I. Tổng quan về hành vi mua sắm ngẫu hứng
Hành vi mua sắm ngẫu hứng là một hiện tượng phổ biến trong môi trường thương mại hiện đại, đặc biệt là trên mạng xã hội. Theo Rook (1987), hành vi này xảy ra khi người tiêu dùng cảm thấy một sự thôi thúc mạnh mẽ để mua sắm mà không có kế hoạch trước. Hành vi tiêu dùng này thường được thúc đẩy bởi các yếu tố bên ngoài như quảng cáo, khuyến mãi và sự tương tác xã hội. Nghiên cứu cho thấy rằng mua sắm trực tuyến dễ xảy ra hơn so với mua sắm ngoại tuyến do sự tiện lợi và khả năng tiếp cận thông tin nhanh chóng. Mạng xã hội như Facebook, Instagram đã trở thành nền tảng chính cho việc mua sắm ngẫu hứng, nơi người tiêu dùng có thể dễ dàng tiếp cận thông tin và chia sẻ trải nghiệm mua sắm của mình.
1.1. Đặc điểm của hành vi mua sắm ngẫu hứng
Hành vi mua sắm ngẫu hứng có những đặc điểm riêng biệt, bao gồm tính không có kế hoạch và sự ảnh hưởng mạnh mẽ từ các yếu tố bên ngoài. Người tiêu dùng thường bị thu hút bởi các kích thích marketing như quảng cáo hấp dẫn, chương trình khuyến mãi và sự khan hiếm của sản phẩm. Theo nghiên cứu của Zhang và cộng sự (2018), hành vi này thường xảy ra khi người tiêu dùng cảm thấy hứng thú và muốn trải nghiệm cảm giác mới mẻ. Tâm lý người tiêu dùng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định hành vi mua sắm ngẫu hứng, khi mà cảm xúc tích cực có thể thúc đẩy quyết định mua hàng ngay lập tức.
II. Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi mua sắm ngẫu hứng
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hành vi mua sắm ngẫu hứng trên mạng xã hội. Các yếu tố này có thể được chia thành ba nhóm chính: kích thích marketing, yếu tố cá nhân và yếu tố xã hội. Kích thích marketing bao gồm các chiến lược quảng cáo, khuyến mãi và sự hiện diện của sản phẩm trên mạng xã hội. Yếu tố cá nhân liên quan đến tâm lý và thói quen tiêu dùng của người tiêu dùng, trong khi yếu tố xã hội bao gồm sự ảnh hưởng từ bạn bè, gia đình và cộng đồng. Sự tương tác xã hội trên mạng xã hội cũng có thể tạo ra động lực mạnh mẽ cho hành vi mua sắm ngẫu hứng.
2.1. Ảnh hưởng của kích thích marketing
Kích thích marketing có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hành vi mua sắm ngẫu hứng. Các chiến dịch quảng cáo trên mạng xã hội thường tạo ra sự chú ý và khuyến khích người tiêu dùng hành động ngay lập tức. Theo Huang (2016), thời gian tiếp xúc với quảng cáo và khối lượng thông tin mà người tiêu dùng nhận được có thể làm tăng khả năng mua sắm ngẫu hứng. Các yếu tố như sự khan hiếm của sản phẩm, giá cả hấp dẫn và nội dung quảng cáo sáng tạo đều có thể tạo ra động lực mạnh mẽ cho hành vi này.
2.2. Ảnh hưởng của yếu tố cá nhân
Yếu tố cá nhân cũng đóng vai trò quan trọng trong hành vi mua sắm ngẫu hứng. Tâm lý người tiêu dùng, bao gồm cảm xúc và động lực cá nhân, có thể ảnh hưởng đến quyết định mua hàng. Nghiên cứu cho thấy rằng những người có tính cách hướng ngoại thường có xu hướng mua sắm ngẫu hứng nhiều hơn so với những người hướng nội. Ngoài ra, thói quen tiêu dùng và mức độ sẵn sàng chi tiêu cũng là những yếu tố quan trọng cần xem xét.
III. Tác động của mạng xã hội đến hành vi mua sắm ngẫu hứng
Mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong hành vi mua sắm ngẫu hứng của người tiêu dùng. Các nền tảng như Facebook, Instagram không chỉ cung cấp thông tin về sản phẩm mà còn tạo ra một không gian để người tiêu dùng chia sẻ trải nghiệm và ý kiến của mình. Tương tác xã hội trên mạng xã hội có thể tạo ra cảm giác khẩn cấp và thúc đẩy hành vi mua sắm. Theo nghiên cứu của Kim và Johnson (2016), sự tương tác với bạn bè và người nổi tiếng trên mạng xã hội có thể làm tăng khả năng mua sắm ngẫu hứng của người tiêu dùng.
3.1. Tương tác xã hội và hành vi mua sắm
Tương tác xã hội trên mạng xã hội có thể tạo ra một môi trường thuận lợi cho hành vi mua sắm ngẫu hứng. Khi người tiêu dùng thấy bạn bè hoặc người nổi tiếng chia sẻ sản phẩm, họ có xu hướng cảm thấy hứng thú và muốn trải nghiệm sản phẩm đó. Sự ảnh hưởng từ bạn bè và cộng đồng có thể làm tăng tính hấp dẫn của sản phẩm và khuyến khích hành vi mua sắm. Nghiên cứu cho thấy rằng những người tiêu dùng có nhiều kết nối xã hội trên mạng xã hội thường có xu hướng mua sắm ngẫu hứng nhiều hơn.
