Tổng quan nghiên cứu

IELTS ngày càng trở thành tiêu chuẩn quan trọng để xét tuyển đại học tại Việt Nam, với hàng nghìn học sinh trung học phổ thông tham gia các khóa luyện thi nhằm đạt điểm cao. Tại một trung tâm ngoại ngữ ở Hà Nội, nhóm học sinh có điểm band đọc IELTS khoảng 6 được khảo sát nhằm tìm hiểu các chiến lược đọc mà họ sử dụng trong bài thi đọc IELTS Academic. Nghiên cứu tập trung vào những khó khăn mà học sinh gặp phải trong quá trình làm bài, đồng thời phân tích các chiến lược đọc được áp dụng để vượt qua những thách thức này. Thời gian nghiên cứu kéo dài khoảng 3-4 tuần, với dữ liệu thu thập từ nhật ký học tập và phỏng vấn bán cấu trúc. Kết quả nghiên cứu không chỉ giúp các trung tâm ngoại ngữ tối ưu hóa chương trình luyện thi IELTS mà còn cung cấp thông tin quý giá cho giáo viên và học sinh trong việc phát triển kỹ năng đọc hiệu quả, góp phần nâng cao tỷ lệ đạt điểm cao trong kỳ thi IELTS tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về đọc và chiến lược học ngôn ngữ, trong đó:

  • Mô hình đọc kết hợp bottom-up và top-down (Grabe, 2009): Bottom-up là quá trình giải mã từng chữ, từ, câu; top-down là quá trình đọc có mục đích, dựa trên kiến thức nền và kỳ vọng của người đọc.
  • Phân loại chiến lược học ngôn ngữ của Oxford (1990): gồm sáu nhóm chính là chiến lược nhận thức, siêu nhận thức, ghi nhớ, bù đắp, cảm xúc và xã hội.
  • Phân loại chiến lược đọc của Mokhtari và Sheorey (2002): chia thành ba nhóm chiến lược chính gồm chiến lược toàn cục (global), chiến lược giải quyết vấn đề (problem-solving) và chiến lược hỗ trợ (support).

Ba khái niệm trọng tâm được nghiên cứu là: chiến lược đọc toàn cục (ví dụ: xác định mục đích đọc, đánh giá nội dung), chiến lược giải quyết vấn đề (ví dụ: đọc lại, điều chỉnh tốc độ đọc), và chiến lược hỗ trợ (ví dụ: gạch chân từ khóa, sử dụng từ điển).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính với cỡ mẫu gồm 5 học sinh trung học phổ thông tại Hà Nội, có điểm band đọc IELTS khoảng 6, được chọn theo phương pháp chọn mẫu mục tiêu (purposive sampling). Dữ liệu được thu thập qua:

  • Nhật ký học tập: mỗi học sinh hoàn thành 10 bài thi đọc thử trong 3-4 tuần, sau đó ghi lại những khó khăn và chiến lược áp dụng qua Google Forms.
  • Phỏng vấn bán cấu trúc: nhằm khai thác sâu hơn về kinh nghiệm và chiến lược đọc của học sinh.

Dữ liệu được phân tích theo phương pháp phân tích chủ đề (thematic analysis) gồm các bước: làm quen dữ liệu, mã hóa, tìm chủ đề, rà soát và đặt tên chủ đề, tổng hợp báo cáo. Việc phân loại chiến lược đọc dựa trên khung của Mokhtari và Sheorey (2002). Phương pháp này giúp khai thác đa chiều về trải nghiệm và chiến lược của học sinh trong bối cảnh thi IELTS.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Khó khăn về áp lực thời gian: 100% học sinh cho biết thời gian 60 phút làm 3 đoạn văn và 40 câu hỏi là thách thức lớn. Ví dụ, một học sinh mất hơn 20 phút cho đoạn 2 và không đủ thời gian làm đoạn 3, dẫn đến nhiều câu trả lời sai. Các câu hỏi dạng Matching Heading và True/False/Not Given được đánh giá là tốn thời gian và khó xử lý.

