Tổng quan nghiên cứu

Cải cách thủ tục hành chính (TTHC) là một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp trong tiếp cận dịch vụ công. Tại tỉnh Cao Bằng, với dân số khoảng 530.341 người (theo Tổng điều tra năm 2019), địa hình phức tạp, trình độ dân trí phân hóa và nhiều dân tộc thiểu số sinh sống, công tác cải cách TTHC tại Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) gặp nhiều thách thức. Chỉ số cải cách hành chính của tỉnh năm 2020 đạt 81,07 điểm, xếp thứ 56/63 tỉnh, thành phố, phản ánh mức độ cải cách còn hạn chế.

Luận văn tập trung nghiên cứu cải cách TTHC tại Sở TN&MT tỉnh Cao Bằng trong giai đoạn 2018-2020, nhằm đánh giá thực trạng, chỉ ra những tồn tại, hạn chế và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác cải cách. Mục tiêu cụ thể là đơn giản hóa quy trình giải quyết thủ tục, tăng cường minh bạch, công khai và ứng dụng công nghệ thông tin, góp phần cải thiện môi trường đầu tư và nâng cao sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong bối cảnh tỉnh Cao Bằng đang đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, thu hút đầu tư và nâng cao năng lực quản lý nhà nước. Việc cải cách TTHC tại Sở TN&MT không chỉ giúp rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ mà còn giảm thiểu tiêu cực, nâng cao trách nhiệm của cán bộ công chức, từ đó góp phần hoàn thiện bộ máy hành chính hiện đại, hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về thủ tục hành chính và cải cách hành chính, trong đó có:

  • Lý thuyết về thủ tục hành chính: Thủ tục hành chính được hiểu là trình tự, cách thức thực hiện các hành động của cơ quan nhà nước nhằm giải quyết công việc cho cá nhân, tổ chức theo quy định pháp luật. Thủ tục này phải đảm bảo tính hợp pháp, hợp lý, minh bạch và khả thi.

  • Lý thuyết cải cách thủ tục hành chính: Cải cách TTHC là quá trình rà soát, đánh giá và loại bỏ các bước không cần thiết, đơn giản hóa quy trình, tăng cường công khai minh bạch và ứng dụng công nghệ thông tin nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp.

  • Khái niệm chính: Thủ tục hành chính, cải cách thủ tục hành chính, minh bạch, công khai, ứng dụng công nghệ thông tin, trách nhiệm công chức.

  • Mô hình nghiên cứu: Luận văn áp dụng mô hình đánh giá thực trạng cải cách TTHC dựa trên các tiêu chí như công khai thủ tục, kiểm soát chất lượng, cơ chế một cửa, ứng dụng công nghệ thông tin và mức độ hài lòng của người dân.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Luận văn sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo tổng kết công tác cải cách hành chính của Sở TN&MT tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2011-2020, các văn bản pháp luật liên quan, tài liệu khoa học và số liệu thống kê của tỉnh. Đồng thời, thu thập dữ liệu sơ cấp qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ công chức và người dân, doanh nghiệp liên quan đến thủ tục hành chính tại Sở.

  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu khảo sát được chọn theo phương pháp ngẫu nhiên có chủ đích, tập trung vào các đối tượng thường xuyên thực hiện thủ tục hành chính tại Sở TN&MT, đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng khác nhau.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp phân tích định tính và định lượng. Phân tích định tính dựa trên tổng hợp, so sánh các tài liệu, báo cáo và ý kiến chuyên gia. Phân tích định lượng sử dụng thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm về mức độ hài lòng, thời gian giải quyết thủ tục, số lượng hồ sơ tồn đọng.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2018-2020, với việc thu thập và phân tích dữ liệu trong năm 2021, nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2021-2030.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Công khai thủ tục hành chính còn hạn chế: Khoảng 70% thủ tục hành chính tại Sở TN&MT được công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng và tại trụ sở, tuy nhiên, việc cập nhật và minh bạch thông tin chưa đồng đều giữa các phòng ban. Tỷ lệ người dân và doanh nghiệp đánh giá công khai thủ tục đạt khoảng 65%.

  2. Kiểm soát và sửa đổi thủ tục chưa hiệu quả: Việc rà soát, kiểm soát thủ tục hành chính theo Nghị định 63/2010/NĐ-CP được thực hiện nhưng chưa thường xuyên, dẫn đến tồn tại nhiều thủ tục rườm rà, chồng chéo. Tỷ lệ hồ sơ giải quyết quá hạn chiếm khoảng 15%, gây phiền hà cho người dân.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế: Mặc dù Sở đã triển khai cơ chế một cửa và một cửa liên thông, song tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 chỉ đạt khoảng 40%, chưa đáp ứng được yêu cầu cải cách hiện đại hóa hành chính.

  4. Mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp ở mức trung bình: Qua khảo sát, khoảng 60% người dân và doanh nghiệp hài lòng với quy trình giải quyết thủ tục, trong khi 25% phản ánh còn gặp khó khăn do thủ tục phức tạp và thái độ phục vụ chưa tận tình.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ nhiều yếu tố: hệ thống văn bản pháp luật về TTHC chưa đồng bộ, đội ngũ cán bộ công chức còn thiếu kỹ năng và nhận thức đầy đủ về cải cách, cơ sở vật chất và ứng dụng công nghệ thông tin chưa đáp ứng yêu cầu. So sánh với một số tỉnh miền núi khác, Cao Bằng có mức độ cải cách thấp hơn do điều kiện địa lý, kinh tế xã hội còn khó khăn.

