Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh kinh tế thị trường ngày càng cạnh tranh gay gắt, việc hoạch định chiến lược kinh doanh trở thành yếu tố sống còn đối với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Đặc biệt, các doanh nghiệp tư nhân như Doanh nghiệp tư nhân Phương Linh tại Bình Định đang phải đối mặt với nhiều thách thức từ môi trường kinh doanh biến động và sự cạnh tranh khốc liệt trong ngành xăng dầu. Theo số liệu thống kê, sản lượng tiêu thụ xăng dầu của doanh nghiệp này đạt 408 m³ năm 2020, tăng 11,17% so với năm 2019, tuy nhiên doanh thu và lợi nhuận lại giảm lần lượt 24,6% và 85,6%. Điều này cho thấy sự cần thiết phải xây dựng một chiến lược kinh doanh bài bản, phù hợp với điều kiện thực tế nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hoạch định chiến lược kinh doanh cho Doanh nghiệp tư nhân Phương Linh giai đoạn 2021-2025, nhằm xác định tầm nhìn, sứ mệnh, mục tiêu chiến lược và lựa chọn các chiến lược kinh doanh phù hợp để cải thiện hiệu quả kinh doanh, tăng thị phần và lợi nhuận. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại trụ sở chính của doanh nghiệp ở xã Tây Thuận, huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định, với phân tích dữ liệu từ giai đoạn 2018-2020 làm cơ sở hoạch định chiến lược cho giai đoạn tiếp theo. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho doanh nghiệp trong việc thích ứng với môi trường kinh doanh đầy biến động, đồng thời góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị chiến lược kinh doanh hiện đại, bao gồm:

  • Lý thuyết hoạch định chiến lược: Theo Kotter (1996), hoạch định chiến lược là quá trình xác định mục tiêu, ưu tiên và các hành động cơ bản để đạt được mục tiêu đó. Quản trị chiến lược bao gồm hoạch định, triển khai và kiểm soát chiến lược nhằm đảm bảo thành công lâu dài cho doanh nghiệp.

  • Mô hình phân tích môi trường kinh doanh: Phân tích môi trường vĩ mô (kinh tế, chính trị pháp luật, xã hội, công nghệ, tự nhiên) và môi trường ngành (đối thủ cạnh tranh, khách hàng, nhà cung cấp, đối thủ tiềm ẩn, sản phẩm thay thế) theo mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Porter.

  • Ma trận SWOT: Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức để xây dựng các chiến lược phù hợp, bao gồm chiến lược SO, WO, ST và WT.

  • Ma trận EFE và IFE: Đánh giá các yếu tố bên ngoài và bên trong ảnh hưởng đến doanh nghiệp, từ đó xác định mức độ quan trọng và tác động của từng yếu tố.

  • Ma trận QSPM: Công cụ định lượng giúp lựa chọn chiến lược tối ưu dựa trên các yếu tố môi trường và nội bộ.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: chiến lược kinh doanh, hoạch định chiến lược, môi trường kinh doanh, năng lực cạnh tranh, và các chỉ số tài chính như ROS, ROA, ROE.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính của nghiên cứu là số liệu thực tế thu thập từ Doanh nghiệp tư nhân Phương Linh trong giai đoạn 2018-2020, bao gồm báo cáo tài chính, kết quả kinh doanh, cơ cấu tổ chức, và các tài liệu liên quan đến hoạt động kinh doanh. Ngoài ra, tác giả tiến hành khảo sát kiến thức chuyên sâu qua phỏng vấn 10 chuyên gia quản lý, lãnh đạo doanh nghiệp và các cán bộ có liên quan nhằm thu thập ý kiến đánh giá về thực trạng và định hướng chiến lược.

Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm:

  • Phân tích định tính: Đánh giá môi trường kinh doanh, phân tích SWOT, xác định điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức.

  • Phân tích định lượng: Sử dụng ma trận EFE, IFE để đánh giá các yếu tố môi trường bên ngoài và nội bộ; áp dụng ma trận QSPM để lựa chọn chiến lược kinh doanh phù hợp.

