Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cải cách hành chính nhà nước tại Việt Nam, cải cách thủ tục hành chính (TTHC) được xem là khâu đột phá nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Thành phố Cao Bằng, với vị trí trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của tỉnh Cao Bằng, đã triển khai nhiều chính sách cải cách TTHC trong giai đoạn 2015-2020. Với dân số khoảng 84 nghìn người và diện tích tự nhiên 10.762,81 ha, thành phố có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn tồn tại nhiều thủ tục hành chính phức tạp, gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp, ảnh hưởng đến niềm tin vào bộ máy nhà nước. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá toàn diện thực trạng thực hiện chính sách cải cách TTHC tại UBND thành phố Cao Bằng, xác định các yếu tố ảnh hưởng, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả cải cách trong giai đoạn tiếp theo. Nghiên cứu tập trung vào phạm vi giải quyết thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền UBND thành phố, không bao gồm các cơ quan ngành dọc và cấp xã, phường, trong khoảng thời gian 2015-2020. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chỉ số cải cách hành chính, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương, đồng thời làm cơ sở tham khảo cho các địa phương khác trong tỉnh Cao Bằng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về chính sách công và cải cách hành chính, trong đó:

  • Chính sách công được hiểu là chương trình hành động của nhà nước nhằm giải quyết các vấn đề phát sinh trong đời sống xã hội, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội từng thời kỳ. Chính sách công có đặc trưng là do cơ quan nhà nước ban hành, thể hiện ý chí chính trị, được thực hiện trong thời gian dài và chịu tác động của nhiều yếu tố khách quan, chủ quan.

  • Cải cách thủ tục hành chính (TTHC) là quá trình thay đổi có hệ thống nhằm đơn giản hóa, minh bạch hóa các thủ tục, giảm phiền hà cho tổ chức, cá nhân, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Cải cách TTHC là một phần quan trọng của cải cách hành chính nhà nước, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính.

  • Quy trình thực hiện chính sách cải cách TTHC bao gồm các bước: xây dựng kế hoạch, phổ biến tuyên truyền, phân công phối hợp, duy trì thực hiện, điều chỉnh chính sách, theo dõi kiểm tra và tổng kết đánh giá. Mỗi bước có vai trò quan trọng trong đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của chính sách.

Các khái niệm chính bao gồm: chính sách công, cải cách hành chính, cải cách thủ tục hành chính, thực hiện chính sách, bộ phận một cửa, chỉ số cải cách hành chính.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa phân tích tài liệu và điều tra xã hội học:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ Văn phòng HĐND & UBND thành phố, phòng Nội vụ, Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai, phòng Tài nguyên và Môi trường, cùng các báo cáo, văn bản pháp luật liên quan đến cải cách TTHC tại thành phố Cao Bằng giai đoạn 2015-2020.

  • Phương pháp thu thập số liệu: Điều tra xã hội học bằng bảng hỏi với đối tượng là người dân đến giao dịch tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả của thành phố, chọn ngẫu nhiên một phường và một xã để khảo sát nhằm đảm bảo tính khách quan.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích định tính và định lượng dựa trên số liệu thu thập, so sánh chỉ số cải cách hành chính qua các năm, đánh giá mức độ hài lòng của người dân, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách cải cách TTHC.

  • Timeline nghiên cứu: Tập trung vào giai đoạn 2015-2020, phù hợp với kế hoạch cải cách hành chính của tỉnh và thành phố, đảm bảo đánh giá toàn diện và cập nhật.

Cỡ mẫu khảo sát khoảng 30 phiếu, đảm bảo phản ánh thực trạng và ý kiến của người dân về công tác cải cách TTHC tại địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Chỉ số cải cách hành chính của UBND thành phố tăng rõ rệt: Tổng điểm chỉ số cải cách hành chính tăng từ 67,8 năm 2016 lên 90,5 năm 2020, xếp hạng luôn nằm trong tốp đầu (01-03/13 huyện, thành phố). Tỷ lệ cắt giảm thời gian giải quyết thủ tục hành chính đạt 29% ở cấp thành phố và 23,07% ở cấp xã.

  2. Công tác xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện chính sách cải cách TTHC được duy trì liên tục: UBND thành phố đã phê duyệt đề án Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả liên thông hiện đại, áp dụng phần mềm VNPT-Igate tại 11 xã, phường, đầu tư hơn 4 tỷ đồng cho cơ sở vật chất và trang thiết bị.

