Tổng quan nghiên cứu
Việc học từ vựng đóng vai trò then chốt trong quá trình tiếp thu ngôn ngữ, đặc biệt trong bối cảnh tiếng Anh như ngoại ngữ (EFL) tại các trường tiểu học. Theo báo cáo của ngành giáo dục, nhiều học sinh tiểu học tại Việt Nam, trong đó có tỉnh Ninh Bình, còn gặp khó khăn trong việc sử dụng từ vựng tiếng Anh một cách hiệu quả, ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp và học tập. Nghiên cứu này tập trung vào việc khảo sát quan điểm của giáo viên về ảnh hưởng của việc sử dụng bài hát trong giảng dạy từ vựng tiếng Anh cho học sinh tiểu học tại một trường ở Ninh Bình trong năm học 2023-2024. Mục tiêu chính là đánh giá hiệu quả của phương pháp dạy học kết hợp âm nhạc nhằm nâng cao khả năng sử dụng từ vựng của học sinh, đồng thời đề xuất các giải pháp cải tiến chương trình giảng dạy. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 25 giáo viên tiếng Anh tiểu học với kinh nghiệm từ 1 đến 5 năm, sử dụng phương pháp khảo sát và phỏng vấn bán cấu trúc. Kết quả nghiên cứu dự kiến sẽ góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh, tăng cường sự hứng thú và khả năng ghi nhớ từ vựng của học sinh, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho việc phát triển chương trình đào tạo giáo viên và thiết kế tài liệu giảng dạy phù hợp.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về học từ vựng và phương pháp giảng dạy tiếng Anh cho trẻ em. Trước hết, từ vựng được phân loại thành từ vựng miệng (oral vocabulary) và từ vựng chữ viết (print vocabulary), cũng như từ vựng tiếp nhận (receptive) và từ vựng sản xuất (productive) theo các nghiên cứu của Nation (2001) và Lehr, Osborn, Hiebert (1998). Lý thuyết về sự phát triển ngôn ngữ của trẻ em nhấn mạnh sự khác biệt về nhận thức và khả năng học tập giữa trẻ nhỏ và người lớn, theo Pinter (2006) và Ellis (2014). Ngoài ra, các nghiên cứu về vai trò của âm nhạc và bài hát trong việc hỗ trợ học từ vựng như của Gersten (2015), Engh (2013), và Albaladejo et al. (2018) được áp dụng để làm cơ sở cho việc phân tích hiệu quả của phương pháp dạy học qua bài hát. Các khái niệm chính bao gồm: từ vựng tiếp nhận và sản xuất, phương pháp giảng dạy tích cực, vai trò của âm nhạc trong việc tăng cường trí nhớ và sự hứng thú học tập, cũng như các kỹ thuật sử dụng bài hát trong lớp học tiếng Anh.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng thiết kế hỗn hợp (mixed-methods) kết hợp phương pháp định lượng và định tính. Dữ liệu định lượng được thu thập qua bảng câu hỏi gồm 21 mục, sử dụng thang đo Likert 5 điểm, khảo sát 25 giáo viên tiếng Anh tại Trường Tiểu học Liên Sơn, Ninh Bình trong vòng 4 tuần đầu năm học 2023-2024. Dữ liệu định tính được thu thập qua phỏng vấn bán cấu trúc với 7 giáo viên được chọn ngẫu nhiên từ nhóm khảo sát, mỗi cuộc phỏng vấn kéo dài khoảng 30 phút, được ghi âm và phiên âm đầy đủ để đảm bảo độ tin cậy. Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm thống kê mô tả cho dữ liệu định lượng và phân tích chủ đề (thematic analysis) cho dữ liệu phỏng vấn. Việc kết hợp hai nguồn dữ liệu giúp tăng tính xác thực và toàn diện của kết quả nghiên cứu, đồng thời cho phép so sánh và đối chiếu quan điểm của giáo viên về việc sử dụng bài hát trong giảng dạy từ vựng.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Giáo viên đánh giá cao hiệu quả của bài hát trong giảng dạy từ vựng: 96% giáo viên đồng ý rằng việc sử dụng bài hát là phương pháp hiệu quả để dạy từ vựng cho học sinh tiểu học, trong đó 92% cho rằng bài hát tạo môi trường học tập thân thiện và 88% nhấn mạnh tầm quan trọng của việc luyện tập từ vựng thường xuyên qua bài hát.
