I. Ảnh hưởng của nitrite lên sinh lý và tăng trưởng cá thát lát còm Chitala ornata
Nghiên cứu tập trung vào ảnh hưởng của nitrite lên các quá trình sinh lý và tăng trưởng của cá thát lát còm Chitala ornata. Nitrite là một chất độc phổ biến trong môi trường nuôi trồng thủy sản, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng sống của cá. Kết quả cho thấy Chitala ornata có khả năng chịu đựng nitrite cao với giá trị LC50 trong 96 giờ là 7.12 mM. Cơ chế chính giúp cá chống lại độc tính của nitrite là sự tăng cường hoạt động của enzyme methaemoglobin reductase, giúp chuyển đổi methaemoglobin thành haemoglobin chức năng. Điều này đã được chứng minh qua việc tăng gấp 5 lần tốc độ chuyển đổi methaemoglobin sau 6 ngày tiếp xúc với nitrite.
1.1. Cơ chế chống độc nitrite
Cơ chế chống độc nitrite của Chitala ornata liên quan đến việc tăng cường hoạt động của enzyme methaemoglobin reductase. Enzyme này giúp chuyển đổi methaemoglobin, một dạng haemoglobin không có khả năng vận chuyển oxy, trở lại thành haemoglobin chức năng. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, sau 6 ngày tiếp xúc với nitrite, tốc độ chuyển đổi methaemoglobin tăng từ 0.01 lên 0.046 min⁻¹, cho thấy khả năng thích nghi cao của loài cá này.
1.2. Ảnh hưởng đến tăng trưởng
Nitrite không chỉ ảnh hưởng đến sinh lý mà còn tác động đến tăng trưởng của Chitala ornata. Kết quả nghiên cứu cho thấy, tiếp xúc lâu dài với nitrite làm giảm đáng kể các chỉ số tăng trưởng như trọng lượng cơ thể và tỷ lệ sống. Tuy nhiên, ở nhiệt độ 30°C, cá có tỷ lệ sống cao nhất và hệ số chuyển đổi thức ăn (FCR) thấp nhất so với các nhiệt độ khác.
II. Ảnh hưởng của nhiệt độ lên sinh lý và tăng trưởng cá thát lát còm
Nhiệt độ là yếu tố môi trường quan trọng ảnh hưởng đến sinh lý và tăng trưởng của Chitala ornata. Nghiên cứu chỉ ra rằng, loài cá này có khả năng chịu đựng nhiệt độ cao với giới hạn trên là 41°C và giới hạn dưới là 12°C. Tuy nhiên, nhiệt độ 36°C gây ra tỷ lệ tử vong cao sau 2 ngày tiếp xúc, đi kèm với sự suy giảm đột ngột của pH ngoại bào, hematocrit và nồng độ haemoglobin.
2.1. Khả năng chịu nhiệt
Chitala ornata có khả năng chịu nhiệt cao hơn so với nhiều loài cá nhiệt đới khác. Nghiên cứu xác định giới hạn nhiệt độ trên và dưới của loài này lần lượt là 41°C và 12°C. Tuy nhiên, nhiệt độ 36°C gây ra tỷ lệ tử vong cao sau 2 ngày tiếp xúc, cho thấy sự nhạy cảm của cá với nhiệt độ cực cao.
2.2. Ảnh hưởng đến sinh lý
Nhiệt độ ảnh hưởng đáng kể đến các chỉ số sinh lý của Chitala ornata. Nhiệt độ cao (36°C) gây ra sự suy giảm đột ngột của pH ngoại bào, hematocrit và nồng độ haemoglobin, dẫn đến tình trạng thiếu oxy trong máu. Tuy nhiên, ở các nhiệt độ thấp hơn (24°C, 27°C, 30°C, 33°C), không có sự thay đổi đáng kể nào được ghi nhận.
III. Ảnh hưởng của CO2 lên sinh lý và tăng trưởng cá thát lát còm
Nồng độ CO2 cao (hypercapnia) trong môi trường nước ảnh hưởng đến cân bằng acid-base và quá trình trao đổi ion của Chitala ornata. Nghiên cứu cho thấy, cá có khả năng điều chỉnh pH ngoại bào một phần thông qua tích lũy bicarbonate trong huyết tương. Tuy nhiên, sự kết hợp giữa hypercapnia và nitrite làm giảm đáng kể sự hấp thụ nitrite qua mang, do giảm dòng chảy của ion chloride qua kênh trao đổi HCO3-/Cl-.
3.1. Cân bằng acid base
Chitala ornata có khả năng điều chỉnh pH ngoại bào một phần thông qua tích lũy bicarbonate trong huyết tương. Tuy nhiên, sự điều chỉnh này không hoàn toàn, chỉ đạt khoảng 50% sau 96 giờ tiếp xúc với nồng độ CO2 cao (21 mmHg).
3.2. Kết hợp hypercapnia và nitrite
Sự kết hợp giữa hypercapnia và nitrite làm giảm đáng kể sự hấp thụ nitrite qua mang của Chitala ornata. Cơ chế này liên quan đến việc giảm dòng chảy của ion chloride qua kênh trao đổi HCO3-/Cl-, dẫn đến giảm sự hấp thụ nitrite.
