Tổng quan nghiên cứu
Bệnh đục thủy tinh thể (TTT) là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa trên thế giới và tại Việt Nam, đặc biệt phổ biến ở người cao tuổi. Theo báo cáo của ngành y tế, tỷ lệ đục TTT ở nhóm tuổi từ 65-74 tại Mỹ là khoảng 50%, tăng lên 70% ở nhóm trên 75 tuổi. Tại Việt Nam, theo điều tra quốc gia năm 2015, đục TTT chiếm tới 74% nguyên nhân gây mù ở người trên 50 tuổi, với khoảng 900.000 ca cần phẫu thuật. Phẫu thuật Phacoemulsification (Phaco) là phương pháp điều trị phổ biến, sử dụng siêu âm để tán nhuyễn và hút thủy tinh thể đục qua đường mổ nhỏ, giúp phục hồi thị lực nhanh và giảm biến chứng.
Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn trong giai đoạn 2022-2023 nhằm đánh giá kết quả chăm sóc và tư vấn cho người bệnh sau phẫu thuật thay thế thủy tinh thể bằng phương pháp Phaco, đồng thời phân tích các yếu tố liên quan ảnh hưởng đến kết quả này. Mục tiêu cụ thể gồm: mô tả kiến thức người bệnh và kết quả chăm sóc tư vấn sau phẫu thuật, cũng như phân tích các yếu tố nhân khẩu học, lâm sàng và quá trình chăm sóc ảnh hưởng đến kết quả. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc điều dưỡng, góp phần cải thiện hiệu quả điều trị và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh đục TTT.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên ba học thuyết điều dưỡng chính:
- Học thuyết Peplau: Nhấn mạnh mối quan hệ cá nhân giữa điều dưỡng và người bệnh, trong đó điều dưỡng đóng vai trò tư vấn, hỗ trợ người bệnh tự chăm sóc.
- Học thuyết Orem: Tập trung vào việc nâng cao năng lực tự chăm sóc của người bệnh, phân loại mức độ phụ thuộc từ hoàn toàn đến không cần phụ thuộc.
- Học thuyết Newman: Đề cao chăm sóc toàn diện, bao gồm phòng ngừa cấp I, II và III nhằm phát hiện sớm, điều trị kịp thời và ngăn ngừa tái phát bệnh.
Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm: đục thủy tinh thể, phẫu thuật Phaco, chăm sóc điều dưỡng, tư vấn giáo dục sức khỏe, kết quả chăm sóc và các yếu tố liên quan như đặc điểm nhân khẩu học, bệnh lý kèm theo, kiến thức người bệnh và mức độ hài lòng.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu mô tả tiến cứu được thực hiện tại khoa Mắt, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn từ tháng 8 đến tháng 12 năm 2022. Cỡ mẫu gồm 194 người bệnh đục TTT tuổi già được phẫu thuật Phaco, chọn mẫu thuận tiện theo tiêu chuẩn lựa chọn và loại trừ rõ ràng.
Dữ liệu thu thập bao gồm thông tin nhân khẩu học, tiền sử bệnh lý, đặc điểm lâm sàng, kiến thức người bệnh về bệnh và phẫu thuật, kết quả chăm sóc và tư vấn, cũng như mức độ hài lòng. Công cụ thu thập gồm bảng hỏi phỏng vấn, phiếu thu thập thông tin bệnh án, bảng đo thị lực Snellen, máy đo nhãn áp và các công cụ chăm sóc mắt.
Phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS 20 với các phương pháp thống kê mô tả và phân tích mối liên quan giữa các biến số. Quy trình nghiên cứu tuân thủ đạo đức nghiên cứu, bảo mật thông tin người bệnh và xử lý sai số qua kiểm tra, nhập liệu song song và đối chiếu.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Đặc điểm dân số học: Tuổi trung bình người bệnh là 72,5 ± 6,8 tuổi, đa số trong nhóm 60-80 tuổi chiếm 84,5%. Giới tính phân bố gần cân bằng (nam 51%, nữ 49%). 66% người bệnh sống tại thành thị, 44,8% đã nghỉ hưu, trình độ học vấn chủ yếu là trung học phổ thông (44,8%).
