Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến công bố báo cáo phát triển bền vững trong ngành xăng dầu Việt Nam

• Tác giả: Lê Anh Tuấn
• Người hướng dẫn: PGS.TS Nguyễn Xuân Hưng
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế TP.HCM
• Chuyên ngành: Kế toán
• Đề tài: Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Công Bố Báo Cáo Phát Triển Bền Vững Tại Các Công Ty Kinh Doanh Xăng Dầu Thuộc Tập Đoàn Xăng Dầu Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: TP Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. PHẦN MỞ ĐẦU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án
• 1.6. Kết cấu của luận án
• 2. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
• 2.1. CÁC NGHIÊN CỨU CHUNG VỀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG LIÊN QUAN ĐẾN KẾ TOÁN
• 2.1.1. Các nghiên cứu nước ngoài
• 2.1.2. Các nghiên cứu trong nước
• 2.2. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN CÔNG BỐ BÁO CÁO PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
• 2.2.1. Các nghiên cứu tổng quát
• 2.2.2. Các nghiên cứu thực hiện tại các doanh nghiệp trong ngành dầu khí
• 2.2.3. Các nghiên cứu sử dụng dữ liệu sơ cấp
• 2.3. KHOẢNG TRỐNG NGHIÊN CỨU VÀ HƢỚNG PHÁT TRIỂN CHO NGHIÊN CỨU
• 2.3.1. Khoảng trống nghiên cứu
• 2.3.2. Hướng phát triển cho nghiên cứu
• 3. CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VÀ BÁO CÁO PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
• 3.1. Khái quát vấn đề phát triển bền vững
• 3.2. Khái quát về báo cáo phát triển bền vững
• 4. MỐI LIÊN HỆ GIỮA KẾ TOÁN VÀ VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TRONG DOANH NGHIỆP
• 4.1. Mối quan hệ giữa kế toán và vấn đề PTBV tại doanh nghiệp qua thời gian
• 4.2. Mối quan hệ giữa kế toán tài chính và kế toán hướng đến phát triển bền vững
• 4.3. Nội dung kế toán hướng đến phát triển bền vững trong doanh nghiệp
• 4.4. Khung thể chế xây dựng báo cáo phát triển bền vững tại doanh nghiệp
• 4.5. Báo cáo phát triển bền vững và các báo cáo tương đồng
• 4.5.1. Lý thuyết đại diện (Agency theory)
• 4.5.2. Lý thuyết hợp pháp hóa (Legitimacy Theory)
• 4.5.3. Lý thuyết các bên liên quan (Stakeholder Theory)
• 5. MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT VÀ GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU
• 5.1. Mô hình nghiên cứu đề xuất
• 5.2. Giả thuyết nghiên cứu
• 6. CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 6.1. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU
• 6.1.1. Phương pháp nghiên cứu
• 6.1.2. Quy trình nghiên cứu
• 6.2. NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH
• 6.2.1. Lựa chọn đối tượng chuyên gia
• 6.2.2. Phác thảo dàn ý thảo luận
• 6.2.3. Kế hoạch, địa điểm và thời gian cho các buổi phỏng vấn
• 6.2.4. Kết quả khảo sát nhóm chuyên gia
• 6.2.5. Điều chỉnh mô hình khái niệm nghiên cứu
• 6.2.6. Phát triển thang đo lường các khái niệm nghiên cứu
• 6.3. NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƢỢNG
• 6.3.1. Nghiên cứu định lượng sơ bộ
• 6.3.2. Nghiên cứu định lượng chính thức
• 7. CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN
• 7.1. KẾT QUẢ PHÂN TÍCH TẦN SỐ
• 7.1.1. Mô tả mẫu nghiên cứu
• 7.1.2. Kết quả thông kê mô tả và tần số mẫu đối với các khái niệm nghiên cứu
• 7.2. KIỂM ĐỊNH ĐỘ TIN CẬY CỦA THANG ĐO CRONBACH’S ALPHA
• 7.2.1. Đánh giá thang đo Quy mô doanh nghiệp
• 7.2.2. Đánh giá thang đo Cơ hội tăng trưởng
• 7.2.3. Đánh giá thang đo Quan điểm của nhà quản lý
• 7.2.4. Đánh giá thang đo Quy định pháp lý
• 7.2.5. Đánh giá thang đo Đặc điểm ngành nghề kinh doanh
• 7.2.6. Đánh giá thang đo Khả năng sinh lời
• 7.2.7. Đánh giá thang đo công bố báo cáo phát triển bền vững
• 7.3. PHÂN TÍCH KHÁM PHÁ NHÂN TỐ EFA
• 7.4. PHÂN TÍCH KHẲNG ĐỊNH CFA
• 7.5. PHÂN TÍCH MÔ HÌNH CẤU TRÚC TUYẾN TÍNH SEM
• 7.5.1. Kiểm định mô hình lý thuyết
• 7.5.2. Kiểm định giả thuyết nghiên cứu (SEM)
• 7.5.3. Kiểm định vai trò của biến trung gian
• 7.6. KIỂM ĐỊNH BOOTSTRAP
• 7.7. BÀN LUẬN VỀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 8. CHƢƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ MỘT SỐ HÀM Ý
• 8.1. HÀM Ý QUẢN TRỊ
• 8.1.1. Hàm ý đối với DN
• 8.1.2. Hàm ý đối với Tập đoàn xăng dầu Việt Nam
• 8.1.3. Đối với cơ quan quản lý nhà nước
• 8.2. HẠN CHẾ CỦA LUẬN ÁN VÀ HƢỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO
• 8.2.1. Hạn chế của luận án
• 8.2.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG SỬ DỤNG
• DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH SỬ DỤNG
• TÓM TẮT
• ABSTRACT

