Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh ngành du lịch Việt Nam phát triển nhanh chóng, năm 2019 nước ta đón 18 triệu lượt khách quốc tế, tăng 16,2% so với năm trước, với doanh thu đạt 726 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, sự phát triển nóng này cũng đặt ra nhiều thách thức về quản lý và bảo vệ môi trường, đặc biệt tại các địa phương có tiềm năng du lịch lớn như huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng. Tỉnh Cao Bằng đã ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng về lượng khách du lịch, từ 1,2 triệu lượt năm 2018 lên 1,5 triệu lượt năm 2019, tương ứng mức tăng 17,8%. Do được UNESCO công nhận là Công viên địa chất toàn cầu từ năm 2018, Cao Bằng thu hút ngày càng nhiều khách quốc tế và nội địa, với doanh thu du lịch đạt 408,570 tỷ đồng, tăng 32,27% so với năm 2018. Tuy nhiên, lợi ích kinh tế từ du lịch chưa được phân bổ công bằng, môi trường có dấu hiệu suy thoái và giá trị di sản văn hóa đang bị đe dọa do việc thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững (PTDLBV) còn nhiều hạn chế.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực hiện chính sách PTDLBV tại huyện Quảng Hòa, một huyện miền núi biên giới có nhiều tiềm năng về văn hóa, thiên nhiên và làng nghề truyền thống. Mục tiêu nghiên cứu là phân tích thực trạng, đánh giá các hạn chế và đề xuất giải pháp hoàn thiện chính sách PTDLBV giai đoạn 2015-2020, với tầm nhìn đến 2025. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các cấp quản lý địa phương xây dựng chính sách phát triển du lịch bền vững, góp phần nâng cao đời sống người dân, bảo tồn giá trị văn hóa và bảo vệ môi trường. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo, khảo sát xã hội học và phỏng vấn chuyên gia.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết phát triển bền vững, chính sách công và quản lý du lịch bền vững. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:

  • Lý thuyết phát triển bền vững: Nhấn mạnh sự cân bằng giữa ba yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường trong phát triển du lịch. Theo UNWTO, du lịch bền vững phải đảm bảo tăng trưởng kinh tế ổn định, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và phát triển xã hội công bằng.

  • Lý thuyết chính sách công: Xem chính sách là tập hợp các biện pháp của nhà nước nhằm đạt mục tiêu phát triển du lịch bền vững, bao gồm xây dựng, thực thi, điều chỉnh và giám sát chính sách.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: du lịch bền vững, phát triển du lịch sinh thái, thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững, các nguyên tắc phát triển du lịch bền vững (sử dụng tài nguyên bền vững, bảo vệ môi trường, sự tham gia cộng đồng, phát triển kinh tế hài hòa).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp thu thập dữ liệu định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thống kê từ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Cao Bằng, UBND huyện Quảng Hòa; các báo cáo phát triển du lịch; tài liệu pháp luật liên quan; khảo sát xã hội học và phỏng vấn chuyên gia.

  • Phương pháp thu thập thông tin: Thu thập tài liệu thứ cấp, phỏng vấn sâu 5 cán bộ quản lý huyện, khảo sát bảng hỏi với 50 khách du lịch và 100 người dân địa phương.

  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để phân tích số liệu về lượng khách, lao động ngành du lịch, mức độ tham gia của người dân; phương pháp phân tích tổng hợp để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích giai đoạn 2015-2020, đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2020-2025.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 150 người, được chọn ngẫu nhiên tại các điểm du lịch và cộng đồng dân cư huyện Quảng Hòa nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng lượng khách du lịch: Từ năm 2015 đến 2018, lượng khách du lịch đến Quảng Hòa tăng gấp đôi, từ khoảng 283.000 lượt lên gần 451.000 lượt, trong đó khách nội địa chiếm khoảng 90%. Tuy nhiên, năm 2019-2020 do ảnh hưởng dịch Covid-19, lượng khách giảm gần một nửa so với năm 2018.