Cỡ mẫu khảo sát là 10 chuyên gia được chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất có chủ đích nhằm đảm bảo tính chuyên môn và kinh nghiệm trong lĩnh vực quản trị chiến lược. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2018 đến 2021, với các bước thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu được thực hiện tuần tự nhằm đảm bảo tính chính xác và khách quan.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiện trạng kinh doanh chưa ổn định: Sản lượng tiêu thụ xăng dầu tăng 11,17% năm 2020 so với năm 2019, đạt 408 m³, tuy nhiên doanh thu giảm 24,6% và lợi nhuận giảm 85,6%. Tỷ suất sinh lời trên doanh thu (ROS) chỉ đạt 0,15% năm 2020, giảm 0,64% so với năm trước; tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA) giảm từ 4,38% xuống 0,6%; tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) giảm mạnh từ 4,74% xuống 0,68%.

  2. Cơ cấu tài sản và nguồn vốn: Tổng tài sản năm 2020 đạt khoảng 36,9 tỷ đồng, tăng 4,75% so với năm 2019. Tài sản ngắn hạn chiếm 75,55%, giảm so với 93% năm 2019. Tỷ lệ nợ phải trả trên tổng vốn tăng từ 6,07% năm 2018 lên 11,36% năm 2020, cho thấy áp lực tài chính gia tăng.

  3. Môi trường kinh doanh đầy thách thức: Doanh nghiệp hoạt động trong vùng kinh tế chậm phát triển, nhu cầu tiêu thụ xăng dầu nhỏ lẻ, phân tán và chịu ảnh hưởng tiêu cực từ đại dịch COVID-19. Cạnh tranh trong kênh phân phối lẻ ngày càng gay gắt với nhiều đối thủ mở rộng thị phần.

  4. Hoạch định chiến lược còn hạn chế: Doanh nghiệp chưa có chiến lược kinh doanh rõ ràng, chủ yếu dựa vào kế hoạch hoạt động ngắn hạn. Việc phân tích môi trường và lựa chọn chiến lược còn mang tính cảm tính, thiếu cơ sở khoa học và chưa kịp thời thích ứng với biến động thị trường.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính dẫn đến kết quả kinh doanh chưa ổn định là do doanh nghiệp chưa xây dựng được chiến lược kinh doanh bài bản, thiếu sự phân tích toàn diện về môi trường bên ngoài và năng lực nội bộ. Việc tập trung chủ yếu vào kênh phân phối lẻ trên Quốc lộ 19 và vùng Tây Sơn đã hạn chế khả năng mở rộng thị trường. So với các nghiên cứu trong ngành xăng dầu, việc thiếu chiến lược rõ ràng khiến doanh nghiệp khó tận dụng cơ hội và đối phó hiệu quả với các thách thức như biến động giá nhiên liệu, thay đổi chính sách và cạnh tranh gia tăng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng sản lượng tiêu thụ, biểu đồ biến động doanh thu và lợi nhuận qua các năm, bảng phân tích tỷ lệ tài chính và ma trận SWOT thể hiện điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức. Qua đó, giúp minh họa rõ nét hơn về thực trạng và nhu cầu cấp thiết của việc hoạch định chiến lược kinh doanh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng chiến lược kinh doanh rõ ràng và bài bản: Doanh nghiệp cần xác định sứ mệnh, tầm nhìn dài hạn và mục tiêu chiến lược cụ thể cho giai đoạn 2021-2025, tập trung vào việc mở rộng thị phần và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm 2021, do Ban lãnh đạo chủ trì phối hợp với các phòng ban.

  2. Đa dạng hóa kênh phân phối và mở rộng thị trường: Phát triển thêm các kênh phân phối gián tiếp và trực tiếp tại các khu vực lân cận, đặc biệt là các vùng có tiềm năng tiêu thụ cao nhưng chưa được khai thác. Mục tiêu tăng thị phần thêm 5% trong 2 năm tới. Phòng Kinh doanh chịu trách nhiệm triển khai.

  3. Tăng cường phân tích môi trường và ứng dụng công cụ quản trị chiến lược: Áp dụng thường xuyên các ma trận EFE, IFE, SWOT và QSPM để đánh giá môi trường kinh doanh và lựa chọn chiến lược phù hợp, đảm bảo tính khoa học và kịp thời. Thực hiện định kỳ hàng năm, do Phòng Kế hoạch và Phát triển phối hợp với Phòng Kinh doanh thực hiện.

