Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2016-2020, tỉnh Cao Bằng đã triển khai thực hiện chính sách cải cách thủ tục hành chính (TTHC) nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và tạo thuận lợi cho người dân, tổ chức, doanh nghiệp. Với dân số hơn 533.000 người, trong đó trên 95% là dân tộc thiểu số, cùng địa hình phức tạp chiếm hơn 90% diện tích là rừng núi, Cao Bằng đối mặt nhiều thách thức trong việc thực hiện cải cách TTHC. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân đạt 7%/năm, thu nhập bình quân đầu người khoảng 23 triệu đồng, cho thấy tiềm năng phát triển nhưng cũng đặt ra yêu cầu cải cách hành chính để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung làm rõ thực trạng thực hiện chính sách cải cách TTHC trên địa bàn tỉnh, đánh giá hiệu quả các giải pháp đã triển khai, đồng thời đề xuất các phương hướng nâng cao chất lượng thực hiện chính sách trong thời gian tới. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động cải cách TTHC thuộc thẩm quyền giải quyết của UBND tỉnh Cao Bằng trong giai đoạn 2016-2020. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao chỉ số cải cách hành chính (CCHC), chỉ số hài lòng của người dân và doanh nghiệp, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về chính sách công và cải cách thủ tục hành chính. Thứ nhất, khái niệm chính sách công được hiểu là các hành động của Nhà nước nhằm giải quyết các vấn đề phát sinh trong đời sống xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Thứ hai, cải cách TTHC được định nghĩa là quá trình đơn giản hóa, minh bạch hóa các thủ tục nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và tạo thuận lợi cho người dân, tổ chức, doanh nghiệp. Các khái niệm chính bao gồm: thủ tục hành chính, cải cách hành chính, chính sách cải cách TTHC, thực hiện chính sách công, cơ chế một cửa và một cửa liên thông.

Ngoài ra, luận văn áp dụng mô hình chu trình thực hiện chính sách gồm các bước: xây dựng kế hoạch, tuyên truyền, phân công phối hợp, duy trì, điều chỉnh, đôn đốc kiểm tra và tổng kết đánh giá. Mô hình này giúp phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện chính sách cải cách TTHC, bao gồm yếu tố khách quan (môi trường chính trị, kinh tế, xã hội; tính phức tạp của chính sách; sự đồng thuận của người dân) và yếu tố chủ quan (năng lực cán bộ, quy trình thực hiện, điều kiện vật chất).

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu để hệ thống hóa cơ sở lý luận và tổng hợp các nghiên cứu liên quan. Nguồn dữ liệu chính bao gồm các văn bản pháp luật, nghị quyết, kế hoạch của Chính phủ và UBND tỉnh Cao Bằng, báo cáo kết quả thực hiện cải cách TTHC, số liệu thống kê từ các sở, ngành và các khảo sát đánh giá chỉ số CCHC, SIPAS, PAPI.

Phương pháp thu thập số liệu dựa trên báo cáo của các cơ quan hành chính nhà nước cấp tỉnh, huyện, xã trong giai đoạn 2016-2020. Phân tích số liệu sử dụng phương pháp định tính và định lượng, so sánh các chỉ số hiệu quả qua các năm, đánh giá mức độ hoàn thành các mục tiêu cải cách. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các cơ quan hành chính nhà nước có liên quan đến cải cách TTHC trên địa bàn tỉnh. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp toàn diện nhằm đảm bảo tính đại diện và đầy đủ thông tin. Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2016-2020, phù hợp với các kế hoạch cải cách hành chính của tỉnh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cắt giảm thời gian giải quyết TTHC: Trong giai đoạn 2016-2020, tỉnh Cao Bằng đã cắt giảm thời gian giải quyết đối với 867 thủ tục hành chính, với mức giảm từ 20% đến 30% so với quy định. Thời gian cắt giảm nhiều nhất là 95 ngày đối với thủ tục phê duyệt trữ lượng khoáng sản (từ 190 ngày xuống còn 95 ngày). Đây là bước tiến quan trọng giúp giảm chi phí và thời gian cho người dân, doanh nghiệp.

  2. Triển khai cơ chế một cửa, một cửa liên thông: 100% sở, ban, ngành, UBND cấp huyện và xã đã thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong giải quyết TTHC. Tổng số 1.726 thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của các cấp được thực hiện theo cơ chế này, trong đó 111 thủ tục được giải quyết theo cơ chế một cửa liên thông. Việc này góp phần nâng cao tính minh bạch và giảm thiểu tình trạng nhũng nhiễu.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin: Phần mềm Hệ thống một cửa liên thông hiện đại (VNPT-iGate) được triển khai tại 100% cơ quan hành chính cấp tỉnh, huyện, xã, giúp tiếp nhận và giải quyết hồ sơ TTHC nhanh chóng, chính xác. Từ năm 2016 đến 2019, phần mềm đã được áp dụng tại 199/199 xã, phường, thị trấn, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.

  4. Chỉ số cải cách hành chính và hài lòng người dân: Chỉ số PAR-INDEX trung bình giai đoạn 2016-2019 đạt 71,42%, tăng 2,59% so với giai đoạn 2011-2015. Chỉ số hài lòng SIPAS đạt trung bình 72,78%, chỉ số PAPI tăng dần qua các năm, trung bình đạt 39,76%. Các chỉ số này phản ánh sự cải thiện tích cực trong chất lượng phục vụ và hiệu quả quản lý nhà nước.