  3. Tuyên truyền, phổ biến chính sách cải cách TTHC đạt hiệu quả cao: Từ năm 2015 đến nay, có 48 bản tin chuyên đề được phát trên các phương tiện thông tin đại chúng, 100% thủ tục hành chính được công khai trên trang thông tin điện tử của UBND thành phố. Khảo sát cho thấy 100% người dân hài lòng với tuyên truyền qua truyền hình, báo chí, 66% hài lòng với tuyên truyền qua hội họp.

  4. Phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức trong thực hiện chính sách cải cách TTHC được tăng cường: Phòng Nội vụ chủ trì, phối hợp với các phòng chuyên môn và ngành dọc như Thuế, Ngân hàng, Văn phòng đăng ký đất đai để giải quyết thủ tục hành chính, góp phần giảm thời gian và chi phí cho người dân.

  5. Một số hạn chế còn tồn tại: Khoảng 16% người dân phản ánh công chức tại bộ phận tiếp nhận hồ sơ chưa hướng dẫn chu đáo, một số công chức chưa ổn định về nhân sự, dẫn đến thái độ phục vụ chưa cao. Ngoài ra, một số thủ tục hành chính còn phức tạp, rườm rà, gây khó khăn cho người dân, đặc biệt là những người có trình độ dân trí thấp.

Thảo luận kết quả

Việc chỉ số cải cách hành chính của UBND thành phố Cao Bằng tăng liên tục trong giai đoạn 2016-2020 phản ánh sự nỗ lực trong công tác cải cách TTHC, phù hợp với các chính sách của Chính phủ và tỉnh Cao Bằng. Việc áp dụng công nghệ thông tin, xây dựng bộ phận một cửa liên thông hiện đại đã góp phần rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục, giảm phiền hà cho người dân và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, kết quả khảo sát cho thấy vẫn còn tồn tại những hạn chế về năng lực và thái độ phục vụ của một bộ phận công chức, điều này tương đồng với các nghiên cứu trước đây về cải cách hành chính tại các địa phương khác. Nguyên nhân chủ yếu là do sự luân chuyển nhân sự chưa ổn định, thiếu kinh nghiệm và trình độ chuyên môn chưa đồng đều.

Việc công khai, minh bạch thủ tục hành chính và tăng cường tuyên truyền đã tạo sự đồng thuận xã hội, nâng cao nhận thức của người dân và cán bộ công chức về cải cách TTHC. Các biện pháp phối hợp giữa các phòng ban và ngành dọc cũng góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện xu hướng tăng chỉ số cải cách hành chính qua các năm, bảng tổng hợp kết quả khảo sát mức độ hài lòng của người dân, và sơ đồ quy trình phối hợp giữa các cơ quan trong giải quyết thủ tục hành chính.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực và đạo đức công vụ của cán bộ, công chức: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng giao tiếp hành chính, nghiệp vụ chuyên môn và đạo đức công vụ định kỳ. Mục tiêu giảm tỷ lệ phản ánh không hài lòng về thái độ phục vụ xuống dưới 5% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Nội vụ phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  2. Tiếp tục đơn giản hóa, rà soát và cắt giảm thủ tục hành chính không cần thiết: Đẩy mạnh rà soát, đề xuất bãi bỏ hoặc sửa đổi các thủ tục rườm rà, phức tạp, đặc biệt trong các lĩnh vực đất đai, xây dựng, hộ tịch. Mục tiêu cắt giảm thêm 10-15% thời gian giải quyết thủ tục trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND thành phố phối hợp với các phòng chuyên môn.

  3. Mở rộng ứng dụng công nghệ thông tin trong giải quyết thủ tục hành chính: Phát triển hệ thống dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4, kết nối liên thông giữa các cơ quan, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Mục tiêu đạt 80% thủ tục hành chính được thực hiện trực tuyến trong 5 năm. Chủ thể thực hiện: Văn phòng UBND thành phố phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông.

  4. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách cải cách TTHC: Đa dạng hóa hình thức tuyên truyền, đặc biệt chú trọng tuyên truyền trực tiếp, mời báo cáo viên có chuyên môn cao để nâng cao hiệu quả truyền đạt. Mục tiêu nâng cao mức độ hài lòng về tuyên truyền lên trên 90%. Chủ thể thực hiện: Phòng Văn hóa và Thông tin phối hợp với Phòng Nội vụ.