Bài hát giúp tăng cường ghi nhớ và ôn tập từ vựng: 96% giáo viên cho rằng bài hát hỗ trợ học sinh ghi nhớ từ vựng lâu dài, 84% đồng ý rằng bài hát tạo điều kiện thuận lợi cho việc ôn tập từ vựng, và 80% nhận thấy bài hát giúp học sinh tập trung và phát triển vốn từ.
Phương pháp sử dụng bài hát đa dạng và có hệ thống: 92% giáo viên thực hiện việc cho học sinh nghe lại bài hát nhiều lần để củng cố từ vựng, 88% giới thiệu từ mới trước khi nghe bài hát, và 92% khuyến khích học sinh thực hiện các hoạt động tương tác như đóng vai, điền từ vào chỗ trống, hoặc nối từ với hình ảnh.
Bài hát hỗ trợ phát triển kỹ năng đọc, viết và phát âm: Qua phỏng vấn, giáo viên nhận thấy học sinh cải thiện khả năng đọc và viết từ vựng nhờ việc luyện tập qua bài hát có kèm hình ảnh và hoạt động liên quan. Đồng thời, 2 giáo viên nhấn mạnh bài hát giúp học sinh phát âm chuẩn hơn nhờ việc nghe đi nghe lại giọng hát chuẩn và lặp lại lời bài hát.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây về vai trò tích cực của bài hát trong việc hỗ trợ học từ vựng cho trẻ em (Albaladejo et al., 2018; Engh, 2013). Việc lặp lại và giai điệu của bài hát tạo điều kiện thuận lợi cho việc ghi nhớ từ vựng, đồng thời môi trường học tập vui vẻ, thân thiện giúp tăng động lực học tập của học sinh. So với các phương pháp truyền thống, việc sử dụng bài hát giúp học sinh tiếp cận từ vựng trong ngữ cảnh có ý nghĩa, từ đó nâng cao khả năng vận dụng từ vựng trong giao tiếp và viết. Các hoạt động tương tác đi kèm bài hát cũng góp phần phát triển kỹ năng ngôn ngữ toàn diện. Tuy nhiên, một số giáo viên cũng lưu ý về việc lựa chọn bài hát phù hợp với văn hóa và trình độ học sinh để tránh gây khó khăn hoặc mất tập trung. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đồng ý của giáo viên với từng khía cạnh sử dụng bài hát, hoặc bảng tổng hợp các hoạt động giảng dạy phổ biến kèm theo tỷ lệ áp dụng.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường đào tạo chuyên môn cho giáo viên về sử dụng bài hát: Tổ chức các khóa bồi dưỡng kỹ năng lựa chọn và áp dụng bài hát phù hợp với trình độ và sở thích học sinh, nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy từ vựng. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng; Chủ thể: Sở Giáo dục và Đào tạo, các trường tiểu học.
Xây dựng kho tài nguyên bài hát đa dạng và phù hợp: Thành lập bộ sưu tập bài hát có lời chuẩn, phù hợp với chương trình học và văn hóa địa phương, hỗ trợ giáo viên dễ dàng tiếp cận và sử dụng. Thời gian: 3 tháng; Chủ thể: Ban giám hiệu trường, tổ chuyên môn tiếng Anh.
Tích hợp bài hát vào chương trình giảng dạy chính khóa: Điều chỉnh nội dung và phương pháp giảng dạy để bài hát trở thành phần không thể thiếu trong các tiết học từ vựng, giúp học sinh tiếp xúc thường xuyên và có hệ thống. Thời gian: 1 năm; Chủ thể: Nhà trường, giáo viên tiếng Anh.