Tiền sử bệnh lý: 70,6% không có tiền sử bệnh mắt, các bệnh lý phổ biến gồm cận thị (12,4%), viêm màng bồ đào (11,3%), chấn thương mắt (4,1%). Bệnh lý toàn thân thường gặp là tăng huyết áp (58,8%), đái tháo đường (24,2%).
Kiến thức người bệnh: Đánh giá kiến thức về bệnh đục TTT và phẫu thuật Phaco cho thấy khoảng 65% người bệnh đạt điểm ≥ 50% (≥ 17/34 điểm), thể hiện mức độ hiểu biết tương đối tốt sau tư vấn.
Kết quả chăm sóc và tư vấn: 78% người bệnh được chăm sóc và tư vấn đạt chuẩn (thực hiện ≥ 75% các hoạt động chăm sóc và tư vấn). Mức độ hài lòng của người bệnh về chăm sóc sau phẫu thuật đạt mức hài lòng và rất hài lòng chiếm trên 80%.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy chăm sóc điều dưỡng và tư vấn sau phẫu thuật Phaco tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn đạt hiệu quả tích cực, góp phần nâng cao kiến thức và sự hài lòng của người bệnh. Tỷ lệ người bệnh có kiến thức đạt chuẩn sau tư vấn cao hơn so với một số nghiên cứu trong nước, phản ánh chất lượng tư vấn và giáo dục sức khỏe được cải thiện.
Mối liên quan giữa đặc điểm nhân khẩu học và kết quả chăm sóc cho thấy người bệnh có trình độ học vấn cao và sống tại thành thị có xu hướng nhận được chăm sóc tốt hơn, phù hợp với các nghiên cứu trước đây. Bệnh lý toàn thân như đái tháo đường và tăng huyết áp ảnh hưởng đến quá trình hồi phục và cần được theo dõi kỹ lưỡng.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tuổi, giới, trình độ học vấn và bảng so sánh điểm kiến thức trước và sau tư vấn, cũng như tỷ lệ thực hiện các hoạt động chăm sóc điều dưỡng. Việc duy trì và nâng cao chất lượng chăm sóc điều dưỡng là yếu tố then chốt giúp giảm biến chứng và nâng cao hiệu quả phẫu thuật.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường đào tạo chuyên môn cho điều dưỡng: Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao kỹ năng chăm sóc và tư vấn cho điều dưỡng viên nhằm đảm bảo thực hiện đầy đủ các hoạt động chăm sóc chuẩn, nâng cao chất lượng dịch vụ trong vòng 6 tháng tới.
Phát triển tài liệu giáo dục sức khỏe đa dạng: Xây dựng tài liệu hướng dẫn bằng hình ảnh, video và tài liệu in ấn dễ hiểu cho người bệnh và người nhà, giúp nâng cao kiến thức và tuân thủ chăm sóc sau phẫu thuật, triển khai trong 3 tháng.
Tăng cường theo dõi và đánh giá kết quả chăm sóc: Thiết lập hệ thống theo dõi định kỳ kết quả chăm sóc và mức độ hài lòng người bệnh sau phẫu thuật, sử dụng phần mềm quản lý bệnh nhân để cập nhật và phân tích dữ liệu hàng quý.
Tăng cường tư vấn cá nhân hóa: Điều dưỡng cần thực hiện tư vấn phù hợp với đặc điểm nhân khẩu học và bệnh lý của từng người bệnh, đặc biệt chú trọng nhóm người cao tuổi, có bệnh lý toàn thân, nhằm nâng cao hiệu quả chăm sóc trong vòng 1 năm.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Điều dưỡng viên và nhân viên y tế chuyên khoa mắt: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để cải thiện quy trình chăm sóc, tư vấn người bệnh sau phẫu thuật Phaco, nâng cao kỹ năng chuyên môn và hiệu quả công tác.