  2. Khó khăn về từ vựng và kiến thức chuyên ngành: Học sinh gặp nhiều từ vựng kỹ thuật, từ mới không quen thuộc, đặc biệt trong các chủ đề khoa học và lịch sử. Khoảng 80% học sinh cho biết việc thiếu kiến thức nền về chủ đề làm giảm khả năng hiểu bài đọc.

  3. Thiếu kiến thức ngữ pháp nâng cao: Khoảng 60% học sinh gặp khó khăn với các cấu trúc câu phức tạp, dẫn đến hiểu sai ý và trả lời sai câu hỏi. Học sinh thường phải đọc chậm lại hoặc dịch sang tiếng Việt để hiểu rõ hơn.

  4. Tốc độ đọc thấp: Tất cả học sinh đều thừa nhận tốc độ đọc còn chậm, ảnh hưởng đến việc hoàn thành bài thi đúng thời gian. Họ thường phải đọc lại nhiều lần, đặc biệt với các đoạn văn dài và khó.

Thảo luận kết quả

Áp lực thời gian là rào cản phổ biến, phù hợp với các nghiên cứu trước đây (Chowdhury, 2009; Holi et al., 2020). Việc học sinh ưu tiên làm các câu dễ trước để tiết kiệm thời gian thể hiện sự thích nghi với đặc điểm bài thi IELTS. Khó khăn về từ vựng và kiến thức chuyên ngành phản ánh tính chất học thuật và đa dạng chủ đề của bài thi, đồng thời nhấn mạnh vai trò của kiến thức nền trong đọc hiểu (Nation, 2001). Thiếu kiến thức ngữ pháp nâng cao làm giảm khả năng phân tích câu, ảnh hưởng đến việc trả lời chính xác các câu hỏi dạng True/False/Not Given. Tốc độ đọc thấp là yếu tố hạn chế lớn, đòi hỏi học sinh phải luyện tập kỹ năng skimming và scanning hiệu quả.

Chiến lược đọc toàn cục được sử dụng nhiều nhất, tiếp theo là chiến lược giải quyết vấn đề và hỗ trợ. Học sinh thường xác định mục đích đọc, quyết định phần nào đọc kỹ, phần nào đọc lướt, đồng thời gạch chân từ khóa để tăng tốc độ tìm thông tin. Việc sử dụng chiến lược này phù hợp với yêu cầu của bài thi và giúp tối ưu hóa thời gian làm bài. So với các nghiên cứu trước, sự ưu tiên chiến lược toàn cục ở nhóm học sinh trung học cho thấy sự khác biệt về trình độ và kinh nghiệm so với sinh viên đại học.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường giảng dạy chiến lược đọc toàn diện: Giáo viên cần hướng dẫn học sinh cách xác định mục đích đọc, sử dụng skimming, scanning và gạch chân từ khóa hiệu quả. Thời gian thực hiện: trong suốt khóa học luyện thi IELTS. Chủ thể: giáo viên trung tâm ngoại ngữ.

  2. Phát triển vốn từ vựng chuyên ngành và kiến thức nền: Xây dựng chương trình bổ trợ từ vựng học thuật và kiến thức về các chủ đề thường xuất hiện trong IELTS. Thời gian: 3-6 tháng trước kỳ thi. Chủ thể: trung tâm ngoại ngữ phối hợp với giáo viên bộ môn.

  3. Rèn luyện kỹ năng ngữ pháp nâng cao: Tổ chức các buổi học tập trung vào cấu trúc câu phức tạp, giúp học sinh hiểu và phân tích câu hiệu quả. Thời gian: song song với luyện thi. Chủ thể: giáo viên ngữ pháp.