  2. Nguồn nhân lực du lịch còn hạn chế: Tổng số lao động ngành du lịch tại huyện là 237 người, trong đó 84% là lao động trực tiếp. Chỉ khoảng 20% lao động có đào tạo chuyên môn, đặc biệt thiếu nhân lực có kỹ năng ngoại ngữ và quản lý du lịch. Cán bộ quản lý du lịch cấp huyện và xã chưa được đào tạo chuyên sâu, ảnh hưởng đến hiệu quả thực thi chính sách.

  3. Cơ sở hạ tầng và dịch vụ du lịch phát triển chưa đồng bộ: Huyện có 28 cơ sở lưu trú với hơn 500 phòng, trong đó 10 khách sạn 4 sao và 20 khách sạn 3 sao. Tuy nhiên, các dịch vụ du lịch còn nhỏ lẻ, mang tính tự phát, chưa khai thác hiệu quả các giá trị di sản văn hóa và thiên nhiên.

  4. Sự tham gia của cộng đồng còn hạn chế: Khoảng 49,6% người dân ít khi tham gia đóng góp ý kiến vào các dự án, kế hoạch phát triển du lịch bền vững; 29,2% thỉnh thoảng tham gia. Nguyên nhân chính là nhận thức hạn chế và công việc nông nghiệp chiếm đa số.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy huyện Quảng Hòa có tiềm năng phát triển du lịch bền vững lớn nhờ vị trí địa lý, tài nguyên thiên nhiên và văn hóa đặc sắc. Tuy nhiên, sự phát triển chưa tương xứng với tiềm năng do hạn chế về nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng và sự phối hợp giữa các bên liên quan. Việc thiếu nhân lực chuyên môn và đào tạo bài bản làm giảm hiệu quả quản lý và thực thi chính sách. Sự tham gia hạn chế của cộng đồng cũng ảnh hưởng đến tính bền vững của các dự án du lịch.

So sánh với các nghiên cứu về phát triển du lịch bền vững tại các tỉnh miền núi khác, các vấn đề về nguồn nhân lực và sự tham gia cộng đồng là điểm chung cần được cải thiện. Việc đầu tư vào hạ tầng giao thông và cơ sở vật chất đã tạo điều kiện thuận lợi, nhưng cần đồng bộ với phát triển dịch vụ và nâng cao nhận thức cộng đồng để phát huy hiệu quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng lượng khách du lịch, bảng phân bổ lao động ngành du lịch và biểu đồ mức độ tham gia của người dân vào các dự án phát triển du lịch bền vững, giúp minh họa rõ nét các vấn đề và xu hướng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực nguồn nhân lực du lịch: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn về quản lý du lịch, kỹ năng ngoại ngữ, nghiệp vụ phục vụ cho cán bộ quản lý và lao động trực tiếp. Mục tiêu tăng tỷ lệ lao động có đào tạo chuyên môn lên ít nhất 50% trong vòng 3 năm. Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

  2. Phát triển cơ sở hạ tầng và dịch vụ du lịch đồng bộ: Đầu tư nâng cấp cơ sở lưu trú, phát triển các dịch vụ bổ trợ như ẩm thực, hướng dẫn viên, vận chuyển. Tập trung hoàn thiện các điểm du lịch cộng đồng, bảo tồn di sản văn hóa. Mục tiêu tăng doanh thu du lịch lên 20% mỗi năm giai đoạn 2021-2025. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, doanh nghiệp du lịch, nhà đầu tư.

  3. Tăng cường sự tham gia của cộng đồng địa phương: Tuyên truyền nâng cao nhận thức về du lịch bền vững, khuyến khích người dân tham gia xây dựng kế hoạch, quản lý và hưởng lợi từ du lịch. Thiết lập các mô hình du lịch cộng đồng hiệu quả, tạo sinh kế bền vững. Mục tiêu tăng tỷ lệ người dân tham gia đóng góp ý kiến lên trên 50% trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban chỉ đạo phát triển du lịch huyện, các tổ chức xã hội.

  4. Tăng cường liên kết vùng và hợp tác quốc tế: Phát huy lợi thế cửa khẩu quốc tế Tà Lùng, phối hợp với huyện Long Châu (Trung Quốc) phát triển các tuyến du lịch xuyên biên giới, quảng bá thương hiệu du lịch. Mục tiêu xây dựng ít nhất 3 tuyến du lịch liên vùng trong 5 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh, UBND huyện, các cơ quan ngoại giao.

