Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh đổi mới cơ chế quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập, việc hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại các bệnh viện công lập trở nên cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng của người dân. Bệnh viện Kiến An, một trong những bệnh viện đa khoa hạng I tuyến thành phố Hải Phòng, đã trải qua quá trình phát triển hơn 60 năm với sự gia tăng đáng kể về số lượng bệnh nhân và đa dạng về mô hình bệnh tật. Giai đoạn nghiên cứu từ năm 2015 đến 2019 cho thấy ngân sách nhà nước cấp cho bệnh viện giảm dần, trong khi nguồn thu từ viện phí và bảo hiểm y tế ngày càng trở thành nguồn kinh phí chủ yếu, chiếm hơn 62% tổng kinh phí hoạt động.
Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Kiến An, từ đó đề xuất các biện pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đảm bảo cân đối thu chi, đồng thời đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của bệnh viện trong giai đoạn tiếp theo. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động quản lý tài chính tại bệnh viện trong 5 năm, tập trung vào các nguồn thu, chi và công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính hiện hành. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện chính sách quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và hiệu quả sử dụng nguồn lực công.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp có thu, bao gồm:
Lý thuyết cơ chế tự chủ tài chính: Theo đó, các đơn vị sự nghiệp công lập được trao quyền tự quyết định và chịu trách nhiệm về các khoản thu, chi trong phạm vi khung quy định của Nhà nước, nhằm tăng tính chủ động và hiệu quả trong quản lý tài chính.
Mô hình quản lý tài chính theo định mức và dự toán: Áp dụng các phương pháp quản lý thu đủ, chi đủ và quản lý theo định mức nhằm đảm bảo cân đối ngân sách, tiết kiệm chi tiêu và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.
Khái niệm về đơn vị sự nghiệp có thu: Đơn vị sự nghiệp có thu là tổ chức thực hiện các hoạt động sự nghiệp phục vụ xã hội, có khả năng tự chủ tài chính một phần hoặc toàn bộ, với nguồn thu từ ngân sách nhà nước, thu từ hoạt động sự nghiệp và các nguồn khác như viện trợ, xã hội hóa.
Các khái niệm chính bao gồm: nguồn thu sự nghiệp, chi hoạt động thường xuyên, cơ chế tự chủ tài chính, quy chế chi tiêu nội bộ, và các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính như chính sách nhà nước, cơ sở vật chất, nguồn nhân lực.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng, tiếp cận hệ thống và logic lịch sử để thu thập và phân tích dữ liệu. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ số liệu tài chính của Bệnh viện Kiến An trong giai đoạn 2015-2019, bao gồm báo cáo quyết toán tài chính, dự toán ngân sách, và các quy chế chi tiêu nội bộ.
Phương pháp chọn mẫu là phương pháp tổng hợp toàn bộ dữ liệu có sẵn tại bệnh viện nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác. Phân tích số liệu sử dụng các kỹ thuật thống kê mô tả, tổng hợp, so sánh tỷ lệ phần trăm, biểu đồ và bảng biểu để minh họa xu hướng thu chi và hiệu quả quản lý tài chính.
Timeline nghiên cứu kéo dài trong 6 tháng, bao gồm các bước thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng, đánh giá kết quả và đề xuất giải pháp. Nguồn dữ liệu chính là báo cáo tài chính, các văn bản pháp luật liên quan, quy chế chi tiêu nội bộ và ý kiến của các nhà quản lý tài chính trong ngành y tế.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Nguồn ngân sách nhà nước cấp giảm dần: Từ năm 2015 đến 2019, ngân sách nhà nước cấp cho Bệnh viện Kiến An giảm liên tục, năm 2015 là khoảng 35 tỷ đồng, đến năm 2019 không còn kinh phí thường xuyên cấp trực tiếp. Tỷ lệ ngân sách nhà nước chỉ đáp ứng khoảng 60,5% nhu cầu chi thường xuyên, buộc bệnh viện phải tăng cường khai thác các nguồn thu khác.
Nguồn thu viện phí và bảo hiểm y tế tăng trưởng ổn định: Nguồn thu từ viện phí và bảo hiểm y tế chiếm hơn 62% tổng kinh phí hoạt động, với mức tăng 5,5% trong năm 2019 so với năm trước. Việc áp dụng các dịch vụ khám chữa bệnh theo yêu cầu và đầu tư trang thiết bị hiện đại đã góp phần tăng nguồn thu này.
Chi tiêu được quản lý chặt chẽ theo quy chế chi tiêu nội bộ: Bệnh viện xây dựng và thực hiện các quy định chi tiêu cụ thể cho các khoản chi như tiền lương, phụ cấp trực, làm thêm giờ, chi phúc lợi, chi thu nhập tăng thêm, với các mức chi tiết được quy định rõ ràng. Việc lập kế hoạch chi và quyết toán được thực hiện nghiêm túc, đảm bảo minh bạch và hiệu quả.
Nhân lực và cơ sở vật chất còn hạn chế: Tỷ lệ nhân lực thực hiện đạt 83,7% so với tổng số người làm việc được giao, với nhu cầu bổ sung nhân lực cho một số khoa phòng. Cơ sở hạ tầng nhiều khu nhà đã xuống cấp, không đáp ứng đủ nhu cầu tăng trưởng bệnh nhân, ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ.