I. Giới thiệu về báo cáo phát triển bền vững

Báo cáo phát triển bền vững (báo cáo phát triển bền vững) đã trở thành một công cụ quan trọng cho các công ty, đặc biệt là trong ngành xăng dầu. Các công ty xăng dầu tại Việt Nam, như Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam, đang đối mặt với áp lực ngày càng tăng từ các bên liên quan để công bố thông tin về tác động môi trường và xã hội của hoạt động kinh doanh. Việc công bố báo cáo này không chỉ giúp tăng cường tính minh bạch mà còn nâng cao uy tín và giá trị thương hiệu của công ty. Theo Herzig và Schaltegger (2006), báo cáo phát triển bền vững giúp các doanh nghiệp thể hiện cam kết của họ đối với sự phát triển bền vững và quản lý môi trường. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hiện nay, khi mà các vấn đề về ô nhiễm và biến đổi khí hậu đang trở thành mối quan tâm hàng đầu của xã hội.

1.1. Tầm quan trọng của báo cáo phát triển bền vững

Báo cáo phát triển bền vững không chỉ là một yêu cầu từ các bên liên quan mà còn là một phần không thể thiếu trong chiến lược phát triển của các công ty. Đặc biệt trong ngành xăng dầu, nơi mà các hoạt động kinh doanh có thể gây ra tác động lớn đến môi trường, việc công bố thông tin về các biện pháp giảm thiểu tác động này là rất cần thiết. Theo Waddock (2003), các bên liên quan ngày càng yêu cầu nhiều hơn về thông tin không chỉ liên quan đến hiệu quả kinh tế mà còn về thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp. Điều này cho thấy rằng, việc công bố báo cáo phát triển bền vững là một yếu tố quan trọng trong việc xây dựng lòng tin và sự hợp tác giữa doanh nghiệp và các bên liên quan.

II. Các yếu tố ảnh hưởng đến báo cáo phát triển bền vững

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến việc công bố báo cáo phát triển bền vững tại các công ty xăng dầu. Các yếu tố này bao gồm quy mô doanh nghiệp, cơ hội tăng trưởng, quy định pháp lý, đặc điểm ngành nghề kinh doanh và khả năng sinh lời. Theo nghiên cứu của tác giả, quy mô doanh nghiệp có ảnh hưởng tích cực đến việc công bố báo cáo phát triển bền vững. Các công ty lớn thường có nhiều nguồn lực hơn để thực hiện các báo cáo này. Hơn nữa, cơ hội tăng trưởng cũng đóng vai trò quan trọng, khi các công ty có triển vọng phát triển thường có xu hướng công bố nhiều thông tin hơn để thu hút đầu tư. Quy định pháp lý cũng là một yếu tố không thể bỏ qua, khi các quy định chặt chẽ hơn sẽ thúc đẩy các công ty thực hiện báo cáo một cách nghiêm túc.

