Giảm Nghèo Tại Các Huyện Ngoại Thành Hà Nội Trong Quá Trình Đô Thị Hóa

Khái niệm nghèo được hiểu là tình trạng một bộ phận dân cư không được hưởng và thỏa mãn các nhu cầu cơ bản của con người. Chuẩn nghèo là tiêu chí để xác định ai là người nghèo trong xã hội, phản ánh mức chi tiêu tối thiểu cần thiết. Hà Nội sử dụng chuẩn nghèo quốc gia làm cơ sở, đồng thời điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương. Theo số liệu năm 2009, tỷ lệ hộ nghèo toàn thành phố là 8,43%, trong đó các huyện ngoại thành chiếm tỷ lệ cao hơn.

Xóa đói giảm nghèo là yếu tố cơ bản đảm bảo công bằng xã hội và tăng trưởng bền vững. Nó xuất phát từ yêu cầu cơ bản và toàn diện của sự nghiệp đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Từ góc độ kinh tế, xóa đói giảm nghèo là một trong những mục tiêu của tăng trưởng, đồng thời là điều kiện tiên quyết cho tăng trưởng nhanh và bền vững. Quá trình đô thị hóa có thể làm sâu sắc thêm các nguyên nhân dẫn đến đói nghèo và tái nghèo cho một bộ phận dân cư.

Các huyện ngoại thành chiếm 90,33% diện tích tự nhiên Hà Nội và 60,34% dân số. Tỷ lệ nghèo trung bình của các huyện ngoại thành vào đầu năm 2009 là 12,19%. Những huyện có tỷ lệ nghèo cao đều nằm khá xa trung tâm Thủ đô. Theo tài liệu gốc, tính đến ngày 31/12/2008, diện tích đất cần phải thu hồi phục vụ cho các dự án tại các huyện ngoại thành Hà Nội là 11,543.04ha, chiếm 85,85% tổng diện tích đất phải thu hồi trên địa bàn Thành phố.

Trước năm 2000, các vùng ngoại thành Hà Nội có điều kiện kinh tế và cơ sở hạ tầng yếu kém. Trình độ dân trí chưa cao, nguồn vốn tự có trong dân để phát triển sản xuất còn ít. Ruộng đất manh mún cản trở áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Năm 2006, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo do thiếu vốn sản xuất chiếm 81,69%; thiếu kiến thức khoa học kỹ thuật - 43,12%; thiếu việc làm cần hỗ trợ nghề - 28,48%.

Trước 1/8/2008, tại Hà Nội, các quan điểm, chủ trương, chính sách về phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo đối với các huyện ngoại thành Hà Nội được cụ thể trong Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII, XIV Đảng bộ Thành phố Hà Nội; Chương trình số 06/CT - TU, của Thành ủy về phát triển kinh tế ngoại thành Hà Nội và xây dựng nông thôn mới. Sau ngày điều chỉnh địa giới hành chính (01/08/2008), Thành ủy đã triển khai thực hiện Chương trình hành động số 02-CTr/TU.

Trước ngày 01/08/2008 các cơ chế chính sách về xóa đói giảm nghèo được thực hiện tương đối riêng rẽ. Các chính sách bao gồm chính sách tín dụng ưu đãi, hỗ trợ đất sản xuất, khuyến nông, khuyến lâm-ngư, trợ giá, trợ cước. Thực tiễn quá trình đô thị hóa ở nước ta thời gian qua cho thấy, địa phương nào có chính sách đô thị hóa gắn với giảm nghèo phù hợp, không những có thể đẩy nhanh quá trình đô thị hóa hiện tại, mà còn tạo điều kiện cho quá trình đô thị hóa tiếp theo phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các cơ chế, chính sách hiện hành về xóa đói giảm nghèo cho phù hợp với tình hình mới. Xây dựng các chính sách đặc thù hỗ trợ các đối tượng yếu thế, dễ bị tổn thương trong quá trình đô thị hóa. Tăng cường sự tham gia của người dân vào quá trình xây dựng và thực hiện chính sách.

Thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở các huyện ngoại thành, tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ. Phát triển các ngành nghề phi nông nghiệp ở nông thôn. Hỗ trợ người dân chuyển đổi nghề nghiệp và tìm kiếm việc làm mới.

Xác định đúng đối tượng nghèo đói và nguyên nhân cụ thể dẫn đến đói nghèo của từng nhóm dân cư trong quá trình đô thị hóa để triển khai chính sách hỗ trợ giúp đỡ phù hợp. Huy động sự tham gia của các cấp, các ngành vào công tác xóa đói, giảm nghèo ở từng địa phương trong quá trình đô thị hóa. Triển khai và thực hiện đồng bộ nhiều biện pháp khác nhau để thực hiện công tác xóa đói, giảm nghèo.

Cần chú trọng đến việc hỗ trợ sinh kế cho người nghèo, giúp họ có thu nhập ổn định. Đào tạo nghề cho lao động nông thôn để họ có thể tìm kiếm việc làm trong các ngành công nghiệp và dịch vụ. Tạo điều kiện cho người nghèo tiếp cận các dịch vụ công như y tế, giáo dục, văn hóa.

Cần tập trung vào giảm nghèo bền vững, không chỉ đơn thuần là giảm số lượng hộ nghèo mà còn phải nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Cần tăng cường an sinh xã hội cho người nghèo, đảm bảo họ có cuộc sống ổn định và được tiếp cận các dịch vụ cơ bản.

Cần đầu tư vào phát triển hạ tầng nông thôn, tạo điều kiện cho sản xuất và kinh doanh phát triển. Thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông thôn, tạo ra nhiều việc làm mới cho người dân. Khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp và nông thôn.