Nghiên Cứu Biến Đổi Tín Ngưỡng Cư Dân Ven Biển Đà Nẵng Trong Quá Trình Đô Thị Hóa

• Tác giả: Lê Thị Thu Hiền
• Người hướng dẫn: PGS.TS Bùi Quang Thanh
• Trường học: Viện Văn Hóa Nghệ Thuật Quốc Gia Việt Nam
• Chuyên ngành: Văn Hóa Học
• Đề tài: Biến Đổi Tín Ngưỡng Cư Dân Ven Biển Đà Nẵng Trong Đô Thị Hóa
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU
• 1.1. Các khái niệm thao tác
• 1.2. Lý thuyết nghiên cứu
• 1.3. Tổng quan địa bàn nghiên cứu
• 1.4. Tiểu kết chương 1
• 2. TÍN NGƯỠNG TRUYỀN THỐNG CỦA CƯ DÂN VEN BIỂN ĐÀ NẴNG
• 2.1. Niềm tin và thực hành tín ngưỡng của cư dân ven biển Đà Nẵng
• 2.2. Đối tượng thờ tự
• 2.3. Cơ sở thờ tự (không gian văn hóa thực hành tín ngưỡng)
• 2.4. Hệ thống lễ cúng
• 2.5. Tiểu kết chương 2
• 3. HIỆN TRẠNG TÍN NGƯỠNG TRUYỀN THỐNG CỦA CƯ DÂN VEN BIỂN ĐÀ NẴNG TRONG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HÓA HIỆN NAY
• 3.1. Khái quát về quá trình đô thị hóa ở Đà Nẵng
• 3.2. Thay đổi trong niềm tin và thực hành tín ngưỡng. Thay đổi đối tượng và cơ sở thờ tự
• 3.3. Thay đổi trong lễ cúng
• 3.4. Tiểu kết chương 3
• 4. TÍN NGƯỠNG CƯ DÂN VEN BIỂN ĐÀ NẴNG TRONG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HÓA, MỘT SỐ VẤN ĐỀ BÀN LUẬN
• 4.1. Nhận diện đặc trưng văn hóa của cư dân ven biển Đà Nẵng qua thực hành tín ngưỡng
• 4.2. Những nhân tố tác động đến biến đổi tín ngưỡng của cư dân ven biển Đà Nẵng trong quá trình đô thị hóa
• 4.3. Các xu hướng biến đổi tín ngưỡng của cư dân ven biển Đà Nẵng
• 4.4. Tiểu kết chương 4
• DANH MỤC CÁC BÀI VIẾT CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về tín ngưỡng cư dân ven biển Đà Nẵng

Tín ngưỡng của cư dân ven biển Đà Nẵng là một phần quan trọng trong văn hóa địa phương, phản ánh sự kết nối giữa con người và thiên nhiên. Tín ngưỡng này không chỉ bao gồm các nghi lễ thờ cúng mà còn thể hiện những giá trị văn hóa đặc trưng của cộng đồng. Các đối tượng thờ tự như cá Voi, thần biển, và các vị thánh được tôn kính, thể hiện sự tôn trọng và lòng biết ơn của cư dân đối với những gì mà biển cả mang lại. Cư dân ven biển Đà Nẵng thường tổ chức các lễ hội truyền thống, trong đó có lễ hội Cầu ngư, nhằm cầu mong sự bình an và thịnh vượng cho ngư dân. Những nghi lễ này không chỉ mang tính tâm linh mà còn là dịp để cộng đồng gắn kết, chia sẻ và bảo tồn các giá trị văn hóa. Theo nghiên cứu, sự biến đổi trong tín ngưỡng dân gian của cư dân ven biển Đà Nẵng đang diễn ra mạnh mẽ do tác động của đô thị hóa và sự phát triển kinh tế. Điều này dẫn đến việc một số nghi lễ truyền thống bị mai một, trong khi những hình thức tín ngưỡng mới xuất hiện, phản ánh sự thay đổi trong nhận thức và nhu cầu của cộng đồng.

