Tổng quan nghiên cứu

Tật khúc xạ (TKX) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây giảm thị lực có thể phòng ngừa được trên toàn cầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2015 có khoảng 124 triệu người bị TKX không được chỉnh kính, chiếm 43% các trường hợp giảm thị lực không hồi phục. Tại Việt Nam, nhu cầu điều trị TKX ngày càng tăng do sự phát triển kinh tế và yêu cầu công việc cao. Phẫu thuật femtosecond laser (FEMTO) được xem là phương pháp tiên tiến, an toàn và hiệu quả trong điều trị TKX, giúp phục hồi thị lực nhanh chóng với ít biến chứng. Tuy nhiên, bên cạnh kỹ thuật phẫu thuật, công tác chăm sóc và tư vấn sau phẫu thuật đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo kết quả điều trị tối ưu.

Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn - Hà Nội 1 trong năm 2022-2023 nhằm mục tiêu: (1) mô tả kiến thức của người bệnh và kết quả chăm sóc tư vấn sau phẫu thuật FEMTO; (2) phân tích các yếu tố liên quan đến kết quả chăm sóc tư vấn. Nghiên cứu tập trung trên 231 người bệnh có độ tuổi trung bình 24,98 ± 5,41, chủ yếu là nữ (64,9%), phần lớn có trình độ học vấn từ trung cấp trở lên (84,9%) và sinh sống tại thành thị (98,3%). Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc điều dưỡng, góp phần cải thiện hiệu quả điều trị TKX bằng phương pháp FEMTO, đồng thời hỗ trợ xây dựng các chính sách chăm sóc sức khỏe mắt phù hợp tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba học thuyết điều dưỡng chính:

  • Học thuyết Peplau nhấn mạnh mối quan hệ cá nhân giữa điều dưỡng và người bệnh, trong đó điều dưỡng đóng vai trò tư vấn, giáo dục giúp người bệnh tự chăm sóc.
  • Học thuyết Orem’s tập trung vào việc nâng cao năng lực tự chăm sóc của người bệnh, phân loại mức độ phụ thuộc và hướng dẫn phù hợp để người bệnh có thể tự quản lý sức khỏe.
  • Học thuyết Newman đề cập đến chăm sóc toàn diện với ba cấp độ phòng ngừa: phòng ngừa ban đầu, phòng ngừa cấp II và phòng ngừa cấp III, nhằm ngăn ngừa bệnh tiến triển và tái phát.

Các khái niệm chính bao gồm: tật khúc xạ (cận thị, viễn thị, loạn thị), phẫu thuật femtosecond laser, chăm sóc điều dưỡng toàn diện, tư vấn sức khỏe, và tuân thủ điều trị.

Phương pháp nghiên cứu

  • Thiết kế nghiên cứu: Mô tả tiến cứu.
  • Địa điểm và thời gian: Bệnh viện Mắt Sài Gòn - Hà Nội 1, từ tháng 8/2022 đến tháng 1/2023.
  • Cỡ mẫu: 231 người bệnh được chọn theo phương pháp thuận tiện, đáp ứng tiêu chuẩn chọn bệnh (tuổi 18-60, độ khúc xạ ổn định, giác mạc đủ dày, không có bệnh lý kèm theo chống chỉ định).
  • Nguồn dữ liệu: Thu thập qua bệnh án, phiếu phỏng vấn kiến thức, bảng kiểm theo dõi chăm sóc và đánh giá thị lực.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS 20.0 để xử lý số liệu, phân tích mô tả và phân tích mối liên quan giữa các biến số.
  • Quy trình thu thập: Bao gồm phỏng vấn trực tiếp, ghi nhận dấu hiệu sinh tồn, đánh giá thị lực, theo dõi biến chứng và thực hiện các can thiệp điều dưỡng theo quy trình 5 bước: nhận định, chẩn đoán, lập kế hoạch, thực hiện và đánh giá.
  • Kiểm soát sai số: Tập huấn điều tra viên, lựa chọn bệnh án rõ ràng, kiểm tra dữ liệu hàng ngày.
  • Đạo đức nghiên cứu: Được Hội đồng khoa học và Đạo đức Trường Đại học Thăng Long phê duyệt, người bệnh tự nguyện tham gia, được giải thích rõ ràng về mục đích và quyền lợi.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đặc điểm nhân khẩu học: Trong 231 người bệnh, 64,9% là nữ, tuổi trung bình 24,98 ± 5,41, phần lớn thuộc nhóm tuổi 20-30 (59,3%). Trình độ học vấn chủ yếu là trung cấp, cao đẳng, đại học (84,9%), và 98,3% sống tại thành thị.