  4. Nâng cao năng lực quản trị và đào tạo nhân sự: Tổ chức các khóa đào tạo về quản trị chiến lược, kỹ năng phân tích thị trường và quản lý tài chính cho đội ngũ quản lý và nhân viên chủ chốt nhằm nâng cao hiệu quả triển khai chiến lược. Kế hoạch đào tạo trong năm 2021, do Phòng Hành chính - Nhân sự phối hợp với các chuyên gia bên ngoài tổ chức.

  5. Tối ưu hóa nguồn lực tài chính và đầu tư công nghệ: Cân đối nguồn vốn, tăng cường huy động vốn hợp lý để đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, máy móc thiết bị hiện đại nhằm giảm chi phí sản xuất và nâng cao năng suất lao động. Mục tiêu giảm chi phí sản xuất 10% trong 3 năm tới. Phòng Tài chính - Kế toán và Phòng Kỹ thuật phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo doanh nghiệp tư nhân trong ngành xăng dầu: Giúp hiểu rõ về quy trình hoạch định chiến lược kinh doanh, từ đó xây dựng kế hoạch phù hợp với đặc thù ngành và điều kiện thị trường.

  2. Chuyên gia tư vấn quản trị chiến lược: Cung cấp cơ sở lý thuyết và phương pháp phân tích thực tiễn, hỗ trợ tư vấn cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong việc xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả.

  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng các mô hình quản trị chiến lược trong thực tế doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu.

  4. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý kinh tế địa phương: Giúp đánh giá thực trạng hoạt động của doanh nghiệp tư nhân trong khu vực, từ đó đề xuất các chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp lại giảm trong khi sản lượng tiêu thụ tăng?
    Doanh thu và lợi nhuận giảm chủ yếu do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 làm giảm nhu cầu tiêu thụ, giá xăng dầu biến động và cạnh tranh gay gắt khiến biên lợi nhuận thu hẹp. Ví dụ, năm 2020, lợi nhuận giảm 85,6% so với năm trước dù sản lượng tăng 11,17%.

  2. Các công cụ phân tích chiến lược nào được sử dụng trong nghiên cứu?
    Nghiên cứu sử dụng ma trận SWOT, EFE, IFE và QSPM để phân tích môi trường kinh doanh và lựa chọn chiến lược phù hợp. Đây là các công cụ phổ biến giúp đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của doanh nghiệp.

  3. Làm thế nào để doanh nghiệp mở rộng thị phần hiệu quả?
    Doanh nghiệp cần đa dạng hóa kênh phân phối, mở rộng thị trường mới, đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ và sản phẩm để thu hút khách hàng. Việc phân tích thị trường kỹ lưỡng và xây dựng chiến lược marketing phù hợp cũng rất quan trọng.

  4. Vai trò của nhân sự trong hoạch định chiến lược là gì?
    Nhân sự có vai trò quyết định trong việc xây dựng và triển khai chiến lược. Đào tạo nâng cao năng lực quản trị, kỹ năng phân tích và phối hợp giữa các phòng ban giúp chiến lược được thực hiện hiệu quả hơn.

  5. Làm sao để doanh nghiệp thích ứng nhanh với biến động môi trường kinh doanh?
    Doanh nghiệp cần thường xuyên cập nhật và phân tích môi trường kinh doanh, sử dụng các công cụ quản trị chiến lược để điều chỉnh kế hoạch kịp thời. Tăng cường năng lực quản lý và linh hoạt trong triển khai các giải pháp cũng là yếu tố then chốt.

Kết luận

  • Hoạch định chiến lược kinh doanh là yếu tố then chốt giúp Doanh nghiệp tư nhân Phương Linh nâng cao hiệu quả hoạt động và cạnh tranh trên thị trường xăng dầu.
  • Thực trạng kinh doanh hiện tại cho thấy doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược rõ ràng, khoa học và phù hợp với môi trường kinh doanh đầy biến động.
  • Nghiên cứu đã áp dụng các công cụ phân tích chiến lược hiện đại như ma trận SWOT, EFE, IFE và QSPM để đánh giá thực trạng và đề xuất chiến lược phù hợp cho giai đoạn 2021-2025.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể bao gồm xây dựng chiến lược bài bản, đa dạng hóa kênh phân phối, nâng cao năng lực quản trị và tối ưu hóa nguồn lực tài chính.
  • Các bước tiếp theo là triển khai kế hoạch chiến lược, theo dõi và đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo doanh nghiệp phát triển bền vững.

Hành động ngay hôm nay để xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững cho Doanh nghiệp tư nhân Phương Linh!