Tổng quan nghiên cứu

Ngành thủy sản là một trong những lĩnh vực xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, với thị trường Mỹ là một trong những điểm đến quan trọng và tiềm năng. Theo ước tính, Mỹ có hơn 300 triệu dân và nhu cầu tiêu thụ thủy sản ngày càng tăng, trong khi sản lượng thủy sản nội địa chưa đáp ứng đủ. Việt Nam đứng thứ hai sau Nhật Bản về xuất khẩu thủy sản vào Mỹ, tạo ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp trong ngành. Tuy nhiên, thị trường Mỹ cũng đặt ra nhiều yêu cầu khắt khe về chất lượng, an toàn thực phẩm theo tiêu chuẩn HACCP, cùng với sự cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia khác như Ấn Độ, Indonesia, Thái Lan, Ecuador.

Luận văn tập trung nghiên cứu chiến lược thâm nhập thị trường Mỹ của Tập đoàn thủy sản Minh Phú trong giai đoạn 2015-2019, nhằm đánh giá thực trạng, chỉ ra thành công và hạn chế, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện chiến lược. Phạm vi nghiên cứu bao gồm sản phẩm tôm sú và tôm thẻ chân trắng, hai dòng sản phẩm chủ lực của tập đoàn. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị phần tại thị trường Mỹ, đồng thời góp phần thúc đẩy phát triển ngành thủy sản Việt Nam theo hướng bền vững và hiện đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn áp dụng các lý thuyết và mô hình quản trị chiến lược để phân tích chiến lược thâm nhập thị trường, bao gồm:

  • Lý thuyết chiến lược kinh doanh: Định nghĩa chiến lược theo Chandler, Quinn, Johnson và Scholes, nhấn mạnh việc xác định mục tiêu dài hạn, phân bổ nguồn lực và thích ứng với môi trường thay đổi để giành lợi thế cạnh tranh.
  • Chiến lược thâm nhập thị trường: Theo giáo trình Quản trị chiến lược, đây là chiến lược gia tăng thị phần sản phẩm hiện có trên thị trường hiện tại thông qua các hoạt động marketing như tăng nhân viên bán hàng, quảng cáo, khuyến mãi.
  • Mô hình phân tích môi trường TOWS: Công cụ kết hợp phân tích điểm mạnh, điểm yếu nội bộ với cơ hội, thách thức bên ngoài để hoạch định các chiến lược SO, WO, ST, WT phù hợp.
  • Mô hình năm lực lượng cạnh tranh của Michael Porter: Phân tích áp lực cạnh tranh từ đối thủ hiện tại, đối thủ tiềm năng, sản phẩm thay thế, khách hàng và nhà cung ứng.
  • Khái niệm SBU (Strategic Business Unit): Đơn vị kinh doanh chiến lược được xác định dựa trên sự khác biệt về sản phẩm, thị trường, khách hàng nhằm tối ưu hóa chiến lược cho từng phân khúc.

Các khái niệm chính bao gồm: chiến lược thâm nhập thị trường, lợi thế cạnh tranh (chi phí thấp và khác biệt hóa), môi trường vĩ mô và ngành, SBU, và các chính sách marketing, nhân sự, tài chính trong triển khai chiến lược.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua phỏng vấn ông Lê Minh Quang – Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn thủy sản Minh Phú, cung cấp thông tin sâu sắc về chiến lược và thực trạng thâm nhập thị trường Mỹ.
  • Dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp từ báo cáo tài chính, báo cáo xuất nhập khẩu, các tài liệu chuyên ngành, sách báo và thông tin công khai từ các phòng ban của tập đoàn.

Phân tích số liệu chủ yếu dựa trên phương pháp so sánh:

  • So sánh tuyệt đối: Đánh giá sự khác biệt về các chỉ tiêu kinh tế giữa các năm, ví dụ như sản lượng xuất khẩu, doanh thu, lợi nhuận.
  • So sánh tương đối: Tính tỷ lệ phần trăm tăng trưởng hoặc giảm sút để đánh giá tốc độ phát triển và hiệu quả chiến lược.