Khuyến khích hoạt động tương tác và sáng tạo với bài hát: Tổ chức các hoạt động như đóng vai, trò chơi từ vựng, thi hát tiếng Anh để tăng cường sự hứng thú và khả năng vận dụng từ vựng của học sinh. Thời gian: liên tục trong năm học; Chủ thể: Giáo viên, học sinh, phụ huynh.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giáo viên tiếng Anh tiểu học: Nghiên cứu cung cấp các phương pháp và chiến lược sử dụng bài hát hiệu quả trong giảng dạy từ vựng, giúp nâng cao kỹ năng sư phạm và cải thiện kết quả học tập của học sinh.
Nhà quản lý giáo dục và ban giám hiệu trường học: Tài liệu giúp hiểu rõ vai trò của âm nhạc trong giáo dục ngôn ngữ, từ đó xây dựng chính sách, hỗ trợ đào tạo và phát triển chương trình giảng dạy phù hợp.
Sinh viên và học viên ngành Sư phạm tiếng Anh: Luận văn là nguồn tham khảo quý giá về nghiên cứu thực tiễn, phương pháp nghiên cứu hỗn hợp và ứng dụng âm nhạc trong giảng dạy ngoại ngữ.
Nhà thiết kế chương trình và tài liệu học tập: Cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để phát triển các tài liệu giảng dạy tích hợp âm nhạc, đáp ứng nhu cầu và sở thích của học sinh tiểu học.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao bài hát lại hiệu quả trong việc dạy từ vựng cho học sinh tiểu học?
Bài hát kết hợp giai điệu và lời ca giúp tăng khả năng ghi nhớ từ vựng thông qua lặp lại và ngữ cảnh có ý nghĩa, đồng thời tạo môi trường học tập vui vẻ, giảm áp lực cho học sinh.Làm thế nào để giáo viên lựa chọn bài hát phù hợp cho lớp học?
Giáo viên nên chọn bài hát có lời đơn giản, phù hợp với trình độ và sở thích của học sinh, tránh nội dung phức tạp hoặc không phù hợp về văn hóa, đồng thời kiểm tra kỹ lời bài hát trước khi sử dụng.Có những hoạt động nào đi kèm bài hát giúp tăng hiệu quả học từ vựng?
Các hoạt động như đóng vai, điền từ vào chỗ trống, nối từ với hình ảnh, hát theo nhóm hoặc cá nhân giúp học sinh tương tác tích cực và củng cố từ vựng hiệu quả.Bài hát có giúp cải thiện kỹ năng phát âm không?
Có, việc nghe và hát theo bài hát chuẩn giúp học sinh luyện tập phát âm, ngữ điệu và nhịp điệu của tiếng Anh, từ đó nâng cao khả năng nói chuẩn xác hơn.Làm sao để khắc phục khó khăn khi sử dụng bài hát trong lớp học?
Giáo viên cần chuẩn bị kỹ lưỡng, lựa chọn bài hát phù hợp, kết hợp các hoạt động đa dạng và linh hoạt, đồng thời nhận được sự hỗ trợ từ nhà trường về tài nguyên và thiết bị.
Kết luận
- Giáo viên tiểu học tại Ninh Bình đánh giá cao vai trò của bài hát trong việc nâng cao khả năng sử dụng từ vựng tiếng Anh của học sinh.
- Bài hát giúp cải thiện ghi nhớ, ôn tập, phát âm và phát triển kỹ năng đọc viết từ vựng một cách hiệu quả.
- Phương pháp sử dụng bài hát đa dạng, bao gồm giới thiệu từ mới, lặp lại bài hát, và các hoạt động tương tác đi kèm.
- Cần có sự đầu tư về đào tạo giáo viên, tài nguyên bài hát và điều chỉnh chương trình giảng dạy để tối ưu hóa lợi ích của âm nhạc trong học tập.
- Khuyến khích các nghiên cứu tiếp theo mở rộng quy mô và đa dạng đối tượng để củng cố và phát triển thêm các phương pháp giảng dạy sáng tạo.
Hành động tiếp theo là triển khai các khóa đào tạo chuyên sâu cho giáo viên và xây dựng kho tài nguyên bài hát phong phú, đồng thời áp dụng các giải pháp đề xuất để nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh cho học sinh tiểu học. Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để đổi mới phương pháp giảng dạy, tạo môi trường học tập tích cực và hiệu quả hơn.