Thảo luận kết quả
Ngân sách nhà nước giảm dần là xu hướng chung trong cơ chế tự chủ tài chính, đòi hỏi bệnh viện phải chủ động khai thác các nguồn thu khác như viện phí, bảo hiểm y tế và xã hội hóa y tế. Việc tăng nguồn thu viện phí nhờ áp dụng dịch vụ kỹ thuật cao và dịch vụ theo yêu cầu phù hợp với thực tiễn và các nghiên cứu trong ngành y tế.
Quản lý chi tiêu theo quy chế chi tiêu nội bộ giúp kiểm soát chặt chẽ các khoản chi, tránh thất thoát và lãng phí, đồng thời tạo động lực cho cán bộ nhân viên thông qua các khoản thu nhập tăng thêm. Tuy nhiên, hạn chế về nhân lực và cơ sở vật chất cần được khắc phục để nâng cao hiệu quả hoạt động.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện xu hướng nguồn thu và chi qua các năm, bảng tổng hợp các khoản chi theo nhóm và tỷ lệ nhân lực so với kế hoạch, giúp minh họa rõ nét thực trạng quản lý tài chính tại bệnh viện.
Đề xuất và khuyến nghị
Hoàn thiện cơ chế quản lý nguồn thu: Tăng cường công tác thu viện phí, bảo hiểm y tế và khai thác các nguồn thu dịch vụ khác. Áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý thu để đảm bảo thu đúng, thu đủ, giảm thất thoát. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính kế toán, thời gian: 1 năm.
Hoàn thiện cơ chế quản lý chi tiêu: Xây dựng và cập nhật quy chế chi tiêu nội bộ phù hợp với tình hình thực tế, tăng cường kiểm tra, giám sát chi tiêu nhằm tiết kiệm và hiệu quả. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc, Phòng Tài chính, thời gian: 6 tháng.
Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ tài chính: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao nghiệp vụ kế toán, quản lý tài chính, đồng thời nâng cao tinh thần trách nhiệm và phẩm chất đạo đức nghề nghiệp. Chủ thể thực hiện: Phòng Tổ chức cán bộ, thời gian: liên tục hàng năm.
Tăng cường cơ sở vật chất và ứng dụng công nghệ thông tin: Đầu tư cải tạo, xây dựng mới cơ sở hạ tầng, mua sắm trang thiết bị hiện đại, đồng thời mở rộng ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính và dịch vụ y tế. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc, Sở Y tế, thời gian: 3-5 năm.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Ban lãnh đạo các bệnh viện công lập: Để tham khảo các giải pháp quản lý tài chính hiệu quả, nâng cao năng lực quản trị tài chính trong bối cảnh tự chủ tài chính.
Phòng Tài chính kế toán các đơn vị sự nghiệp y tế: Áp dụng các quy trình, quy chế chi tiêu nội bộ và phương pháp quản lý thu chi đã được nghiên cứu để nâng cao hiệu quả công tác tài chính.
Các nhà quản lý ngành y tế và cơ quan quản lý nhà nước: Sử dụng luận văn làm cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, hướng dẫn quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế.
Sinh viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành quản lý kinh tế và y tế công cộng: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và các kết quả thực tiễn trong lĩnh vực quản lý tài chính y tế.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao ngân sách nhà nước cấp cho bệnh viện giảm dần?
Do cơ chế tự chủ tài chính được áp dụng, ngân sách nhà nước giảm dần nhằm khuyến khích các bệnh viện chủ động khai thác nguồn thu khác, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực công.Nguồn thu chính của Bệnh viện Kiến An hiện nay là gì?
Nguồn thu chính gồm viện phí và bảo hiểm y tế, chiếm hơn 62% tổng kinh phí hoạt động, tăng trưởng ổn định nhờ áp dụng dịch vụ kỹ thuật cao và dịch vụ theo yêu cầu.Quản lý chi tiêu tại bệnh viện được thực hiện như thế nào?
Bệnh viện xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ chi tiết, quản lý các khoản chi theo nhóm, lập kế hoạch và quyết toán định kỳ, đảm bảo minh bạch và hiệu quả.Những khó khăn chính trong quản lý tài chính tại Bệnh viện Kiến An là gì?
Bao gồm nguồn ngân sách nhà nước giảm, hạn chế về nhân lực và cơ sở vật chất, cũng như việc cân đối thu chi trong bối cảnh tự chủ tài chính.Các biện pháp đề xuất nhằm hoàn thiện quản lý tài chính là gì?
Bao gồm hoàn thiện cơ chế quản lý thu chi, đào tạo cán bộ tài chính, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và đầu tư cơ sở vật chất, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và chất lượng dịch vụ.
Kết luận
- Nghiên cứu đã hệ thống hóa kiến thức lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu, áp dụng cho Bệnh viện Kiến An.
- Đánh giá thực trạng cho thấy ngân sách nhà nước giảm, nguồn thu viện phí và bảo hiểm y tế tăng, chi tiêu được quản lý chặt chẽ nhưng còn hạn chế về nhân lực và cơ sở vật chất.
- Đề xuất các biện pháp hoàn thiện quản lý tài chính nhằm nâng cao hiệu quả thu chi, đảm bảo cân đối ngân sách và phát triển bền vững bệnh viện.
- Kế hoạch thực hiện các giải pháp trong 1-5 năm tới, tập trung vào hoàn thiện cơ chế quản lý, đào tạo nhân lực và đầu tư công nghệ.
- Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà quản lý y tế, cán bộ tài chính và nghiên cứu sinh trong lĩnh vực quản lý kinh tế y tế.
Để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế, các bên liên quan cần phối hợp chặt chẽ trong việc triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật chính sách phù hợp với thực tiễn phát triển.