Bác sĩ chuyên khoa mắt và phẫu thuật viên: Tham khảo để hiểu rõ hơn về vai trò của chăm sóc điều dưỡng trong quá trình hồi phục và kết quả phẫu thuật, từ đó phối hợp hiệu quả trong điều trị.
Nhà quản lý bệnh viện và cơ sở y tế: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, quy trình chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật, nâng cao chất lượng dịch vụ và sự hài lòng của người bệnh.
Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành điều dưỡng, y học: Tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, khung lý thuyết và thực tiễn chăm sóc người bệnh đục thủy tinh thể, phục vụ học tập và nghiên cứu chuyên sâu.
Câu hỏi thường gặp
Phẫu thuật Phaco là gì và ưu điểm của phương pháp này?
Phẫu thuật Phaco sử dụng năng lượng siêu âm để tán nhuyễn thủy tinh thể đục và hút ra ngoài qua đường mổ nhỏ 2-3 mm, giúp phục hồi thị lực nhanh, giảm biến chứng và thời gian hồi phục so với các phương pháp khác.Người bệnh cần chuẩn bị gì trước khi phẫu thuật Phaco?
Người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ về dùng thuốc, nhịn ăn uống trước phẫu thuật, không trang điểm mắt, báo cáo tiền sử bệnh lý và các thuốc đang sử dụng để đảm bảo an toàn.Chăm sóc điều dưỡng sau phẫu thuật Phaco bao gồm những gì?
Bao gồm theo dõi thị lực, nhãn áp, dấu hiệu bất thường tại mắt, thực hiện y lệnh thuốc, hướng dẫn vệ sinh mắt, tư thế nằm, chế độ ăn uống, phòng ngừa biến chứng và tái khám định kỳ.Các biến chứng thường gặp sau phẫu thuật Phaco là gì?
Biến chứng phổ biến gồm đục bao sau (10-20%), phù giác mạc, viêm nội nhãn, tăng nhãn áp, xuất huyết tiền phòng. Phát hiện sớm và xử trí kịp thời giúp bảo tồn thị lực.Yếu tố nào ảnh hưởng đến kết quả chăm sóc và tư vấn người bệnh sau phẫu thuật?
Bao gồm đặc điểm nhân khẩu học (tuổi, trình độ học vấn), bệnh lý kèm theo (đái tháo đường, tăng huyết áp), kiến thức người bệnh và mức độ hài lòng với dịch vụ chăm sóc điều dưỡng.
Kết luận
- Nghiên cứu đã mô tả chi tiết kiến thức người bệnh và kết quả chăm sóc, tư vấn sau phẫu thuật Phaco tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn với tỷ lệ đạt chuẩn chăm sóc trên 75%.
- Các yếu tố nhân khẩu học, bệnh lý toàn thân và kiến thức người bệnh có ảnh hưởng rõ rệt đến kết quả chăm sóc và tư vấn.
- Chăm sóc điều dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm biến chứng, nâng cao hiệu quả phẫu thuật và sự hài lòng của người bệnh.
- Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng chăm sóc, tư vấn và theo dõi người bệnh nhằm cải thiện kết quả điều trị trong tương lai gần.
- Khuyến khích các cơ sở y tế áp dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện quy trình chăm sóc người bệnh phẫu thuật Phaco, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ và sức khỏe cộng đồng.
Quý độc giả và các chuyên gia trong lĩnh vực điều dưỡng, nhãn khoa được mời tham khảo và ứng dụng kết quả nghiên cứu nhằm phát triển công tác chăm sóc người bệnh đục thủy tinh thể hiệu quả hơn.