật chất hiện có, cũng như sơ đồ quy trình thực hiện chính sách phát triển du lịch tại địa phương. Việc đánh giá thực trạng cho thấy cần có sự điều chỉnh chính sách linh hoạt, tăng cường đào tạo nguồn nhân lực, nâng cao năng lực quản lý và phối hợp liên ngành để phát huy hiệu quả chính sách.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng du lịch

    • Đẩy mạnh đầu tư xây dựng các khu vui chơi giải trí, dịch vụ lưu trú chất lượng cao.
    • Hoàn thiện hệ thống giao thông, điện, nước tại các điểm du lịch trọng điểm.
    • Thời gian thực hiện: 2021-2025.
    • Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh.

  2. Phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng, đa dạng hóa tour tuyến

    • Xây dựng các tour du lịch sinh thái, mạo hiểm, văn hóa cộng đồng gắn với bản sắc dân tộc Cơtu.
    • Tạo thương hiệu du lịch riêng cho Đông Giang, quảng bá rộng rãi trong và ngoài nước.
    • Thời gian thực hiện: 2021-2023.
    • Chủ thể thực hiện: Trung tâm xúc tiến du lịch, doanh nghiệp lữ hành, cộng đồng dân cư.

  3. Nâng cao năng lực nguồn nhân lực du lịch

    • Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng chuyên môn cho cán bộ quản lý, nhân viên dịch vụ du lịch.
    • Phát triển các chương trình đào tạo ngắn hạn, dài hạn phù hợp với điều kiện địa phương.
    • Thời gian thực hiện: 2021-2024.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo, các cơ sở đào tạo nghề.

  4. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến và phối hợp thực hiện chính sách

    • Đẩy mạnh tuyên truyền chính sách phát triển du lịch đến các tầng lớp nhân dân, doanh nghiệp.
    • Xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành chặt chẽ, phân công rõ trách nhiệm các đơn vị liên quan.
    • Thường xuyên kiểm tra, giám sát, đánh giá hiệu quả thực hiện chính sách.
    • Thời gian thực hiện: liên tục từ 2021.
    • Chủ thể thực hiện: UBND huyện, các phòng ban chuyên môn, tổ chức xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về du lịch

    • Lợi ích: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng, điều chỉnh chính sách phát triển du lịch phù hợp với thực tiễn địa phương.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch phát triển du lịch huyện, tỉnh.

  2. Doanh nghiệp và nhà đầu tư du lịch

    • Lợi ích: Hiểu rõ tiềm năng, hạn chế và chính sách hỗ trợ để đầu tư hiệu quả vào các dự án du lịch.
    • Use case: Lập dự án đầu tư khu du lịch sinh thái, homestay, dịch vụ du lịch.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành chính sách công, du lịch

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực hiện chính sách phát triển du lịch vùng miền núi, phương pháp nghiên cứu liên ngành.
    • Use case: Tham khảo luận văn, phát triển đề tài nghiên cứu tiếp theo.

  4. Cộng đồng dân cư địa phương và các tổ chức xã hội

    • Lợi ích: Nâng cao nhận thức về vai trò của cộng đồng trong phát triển du lịch bền vững, bảo tồn văn hóa truyền thống.
    • Use case: Tham gia phát triển du lịch cộng đồng, bảo vệ môi trường du lịch.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách phát triển du lịch tại Đông Giang có những điểm mạnh nào?
    Chính sách được xây dựng dựa trên các nghị quyết của tỉnh và trung ương, có sự hỗ trợ về vốn, đất đai, đào tạo và quảng bá. Huyện đã có kế hoạch phát triển du lịch rõ ràng, tập trung vào du lịch sinh thái, cộng đồng và văn hóa truyền thống.

  2. Tại sao lượng khách du lịch tại Đông Giang biến động mạnh?
    Nguyên nhân do cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, sản phẩm du lịch chưa đa dạng, thiếu các tour tuyến hấp dẫn, cùng với ảnh hưởng của các yếu tố khách quan như dịch bệnh và điều kiện giao thông khó khăn.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phát triển du lịch?
    Cần tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng, phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng, nâng cao năng lực nguồn nhân lực, đồng thời tăng cường tuyên truyền và phối hợp liên ngành trong thực thi chính sách.

  4. Vai trò của cộng đồng dân cư trong phát triển du lịch là gì?
    Cộng đồng dân cư là chủ thể trực tiếp tham gia, quản lý và hưởng lợi từ du lịch cộng đồng. Họ giữ gìn văn hóa, bảo vệ môi trường và tạo ra trải nghiệm du lịch đặc sắc, góp phần phát triển du lịch bền vững.

  5. Các loại hình du lịch nào phù hợp phát triển tại Đông Giang?
    Du lịch sinh thái, du lịch mạo hiểm, du lịch văn hóa cộng đồng là những loại hình phù hợp với điều kiện tự nhiên và văn hóa địa phương, tận dụng được tài nguyên thiên nhiên và bản sắc dân tộc Cơtu.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá toàn diện thực trạng thực hiện chính sách phát triển du lịch tại huyện Đông Giang giai đoạn 2016-2020, chỉ ra những tiềm năng và hạn chế rõ ràng.
  • Phân tích các yếu tố tác động đến hiệu quả thực thi chính sách, bao gồm cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực, sự phối hợp liên ngành và nhận thức cộng đồng.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách, tập trung vào đầu tư cơ sở vật chất, phát triển sản phẩm du lịch, đào tạo nguồn nhân lực và tăng cường tuyên truyền.
  • Luận văn có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, cung cấp cơ sở khoa học cho các cấp chính quyền và ngành du lịch tỉnh Quảng Nam trong việc hoạch định và triển khai chính sách phát triển du lịch bền vững.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai ngay là tăng cường phối hợp liên ngành, huy động nguồn lực đầu tư và nâng cao năng lực quản lý, nhằm đưa du lịch Đông Giang phát triển ổn định, bền vững trong giai đoạn tới.

Call to action: Các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư cần phối hợp chặt chẽ để biến tiềm năng du lịch Đông Giang thành hiện thực, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương một cách bền vững.