Cỡ mẫu nghiên cứu tập trung vào dữ liệu của Tập đoàn thủy sản Minh Phú trong giai đoạn 2015-2019, với phạm vi nghiên cứu sản phẩm tôm sú và tôm thẻ chân trắng tại thị trường Mỹ. Lý do lựa chọn phương pháp phân tích so sánh là để đánh giá chính xác sự biến động và hiệu quả của chiến lược thâm nhập thị trường qua các chỉ tiêu kinh tế cụ thể.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng xuất khẩu và doanh thu: Sản lượng xuất khẩu của Minh Phú đạt khoảng 44.709 tấn năm 2019, với kim ngạch xuất khẩu đạt 643,71 triệu USD. Doanh thu thuần duy trì ổn định ở mức gần 16 nghìn tỷ đồng trong giai đoạn 2016-2019. Lợi nhuận sau thuế năm 2017 đạt đỉnh 714,16 tỷ đồng, tăng gấp 8,7 lần so với năm 2016, tuy nhiên giảm một nửa vào năm 2019 do thiếu nguyên liệu và biến đổi khí hậu.

  2. Cơ cấu sản phẩm đa dạng và giá trị gia tăng: Tỷ trọng sản phẩm tươi chiếm khoảng 45,65% năm 2019, trong đó tôm thẻ chân trắng chiếm 34,66%, tăng mạnh so với 21,9% năm 2016. Sản phẩm giá trị gia tăng như sushi, tôm tẩm bột chiếm 37,8% doanh thu, trở thành nguồn thu lớn nhất, đặc biệt được thị trường Mỹ ưa chuộng trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ - Trung.

  3. Lợi thế cạnh tranh về chất lượng và chuỗi giá trị khép kín: Minh Phú sở hữu chuỗi giá trị khép kín từ nuôi trồng đến chế biến, đảm bảo chất lượng sản phẩm theo tiêu chuẩn quốc tế như HACCP, Naturland (đối với tôm sú hữu cơ). Điều này giúp tập đoàn duy trì uy tín và đáp ứng các yêu cầu khắt khe của thị trường Mỹ.

  4. Ảnh hưởng của môi trường kinh tế và chính sách quốc tế: Việc tham gia các FTA thế hệ mới tạo cơ hội giảm thuế xuất khẩu, mở rộng thị trường. Tuy nhiên, chiến tranh thương mại Mỹ - Trung và các rào cản kỹ thuật như đạo luật Farm Bill 2014 đặt ra thách thức lớn, đòi hỏi doanh nghiệp phải nâng cao năng lực quản lý, kiểm soát chất lượng và tuân thủ pháp luật.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Minh Phú đã tận dụng tốt các cơ hội từ thị trường Mỹ, đặc biệt trong việc phát triển sản phẩm giá trị gia tăng và áp dụng công nghệ hiện đại trong chuỗi cung ứng. Sự tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận trong giai đoạn 2016-2018 phản ánh hiệu quả của chiến lược thâm nhập thị trường. Tuy nhiên, sự giảm sút lợi nhuận năm 2019 cho thấy rủi ro từ nguồn nguyên liệu và biến đổi khí hậu vẫn là thách thức lớn.

So sánh với các nghiên cứu về doanh nghiệp thủy sản khác như Agifish và Vĩnh Hoàn, Minh Phú cũng gặp phải các yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn thực phẩm và chứng nhận quốc tế. Các doanh nghiệp này đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng thương hiệu, kiểm soát chất lượng và phát triển chuỗi cung ứng bền vững.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng sản lượng và doanh thu, bảng phân tích tỷ trọng sản phẩm theo năm, cũng như ma trận TOWS thể hiện các chiến lược SO, WO, ST, WT của tập đoàn. Điều này giúp minh họa rõ ràng sự biến động và các yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược thâm nhập thị trường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường phát triển nguồn nguyên liệu bền vững: Đẩy mạnh các dự án nuôi trồng theo chuỗi khép kín, áp dụng công nghệ sinh thái và kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt nhằm giảm thiểu rủi ro nguồn nguyên liệu, đảm bảo ổn định sản lượng. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý chuỗi cung ứng, thời gian: 2021-2025.

  2. Mở rộng và đa dạng hóa sản phẩm giá trị gia tăng: Tập trung nghiên cứu và phát triển các sản phẩm chế biến sâu, đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường Mỹ, tận dụng cơ hội từ chiến tranh thương mại Mỹ - Trung. Chủ thể thực hiện: Bộ phận R&D và Marketing, thời gian: 2021-2023.

  3. Nâng cao năng lực quản trị và tuân thủ pháp luật quốc tế: Đào tạo nhân lực, cập nhật các quy định mới về an toàn thực phẩm, chứng nhận xuất khẩu, đặc biệt là các tiêu chuẩn của USDA và HACCP để duy trì uy tín và mở rộng thị trường. Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự và pháp chế, thời gian: liên tục.