  4. Luyện tập quản lý thời gian và tăng tốc độ đọc: Tổ chức các bài thi thử có giới hạn thời gian, hướng dẫn kỹ thuật làm bài nhanh và chính xác. Thời gian: liên tục trong quá trình luyện thi. Chủ thể: giáo viên luyện thi IELTS.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên luyện thi IELTS: Nắm bắt các chiến lược đọc hiệu quả để hướng dẫn học sinh cải thiện kỹ năng làm bài, từ đó nâng cao điểm số.

  2. Học sinh trung học phổ thông chuẩn bị thi IELTS: Hiểu rõ các khó khăn thường gặp và cách áp dụng chiến lược đọc phù hợp để tối ưu hóa kết quả thi.

  3. Trung tâm ngoại ngữ và các nhà quản lý giáo dục: Điều chỉnh chương trình đào tạo, bổ sung các nội dung về chiến lược đọc và kỹ năng quản lý thời gian dựa trên thực tiễn học sinh.

  4. Nghiên cứu sinh và học giả trong lĩnh vực giảng dạy tiếng Anh: Tham khảo dữ liệu thực nghiệm về chiến lược đọc của học sinh Việt Nam, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo về phương pháp giảng dạy và đánh giá.

Câu hỏi thường gặp

  1. Học sinh trung học thường gặp khó khăn gì khi làm bài đọc IELTS?
    Áp lực thời gian, từ vựng chuyên ngành khó, ngữ pháp phức tạp và tốc độ đọc chậm là những khó khăn phổ biến. Ví dụ, nhiều học sinh không hoàn thành kịp bài do mất quá nhiều thời gian cho đoạn văn khó.

  2. Chiến lược đọc nào được học sinh sử dụng nhiều nhất?
    Chiến lược đọc toàn cục như xác định mục đích đọc, skimming, scanning và gạch chân từ khóa được ưu tiên để tiết kiệm thời gian và tăng hiệu quả tìm kiếm thông tin.

  3. Làm thế nào để cải thiện tốc độ đọc trong bài thi IELTS?
    Luyện tập thường xuyên với các bài thi thử có giới hạn thời gian, kết hợp kỹ thuật đọc lướt (skimming) và đọc quét (scanning), đồng thời hạn chế dịch từng từ giúp tăng tốc độ đọc.

  4. Tại sao kiến thức nền lại quan trọng trong bài đọc IELTS?
    Kiến thức nền giúp học sinh hiểu nhanh hơn các chủ đề học thuật, từ đó dễ dàng đoán nghĩa từ mới và nắm bắt ý chính, giảm bớt khó khăn khi gặp các thuật ngữ chuyên ngành.

  5. Chiến lược giải quyết vấn đề trong đọc IELTS gồm những gì?
    Bao gồm đọc lại đoạn văn khi không hiểu, điều chỉnh tốc độ đọc, sử dụng ngữ cảnh để đoán nghĩa từ mới, và bỏ qua câu hỏi quá khó để tập trung vào câu dễ hơn nhằm tối ưu điểm số.

Kết luận

  • Học sinh trung học tại Hà Nội gặp nhiều khó khăn về thời gian, từ vựng, ngữ pháp và tốc độ đọc khi làm bài đọc IELTS.
  • Chiến lược đọc toàn cục được sử dụng phổ biến nhất, giúp học sinh xác định mục tiêu và phân bổ thời gian hợp lý.
  • Việc luyện tập kỹ năng đọc, từ vựng và ngữ pháp nâng cao là cần thiết để cải thiện kết quả thi.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở thực tiễn cho giáo viên và trung tâm ngoại ngữ trong việc thiết kế chương trình luyện thi IELTS hiệu quả.
  • Các bước tiếp theo nên mở rộng quy mô mẫu và so sánh chiến lược giữa học sinh có và không tham gia khóa luyện thi để có cái nhìn toàn diện hơn.

Hãy áp dụng những chiến lược đọc hiệu quả này để nâng cao kỹ năng và đạt điểm cao trong kỳ thi IELTS sắp tới!