2.1. Quy mô doanh nghiệp

Quy mô doanh nghiệp là một trong những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến việc công bố báo cáo phát triển bền vững. Các công ty lớn thường có nhiều nguồn lực hơn để đầu tư vào việc xây dựng và công bố báo cáo này. Hơn nữa, các công ty lớn cũng thường phải đối mặt với nhiều áp lực từ các bên liên quan hơn, do đó họ có xu hướng công bố thông tin một cách minh bạch hơn. Theo nghiên cứu của Tauringana (2020), chỉ có 45 doanh nghiệp Việt Nam công bố báo cáo phát triển bền vững dựa vào tiêu chuẩn GRI, cho thấy rằng quy mô doanh nghiệp có thể ảnh hưởng đến khả năng và động lực công bố thông tin.

2.2. Cơ hội tăng trưởng

Cơ hội tăng trưởng cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến việc công bố báo cáo phát triển bền vững. Các công ty có triển vọng phát triển tốt thường có xu hướng công bố nhiều thông tin hơn để thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư và các bên liên quan. Điều này không chỉ giúp họ nâng cao uy tín mà còn tạo ra cơ hội hợp tác và đầu tư trong tương lai. Theo nghiên cứu của Lozano và Huisingh (2011), việc công bố thông tin về phát triển bền vững có thể tạo ra giá trị cho doanh nghiệp và giúp họ duy trì vị thế cạnh tranh trên thị trường.

III. Thách thức trong việc công bố báo cáo phát triển bền vững

Mặc dù có nhiều lợi ích từ việc công bố báo cáo phát triển bền vững, nhưng các công ty xăng dầu tại Việt Nam vẫn gặp phải nhiều thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là thiếu hụt thông tin và dữ liệu cần thiết để xây dựng báo cáo. Nhiều công ty vẫn chưa có hệ thống thu thập dữ liệu hiệu quả, dẫn đến việc báo cáo không đầy đủ và thiếu chính xác. Hơn nữa, sự thiếu hụt về nhận thức và hiểu biết về tầm quan trọng của báo cáo phát triển bền vững cũng là một rào cản lớn. Theo Belal và Cooper (2011), nhiều doanh nghiệp vẫn chưa nhận thức được rằng việc công bố thông tin về phát triển bền vững có thể mang lại lợi ích lâu dài cho họ.

3.1. Thiếu hụt thông tin

Thiếu hụt thông tin là một trong những thách thức lớn nhất mà các công ty xăng dầu phải đối mặt khi công bố báo cáo phát triển bền vững. Nhiều công ty không có hệ thống thu thập dữ liệu hiệu quả, dẫn đến việc báo cáo không đầy đủ và thiếu chính xác. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo mà còn làm giảm độ tin cậy của thông tin được công bố. Theo nghiên cứu của Matta và cộng sự (2019), việc thiếu hụt thông tin có thể dẫn đến sự thiếu minh bạch và lòng tin từ các bên liên quan.

3.2. Nhận thức về tầm quan trọng của báo cáo

Sự thiếu hụt về nhận thức và hiểu biết về tầm quan trọng của báo cáo phát triển bền vững cũng là một rào cản lớn. Nhiều doanh nghiệp vẫn chưa nhận thức được rằng việc công bố thông tin về phát triển bền vững có thể mang lại lợi ích lâu dài cho họ. Theo nghiên cứu của Dienes và cộng sự (2016), việc nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của báo cáo phát triển bền vững là rất cần thiết để thúc đẩy các công ty thực hiện báo cáo một cách nghiêm túc và có trách nhiệm.