  4. Tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại và xây dựng thương hiệu: Sử dụng các kênh truyền thông số, mạng xã hội và tham gia hội chợ quốc tế để quảng bá sản phẩm, nâng cao nhận diện thương hiệu Minh Phú tại Mỹ. Chủ thể thực hiện: Phòng Marketing, thời gian: 2021-2024.

  5. Hợp tác chặt chẽ với các cơ quan nhà nước: Đề xuất hoàn thiện cơ sở dữ liệu nguồn lợi thủy sản, xây dựng bản đồ số hóa phân bổ nguồn lợi, hỗ trợ doanh nghiệp trong việc dự báo và phát triển ngành thủy sản bền vững. Chủ thể thực hiện: Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, thời gian: 2021-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Doanh nghiệp thủy sản xuất khẩu: Nhóm này sẽ nhận được các phân tích chi tiết về chiến lược thâm nhập thị trường Mỹ, giúp xây dựng kế hoạch phát triển sản phẩm, quản lý chuỗi cung ứng và nâng cao năng lực cạnh tranh.

  2. Nhà quản lý và chuyên gia kinh tế: Luận văn cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về chiến lược kinh doanh quốc tế, hỗ trợ trong việc hoạch định chính sách và tư vấn phát triển ngành thủy sản.

  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Quản trị Kinh doanh, Kinh tế: Tài liệu là nguồn tham khảo quý giá về ứng dụng lý thuyết chiến lược trong thực tế doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực xuất khẩu thủy sản.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức xúc tiến thương mại: Giúp hiểu rõ các thách thức và cơ hội của doanh nghiệp trong việc thâm nhập thị trường Mỹ, từ đó xây dựng các chính sách hỗ trợ phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chiến lược thâm nhập thị trường Mỹ của Minh Phú có điểm mạnh gì nổi bật?
    Minh Phú sở hữu chuỗi giá trị khép kín, kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn HACCP và Naturland, cùng với sản phẩm đa dạng, đặc biệt là dòng sản phẩm giá trị gia tăng được thị trường Mỹ ưa chuộng.

  2. Tại sao thị trường Mỹ lại quan trọng đối với ngành thủy sản Việt Nam?
    Mỹ có nhu cầu tiêu thụ thủy sản lớn, sản lượng nội địa chưa đáp ứng đủ, đồng thời có thu nhập bình quân cao, tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu thủy sản chất lượng cao từ Việt Nam.

  3. Những thách thức chính khi thâm nhập thị trường Mỹ là gì?
    Bao gồm các rào cản kỹ thuật nghiêm ngặt về an toàn thực phẩm, cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia khác, biến động nguồn nguyên liệu do thiên tai và dịch bệnh, cùng với tác động của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung.

  4. Minh Phú đã ứng phó thế nào với chiến tranh thương mại Mỹ - Trung?
    Tập đoàn tận dụng cơ hội tăng nhu cầu sản phẩm tôm tẩm bột tại Mỹ khi nguồn cung từ Trung Quốc giảm, đồng thời nâng cao chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm để duy trì thị phần.

  5. Các giải pháp đề xuất có thể giúp Minh Phú phát triển bền vững không?
    Có, các giải pháp như phát triển nguồn nguyên liệu bền vững, nâng cao năng lực quản trị, mở rộng sản phẩm giá trị gia tăng và tăng cường xúc tiến thương mại sẽ giúp Minh Phú duy trì và mở rộng thị trường Mỹ hiệu quả.

Kết luận

  • Tập đoàn thủy sản Minh Phú đã đạt được sự tăng trưởng ấn tượng về sản lượng và doanh thu xuất khẩu vào thị trường Mỹ trong giai đoạn 2015-2019.
  • Chiến lược thâm nhập thị trường dựa trên chuỗi giá trị khép kín, kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt và phát triển sản phẩm giá trị gia tăng là điểm mạnh nổi bật.
  • Thách thức lớn nhất là biến động nguồn nguyên liệu, rào cản kỹ thuật và tác động của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào phát triển nguồn nguyên liệu bền vững, nâng cao năng lực quản trị, đa dạng hóa sản phẩm và tăng cường xúc tiến thương mại.
  • Đề nghị các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2021-2025, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ quan nhà nước để hỗ trợ phát triển ngành thủy sản bền vững.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường xuất khẩu thủy sản của bạn!