  2. Kiến thức người bệnh về TKX và phẫu thuật FEMTO: Trước phẫu thuật, 85,7% người bệnh hiểu định nghĩa TKX, tăng lên 92,2% sau phẫu thuật. Kiến thức về nguyên nhân TKX liên quan đến cấu trúc mắt đạt 95,7% sau phẫu thuật, tăng so với 79,7% trước đó. Kiến thức về thói quen sinh hoạt và tác động môi trường cũng được cải thiện đáng kể, lần lượt đạt 87,9% và 56,7%.

  3. Kết quả chăm sóc tư vấn: Tỷ lệ người bệnh được tư vấn đầy đủ về chế độ sinh hoạt, sử dụng thuốc và lịch tái khám đạt trên 85%. Thị lực sau phẫu thuật cải thiện rõ rệt với 94,4% đạt thị lực 20/20 hoặc tốt hơn sau 6 tháng theo báo cáo ngành. Tỷ lệ biến chứng như khô mắt, xuất huyết dưới kết mạc, nhăn vạt giác mạc thấp, dưới 5%.

  4. Yếu tố liên quan đến kết quả chăm sóc: Tuổi, trình độ học vấn và sự tuân thủ điều trị có mối liên quan tích cực đến kết quả chăm sóc tư vấn (p<0,05). Người bệnh trẻ tuổi, có học vấn cao và tuân thủ tốt hướng dẫn điều dưỡng có kết quả thị lực và mức độ hài lòng cao hơn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy phẫu thuật FEMTO kết hợp với quy trình chăm sóc tư vấn bài bản giúp nâng cao kiến thức và cải thiện kết quả điều trị TKX. Việc tăng cường tư vấn giúp người bệnh hiểu rõ về bệnh, phương pháp điều trị và cách tự chăm sóc, từ đó nâng cao sự tuân thủ và giảm thiểu biến chứng. So với các nghiên cứu quốc tế, tỷ lệ cải thiện thị lực và biến chứng của nghiên cứu tương đồng hoặc tốt hơn, phản ánh hiệu quả của kỹ thuật FEMTO và quy trình chăm sóc tại bệnh viện.

Biểu đồ phân bố kiến thức người bệnh trước và sau phẫu thuật có thể minh họa sự tiến bộ rõ rệt về nhận thức. Bảng so sánh tỷ lệ biến chứng và mức độ hài lòng cũng cho thấy sự thành công của quy trình chăm sóc điều dưỡng. Kết quả này khẳng định vai trò quan trọng của điều dưỡng trong việc tư vấn, theo dõi và hỗ trợ người bệnh sau phẫu thuật FEMTO.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo kỹ năng tư vấn cho điều dưỡng: Nâng cao kỹ năng giao tiếp, lắng nghe và giải thích cho người bệnh nhằm cải thiện hiệu quả tư vấn, đặc biệt với nhóm người trẻ và có trình độ học vấn cao. Thời gian thực hiện: 6 tháng; chủ thể: Bệnh viện và trường đào tạo điều dưỡng.

  2. Xây dựng tài liệu hướng dẫn chăm sóc sau phẫu thuật FEMTO: Phát triển tài liệu trực quan, dễ hiểu về chăm sóc mắt, sử dụng thuốc và phòng ngừa biến chứng để người bệnh và gia đình tham khảo. Thời gian: 3 tháng; chủ thể: Khoa điều dưỡng và phòng truyền thông bệnh viện.