Việc công khai thủ tục chưa đầy đủ làm giảm khả năng giám sát của người dân, tạo điều kiện cho tiêu cực phát sinh. Tỷ lệ hồ sơ giải quyết quá hạn cao ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan nhà nước và làm giảm niềm tin của người dân. Ứng dụng công nghệ thông tin chưa hiệu quả khiến quy trình giải quyết thủ tục chưa thực sự nhanh gọn, minh bạch.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ công khai thủ tục, tỷ lệ hồ sơ quá hạn và mức độ hài lòng của người dân qua các năm 2018-2020, giúp minh họa xu hướng và hiệu quả cải cách.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công khai, minh bạch thủ tục hành chính: Sở TN&MT cần cập nhật đầy đủ, kịp thời các thủ tục hành chính trên website và tại trụ sở, đảm bảo 100% thủ tục được công khai rõ ràng về hồ sơ, thời gian, phí, điều kiện thực hiện. Thời gian thực hiện: trong năm 2022. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Sở và phòng Văn phòng.

  2. Rà soát, đơn giản hóa thủ tục hành chính: Thành lập tổ công tác chuyên trách rà soát toàn bộ thủ tục hành chính, loại bỏ các bước không cần thiết, giảm thời gian giải quyết hồ sơ xuống dưới 15 ngày đối với thủ tục phổ biến. Thời gian thực hiện: 2022-2023. Chủ thể thực hiện: Phòng Kế hoạch - Tài nguyên nước phối hợp với các phòng chuyên môn.

  3. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin: Nâng cấp hệ thống dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4, phấn đấu đạt 80% thủ tục có thể thực hiện trực tuyến, giảm tiếp xúc trực tiếp giữa công dân và cán bộ. Thời gian thực hiện: 2022-2025. Chủ thể thực hiện: Trung tâm Kỹ thuật tài nguyên và môi trường phối hợp với phòng CNTT.

  4. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ công chức: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng về kỹ năng nghiệp vụ, ứng xử văn minh, thái độ phục vụ và kiến thức pháp luật liên quan đến TTHC. Thời gian thực hiện: hàng năm. Chủ thể thực hiện: Ban Tổ chức cán bộ Sở.

  5. Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm: Thiết lập cơ chế giám sát chặt chẽ quá trình giải quyết thủ tục, xử lý nghiêm các trường hợp gây phiền hà, nhũng nhiễu. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể thực hiện: Thanh tra Sở phối hợp với các phòng chuyên môn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Cao Bằng: Nắm bắt thực trạng, nguyên nhân và giải pháp cải cách TTHC để nâng cao hiệu quả công tác chuyên môn và phục vụ người dân.

  2. Lãnh đạo các cơ quan hành chính địa phương: Áp dụng các đề xuất nhằm cải thiện quy trình giải quyết thủ tục hành chính, nâng cao chỉ số cải cách hành chính của địa phương.

  3. Nhà nghiên cứu, học giả trong lĩnh vực luật hành chính và quản lý công: Tham khảo cơ sở lý luận và thực tiễn về cải cách TTHC tại một tỉnh miền núi, phục vụ cho các nghiên cứu chuyên sâu hơn.

  4. Doanh nghiệp và người dân tại Cao Bằng: Hiểu rõ về quy trình, quyền lợi và nghĩa vụ khi thực hiện thủ tục hành chính, từ đó chủ động hơn trong việc thực hiện các thủ tục liên quan đến tài nguyên và môi trường.

Câu hỏi thường gặp

  1. Cải cách thủ tục hành chính tại Sở TN&MT tỉnh Cao Bằng có những điểm nổi bật nào?
    Cải cách tập trung vào công khai thủ tục, áp dụng cơ chế một cửa, đơn giản hóa quy trình và nâng cao trách nhiệm cán bộ. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế, cần tiếp tục cải thiện.

  2. Nguyên nhân chính dẫn đến tồn tại trong cải cách TTHC tại Sở TN&MT là gì?
    Nguyên nhân gồm hệ thống văn bản pháp luật chưa đồng bộ, đội ngũ cán bộ thiếu kỹ năng, cơ sở vật chất và công nghệ thông tin chưa đáp ứng, cùng với điều kiện địa lý và dân trí phân hóa.

  3. Làm thế nào để nâng cao mức độ hài lòng của người dân khi thực hiện thủ tục hành chính?
    Cần đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian giải quyết, tăng cường công khai minh bạch, đào tạo cán bộ về kỹ năng phục vụ và áp dụng công nghệ thông tin để giảm tiếp xúc trực tiếp.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong cải cách TTHC tại Sở TN&MT hiện nay ra sao?
    Hiện mới có khoảng 40% thủ tục được cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4, chưa đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa. Cần nâng cấp hệ thống và mở rộng phạm vi dịch vụ trực tuyến.

  5. Các giải pháp đề xuất có thể áp dụng trong thời gian bao lâu để đạt hiệu quả?
    Các giải pháp như công khai thủ tục, đào tạo cán bộ có thể thực hiện trong 1-2 năm, trong khi nâng cấp công nghệ thông tin và đơn giản hóa thủ tục cần lộ trình 3-5 năm để đảm bảo hiệu quả bền vững.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích toàn diện cơ sở lý luận và thực trạng cải cách thủ tục hành chính tại Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2018-2020.
  • Đã chỉ ra những tồn tại như công khai thủ tục chưa đầy đủ, thủ tục còn rườm rà, ứng dụng công nghệ thông tin hạn chế và mức độ hài lòng của người dân trung bình.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể gồm tăng cường công khai, rà soát đơn giản hóa thủ tục, nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường kiểm tra giám sát.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và cải thiện môi trường đầu tư tại tỉnh Cao Bằng.
  • Khuyến nghị triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2021-2030, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi cải cách trên toàn tỉnh và các lĩnh vực liên quan.

Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà quản lý, cán bộ công chức và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực cải cách hành chính và quản lý tài nguyên môi trường.