II. Hiện trạng tín ngưỡng trong quá trình đô thị hóa

Quá trình đô thị hóa tại Đà Nẵng đã tạo ra nhiều thay đổi trong tín ngưỡng của cư dân ven biển. Sự phát triển hạ tầng, du lịch và kinh tế đã làm thay đổi không chỉ không gian sống mà còn cả không gian văn hóa. Nhiều cơ sở thờ tự truyền thống đã bị xóa bỏ hoặc chuyển đổi công năng, dẫn đến sự mất mát trong văn hóa địa phương. Các nghiên cứu cho thấy, niềm tin vào các đối tượng thờ tự truyền thống đang giảm sút, trong khi đó, các hình thức tín ngưỡng mới, như tín ngưỡng thương mại, đang dần chiếm ưu thế. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến nghi lễ truyền thống mà còn làm thay đổi cách thức thực hành tín ngưỡng của cư dân. Một số người dân đã chuyển sang tham gia các hoạt động tín ngưỡng hiện đại hơn, như các lễ hội du lịch, mà không còn chú trọng đến các nghi lễ truyền thống. Sự chuyển mình này phản ánh sự thay đổi trong tác động văn hóa của đô thị hóa, đồng thời cũng đặt ra thách thức cho việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.

III. Các nhân tố tác động đến biến đổi tín ngưỡng

Nhiều nhân tố đã tác động đến sự biến đổi của tín ngưỡng cư dân ven biển Đà Nẵng trong bối cảnh đô thị hóa. Đầu tiên, sự gia tăng dân số và di cư từ các vùng khác đã làm thay đổi cấu trúc xã hội và văn hóa của cộng đồng. Đô thị hóa không chỉ mang lại cơ hội kinh tế mà còn tạo ra áp lực lên các giá trị văn hóa truyền thống. Thứ hai, sự phát triển của ngành du lịch đã làm cho các hoạt động tín ngưỡng trở thành sản phẩm du lịch, dẫn đến việc thương mại hóa các nghi lễ và phong tục. Điều này có thể làm giảm giá trị tâm linh của các hoạt động tín ngưỡng. Cuối cùng, sự thay đổi trong nhận thức của thế hệ trẻ cũng đóng vai trò quan trọng. Nhiều thanh niên không còn quan tâm đến các nghi lễ truyền thống, mà thay vào đó là tìm kiếm các hình thức tín ngưỡng mới phù hợp với lối sống hiện đại. Những yếu tố này đã tạo ra một bức tranh phức tạp về sự biến đổi của tín ngưỡng dân gian trong cộng đồng cư dân ven biển Đà Nẵng.

IV. Đề xuất giải pháp bảo tồn tín ngưỡng

Để bảo tồn và phát huy tín ngưỡng của cư dân ven biển Đà Nẵng trong bối cảnh đô thị hóa, cần có những giải pháp cụ thể và thiết thực. Trước hết, chính quyền địa phương cần có chính sách hỗ trợ cho việc bảo tồn các cơ sở thờ tự và nghi lễ truyền thống. Việc tổ chức các hoạt động văn hóa, lễ hội truyền thống không chỉ giúp duy trì các giá trị văn hóa mà còn tạo cơ hội cho cộng đồng gắn kết. Thứ hai, cần tăng cường giáo dục và tuyên truyền về giá trị của tín ngưỡng dân gian cho thế hệ trẻ, nhằm khơi dậy niềm tự hào và trách nhiệm trong việc bảo tồn văn hóa. Cuối cùng, việc kết hợp giữa phát triển du lịch và bảo tồn văn hóa là rất cần thiết. Các hoạt động du lịch có thể được thiết kế để tôn vinh và quảng bá các giá trị văn hóa, từ đó tạo ra nguồn thu cho cộng đồng và góp phần bảo tồn văn hóa địa phương. Những giải pháp này không chỉ giúp bảo tồn tín ngưỡng mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của Đà Nẵng.