Thảo luận kết quả

Việc cắt giảm thời gian giải quyết TTHC và áp dụng cơ chế một cửa, một cửa liên thông đã góp phần giảm thiểu thủ tục rườm rà, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Kết quả này phù hợp với mục tiêu của Nghị quyết 30c/NQ-CP và các văn bản pháp luật liên quan. So với một số địa phương như Hà Nội và Quảng Ninh, Cao Bằng đã có những bước tiến đáng kể trong việc ứng dụng công nghệ thông tin và cải cách quy trình giải quyết hồ sơ.

Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại hạn chế như một số hồ sơ giải quyết trễ hạn, chủ yếu trong lĩnh vực đất đai, do đặc thù địa hình phức tạp và trình độ dân trí thấp của đa số dân tộc thiểu số. Việc này cho thấy cần tiếp tục nâng cao năng lực cán bộ, cải thiện quy trình và tăng cường giám sát thực thi. Biểu đồ thể hiện tỷ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn qua các năm sẽ minh họa rõ xu hướng cải thiện và các điểm cần khắc phục.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực cán bộ, công chức: Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về nghiệp vụ cải cách TTHC, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin và thái độ phục vụ. Mục tiêu nâng cao chỉ số hài lòng SIPAS lên trên 80% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Nội vụ phối hợp với các cơ quan đào tạo.

  2. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin: Mở rộng và nâng cấp phần mềm VNPT-iGate, tích hợp thêm các dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 để giảm tối đa việc đi lại của người dân. Mục tiêu đạt 90% TTHC thực hiện trực tuyến trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Sở Thông tin và Truyền thông phối hợp với Văn phòng UBND tỉnh.

  3. Rà soát, đơn giản hóa thủ tục hành chính: Tiếp tục rà soát, cắt giảm các thủ tục không cần thiết, đặc biệt trong lĩnh vực đất đai và đầu tư. Mục tiêu giảm thêm 15% thời gian giải quyết TTHC trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Sở Tư pháp, Sở Kế hoạch và Đầu tư.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát: Thiết lập hệ thống giám sát trực tuyến và đánh giá định kỳ việc thực hiện cải cách TTHC tại các cơ quan, đơn vị. Mục tiêu giảm tỷ lệ hồ sơ trễ hạn xuống dưới 5% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Văn phòng UBND tỉnh phối hợp với Thanh tra tỉnh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức các cơ quan hành chính nhà nước: Nắm bắt thực trạng và giải pháp cải cách TTHC để nâng cao hiệu quả công tác, cải thiện thái độ phục vụ và áp dụng công nghệ thông tin.

  2. Nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo địa phương: Sử dụng luận văn làm cơ sở khoa học để xây dựng, điều chỉnh chính sách cải cách hành chính phù hợp với điều kiện địa phương.

  3. Doanh nghiệp và tổ chức xã hội: Hiểu rõ các thủ tục hành chính, quyền lợi và nghĩa vụ khi thực hiện TTHC, từ đó chủ động tham gia giám sát và phản ánh kiến nghị.

  4. Học viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành chính sách công, quản lý nhà nước: Tham khảo để nghiên cứu sâu về thực hiện chính sách cải cách TTHC trong bối cảnh địa phương miền núi, có nhiều dân tộc thiểu số.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách cải cách thủ tục hành chính là gì?
    Chính sách cải cách TTHC là hệ thống các văn bản và giải pháp của Nhà nước nhằm đơn giản hóa, minh bạch hóa thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý và tạo thuận lợi cho người dân, tổ chức, doanh nghiệp.

  2. Tại sao tỉnh Cao Bằng cần cải cách thủ tục hành chính?
    Với địa hình phức tạp, dân số đa dạng dân tộc thiểu số và kinh tế còn nhiều khó khăn, cải cách TTHC giúp giảm thời gian, chi phí cho người dân và doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

  3. Cơ chế một cửa, một cửa liên thông có ý nghĩa gì?
    Đây là mô hình tổ chức giải quyết TTHC tập trung, giúp giảm bớt các bước trung gian, tăng tính minh bạch, giảm thiểu nhũng nhiễu và nâng cao hiệu quả phục vụ người dân, doanh nghiệp.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong cải cách TTHC được thực hiện ra sao?
    Tỉnh Cao Bằng đã triển khai phần mềm VNPT-iGate tại 100% cơ quan hành chính các cấp, giúp tiếp nhận, xử lý hồ sơ trực tuyến, giảm thời gian giải quyết và tăng tính chính xác.

  5. Làm thế nào để người dân, doanh nghiệp phản ánh kiến nghị về TTHC?
    Tỉnh đã xây dựng hệ thống “Kết nối Cao Bằng” trên điện thoại thông minh và máy tính, tạo điều kiện thuận lợi để người dân, doanh nghiệp gửi phản ánh, kiến nghị và giám sát việc thực hiện TTHC.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ thực trạng và những kết quả tích cực trong thực hiện chính sách cải cách TTHC trên địa bàn tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2016-2020, đặc biệt là cắt giảm thời gian giải quyết thủ tục, triển khai cơ chế một cửa, ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Các chỉ số cải cách hành chính và hài lòng người dân có xu hướng cải thiện, phản ánh sự chuyển biến tích cực trong quản lý nhà nước.
  • Vẫn còn tồn tại hạn chế như hồ sơ giải quyết trễ hạn, đặc biệt trong lĩnh vực đất đai, đòi hỏi tiếp tục nâng cao năng lực cán bộ và hoàn thiện quy trình.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm đào tạo cán bộ, mở rộng ứng dụng CNTT, đơn giản hóa thủ tục và tăng cường giám sát thực thi.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng tỉnh Cao Bằng tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cải cách TTHC, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững trong giai đoạn tiếp theo.

Hành động ngay hôm nay để tham khảo và áp dụng các giải pháp cải cách TTHC hiệu quả, góp phần xây dựng nền hành chính minh bạch, hiện đại và phục vụ tốt hơn người dân, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.