  5. Tăng cường công tác quản lý, giám sát và điều chỉnh chính sách: Thiết lập hệ thống theo dõi, đánh giá hiệu quả thực hiện chính sách PTDLBV, kịp thời điều chỉnh phù hợp với thực tế. Đẩy mạnh công tác thanh tra, xử lý vi phạm để bảo vệ môi trường và di sản. Chủ thể thực hiện: Các cơ quan quản lý nhà nước từ tỉnh đến huyện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về du lịch: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng, điều chỉnh chính sách phát triển du lịch bền vững, nâng cao hiệu quả quản lý tại địa phương.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên ngành chính sách công, quản lý du lịch: Tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu, khung lý thuyết và thực trạng phát triển du lịch bền vững tại vùng miền núi biên giới.

  3. Doanh nghiệp và nhà đầu tư du lịch: Hiểu rõ tiềm năng, thách thức và chính sách hỗ trợ phát triển du lịch tại huyện Quảng Hòa, từ đó đưa ra quyết định đầu tư phù hợp.

  4. Cộng đồng dân cư và tổ chức xã hội địa phương: Nâng cao nhận thức về vai trò của cộng đồng trong phát triển du lịch bền vững, khuyến khích tham gia quản lý và hưởng lợi từ du lịch.

Câu hỏi thường gặp

  1. Du lịch bền vững là gì và tại sao quan trọng?
    Du lịch bền vững là phát triển du lịch đảm bảo cân bằng giữa kinh tế, xã hội và môi trường, không làm tổn hại tài nguyên cho thế hệ tương lai. Nó giúp bảo tồn di sản, nâng cao đời sống cộng đồng và phát triển kinh tế lâu dài.

  2. Huyện Quảng Hòa có những tiềm năng du lịch nào nổi bật?
    Quảng Hòa có cảnh quan thiên nhiên đẹp, nhiều di tích lịch sử, văn hóa dân tộc đa dạng, làng nghề truyền thống và cửa khẩu quốc tế Tà Lùng thuận lợi cho du lịch xuyên biên giới.

  3. Những khó khăn chính trong thực hiện chính sách PTDLBV tại Quảng Hòa là gì?
    Nguồn nhân lực thiếu chuyên môn, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, sự tham gia của cộng đồng còn hạn chế và thiếu sự phối hợp liên ngành là những thách thức lớn.

  4. Làm thế nào để tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong phát triển du lịch?
    Thông qua tuyên truyền nâng cao nhận thức, tổ chức các hội thảo, đào tạo kỹ năng, tạo cơ chế chia sẻ lợi ích và khuyến khích người dân tham gia quản lý, xây dựng kế hoạch du lịch.

  5. Chính sách nào của Trung ương và tỉnh hỗ trợ phát triển du lịch bền vững?
    Có nhiều chính sách như Quyết định chiến lược phát triển du lịch đến 2030, chương trình phát triển hạ tầng du lịch, chính sách ưu đãi đầu tư và các nghị quyết về phát triển du lịch cộng đồng, bảo vệ tài nguyên du lịch.

Kết luận

  • Luận văn làm rõ thực trạng và các hạn chế trong thực hiện chính sách phát triển du lịch bền vững tại huyện Quảng Hòa giai đoạn 2015-2020.
  • Nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng và sự tham gia cộng đồng là những yếu tố then chốt ảnh hưởng đến hiệu quả thực thi chính sách.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực nguồn nhân lực, phát triển cơ sở hạ tầng, tăng cường sự tham gia cộng đồng và liên kết vùng.
  • Nghiên cứu góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho các cấp quản lý địa phương trong việc hoàn thiện chính sách phát triển du lịch bền vững.
  • Khuyến nghị triển khai các bước tiếp theo trong giai đoạn 2021-2025 nhằm thúc đẩy phát triển du lịch bền vững, bảo vệ môi trường và nâng cao đời sống người dân.

Call to action: Các cơ quan quản lý, nhà đầu tư và cộng đồng địa phương cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp đề xuất, hướng tới phát triển du lịch bền vững, góp phần xây dựng huyện Quảng Hòa trở thành điểm đến hấp dẫn, thân thiện và phát triển bền vững trong tương lai.