  3. Tổ chức chương trình tái khám và theo dõi định kỳ: Thiết lập hệ thống nhắc nhở tái khám qua điện thoại hoặc tin nhắn để đảm bảo người bệnh tuân thủ lịch khám, phát hiện sớm biến chứng. Thời gian: liên tục; chủ thể: Bệnh viện Mắt Sài Gòn - Hà Nội 1.

  4. Nâng cao nhận thức cộng đồng về tật khúc xạ và phẫu thuật FEMTO: Tổ chức các buổi hội thảo, truyền thông trên mạng xã hội nhằm cung cấp thông tin chính xác, giảm bớt lo lắng và hiểu lầm về phẫu thuật. Thời gian: 12 tháng; chủ thể: Sở Y tế, bệnh viện và các tổ chức y tế.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Điều dưỡng viên và nhân viên y tế: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và quy trình chăm sóc tư vấn hiệu quả, giúp nâng cao chất lượng dịch vụ và kỹ năng chuyên môn.

  2. Bác sĩ chuyên khoa mắt: Tham khảo để hiểu rõ hơn về vai trò chăm sóc sau phẫu thuật FEMTO, phối hợp với điều dưỡng trong quản lý người bệnh.

  3. Sinh viên ngành điều dưỡng và y học: Tài liệu học tập thực tiễn về chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật khúc xạ, áp dụng các học thuyết điều dưỡng trong thực tế.

  4. Người bệnh và gia đình: Giúp nâng cao nhận thức về tật khúc xạ, phương pháp phẫu thuật FEMTO và cách tự chăm sóc, phòng ngừa biến chứng sau phẫu thuật.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phẫu thuật femtosecond laser là gì?
    Phẫu thuật FEMTO là kỹ thuật sử dụng laser xung siêu ngắn để tạo vạt giác mạc chính xác đến từng micron, giúp điều trị tật khúc xạ an toàn và hiệu quả với thời gian phục hồi nhanh.

  2. Người bệnh cần chuẩn bị gì trước khi phẫu thuật FEMTO?
    Người bệnh cần khám kỹ, đảm bảo giác mạc đủ dày, không có bệnh lý mắt kèm theo, và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ về thuốc và sinh hoạt trước phẫu thuật.

  3. Chăm sóc sau phẫu thuật FEMTO gồm những gì?
    Bao gồm sử dụng thuốc nhỏ mắt đúng liều, giữ vệ sinh mắt, tránh va chạm, tuân thủ lịch tái khám và thực hiện các tư vấn về sinh hoạt, dinh dưỡng và vận động.

  4. Biến chứng thường gặp sau phẫu thuật FEMTO là gì?
    Các biến chứng như khô mắt, xuất huyết dưới kết mạc, nhăn vạt giác mạc thường nhẹ và giảm dần sau vài tuần nếu được chăm sóc đúng cách.

  5. Làm thế nào để đảm bảo kết quả phẫu thuật tốt nhất?
    Người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn điều dưỡng, tái khám định kỳ, và duy trì lối sống lành mạnh, tránh các yếu tố gây tổn thương mắt.

Kết luận

  • Phẫu thuật femtosecond laser là phương pháp điều trị tật khúc xạ an toàn, hiệu quả với tỷ lệ cải thiện thị lực trên 90%.
  • Quy trình chăm sóc và tư vấn điều dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao kiến thức, tuân thủ điều trị và giảm biến chứng.
  • Người bệnh trẻ tuổi, có trình độ học vấn cao và được tư vấn đầy đủ có kết quả chăm sóc tốt hơn.
  • Cần tiếp tục đào tạo nhân viên y tế và phát triển tài liệu hướng dẫn chăm sóc sau phẫu thuật FEMTO.
  • Đề xuất xây dựng hệ thống theo dõi, tái khám và truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về tật khúc xạ và phẫu thuật FEMTO.

Hành động tiếp theo: Các cơ sở y tế nên áp dụng quy trình chăm sóc tư vấn toàn diện, đồng thời triển khai các chương trình đào tạo và truyền thông để nâng cao chất lượng điều trị tật khúc xạ bằng FEMTO. Độc giả quan tâm có thể liên hệ Bệnh viện Mắt Sài Gòn - Hà Nội 1 để tìm hiểu thêm và áp dụng thực tiễn.