  5. Tăng cường giám sát, kiểm tra và xử lý nghiêm các vi phạm trong thực hiện TTHC: Thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ, tiếp nhận phản ánh của người dân qua đường dây nóng, hòm thư điện tử, đảm bảo xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm. Mục tiêu giảm thiểu tối đa tình trạng phiền hà, sách nhiễu trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND thành phố phối hợp với các cơ quan chức năng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức các cơ quan hành chính địa phương: Nghiên cứu giúp nâng cao nhận thức, kỹ năng thực thi chính sách cải cách TTHC, áp dụng các giải pháp cải tiến quy trình làm việc.

  2. Nhà hoạch định chính sách và quản lý nhà nước: Tham khảo để xây dựng, điều chỉnh chính sách cải cách hành chính phù hợp với đặc thù địa phương, nâng cao hiệu quả quản lý.

  3. Doanh nghiệp và tổ chức xã hội trên địa bàn Cao Bằng: Hiểu rõ về các thủ tục hành chính, quyền lợi và nghĩa vụ khi thực hiện các thủ tục, từ đó chủ động tham gia và giám sát quá trình cải cách.

  4. Các nhà nghiên cứu, học viên cao học ngành Chính sách công, Quản lý nhà nước: Tài liệu tham khảo bổ ích về thực trạng và giải pháp cải cách TTHC tại địa phương miền núi, góp phần phát triển nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực cải cách hành chính.

Câu hỏi thường gặp

  1. Cải cách thủ tục hành chính tại thành phố Cao Bằng đã đạt được những kết quả gì nổi bật?
    Chỉ số cải cách hành chính của UBND thành phố tăng từ 67,8 năm 2016 lên 90,5 năm 2020, xếp hạng tốp đầu trong tỉnh. Thời gian giải quyết thủ tục được cắt giảm 29% ở cấp thành phố và 23,07% ở cấp xã, góp phần giảm phiền hà cho người dân và doanh nghiệp.

  2. Những khó khăn chính trong thực hiện cải cách TTHC tại địa phương là gì?
    Một số công chức chưa ổn định về nhân sự, thiếu kinh nghiệm và thái độ phục vụ chưa cao. Thủ tục hành chính còn phức tạp, rườm rà, đặc biệt ảnh hưởng đến người dân có trình độ dân trí thấp.

  3. Phương pháp nào được sử dụng để thu thập dữ liệu trong nghiên cứu này?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra xã hội học bằng bảng hỏi với cỡ mẫu khoảng 30 phiếu, kết hợp phân tích tài liệu, số liệu từ các cơ quan hành chính địa phương trong giai đoạn 2015-2020.

  4. Làm thế nào để người dân có thể tiếp cận thông tin về thủ tục hành chính?
    100% thủ tục hành chính được công khai trên trang thông tin điện tử của UBND thành phố, cùng với các hình thức tuyên truyền qua báo chí, truyền hình, hội nghị, video hướng dẫn trên mạng xã hội.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả cải cách TTHC?
    Nâng cao năng lực công chức, đơn giản hóa thủ tục, mở rộng ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường tuyên truyền và giám sát thực hiện, xử lý nghiêm các vi phạm trong giải quyết thủ tục hành chính.

Kết luận

  • Chính sách cải cách thủ tục hành chính tại UBND thành phố Cao Bằng đã đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần nâng cao chỉ số cải cách hành chính và giảm thời gian giải quyết thủ tục.
  • Việc áp dụng công nghệ thông tin và xây dựng bộ phận một cửa liên thông hiện đại là nhân tố quan trọng thúc đẩy cải cách.
  • Một số hạn chế về năng lực và thái độ phục vụ của công chức cần được khắc phục để nâng cao sự hài lòng của người dân.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào đào tạo cán bộ, đơn giản hóa thủ tục, tăng cường tuyên truyền và giám sát nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để UBND thành phố và các địa phương khác trong tỉnh Cao Bằng tiếp tục hoàn thiện công tác cải cách thủ tục hành chính trong giai đoạn tới.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá để điều chỉnh chính sách phù hợp, hướng tới nền hành chính phục vụ hiệu quả, minh bạch và thân thiện với người dân.