Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt của ngành ngân hàng, việc chia sẻ tri thức giữa các nhân viên được xem là yếu tố then chốt giúp nâng cao hiệu quả làm việc và năng suất lao động. Tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) khu vực tỉnh Đồng Nai, với 4 chi nhánh chính gồm Đồng Nai, Nam Đồng Nai, Đông Đồng Nai và Biên Hòa, việc thúc đẩy hành vi chia sẻ tri thức đang trở thành một nhiệm vụ cấp thiết nhằm gia tăng sức cạnh tranh và phát triển bền vững. Nghiên cứu này tập trung xác định và đo lường các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên tại BIDV khu vực tỉnh Đồng Nai trong giai đoạn từ tháng 6/2022 đến tháng 12/2022, dựa trên dữ liệu sơ cấp và thứ cấp từ năm 2020 đến 2022.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là làm rõ các nhân tố tác động đến hành vi chia sẻ tri thức, từ đó đề xuất các giải pháp quản trị phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả làm việc của nhân viên. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp lãnh đạo BIDV khu vực tỉnh Đồng Nai nhận diện các yếu tố thúc đẩy hoặc cản trở việc chia sẻ tri thức, đồng thời góp phần xây dựng môi trường làm việc gắn kết, sáng tạo và hiệu quả. Các chỉ số như số lần họp nhóm tăng từ 9 lần năm 2020 lên 19 lần năm 2022, tỷ lệ hoàn thành mục tiêu nhóm tăng từ 55,56% lên 89,47%, cùng với sự gia tăng số lần khen thưởng về chia sẻ tri thức từ 8 lên 24 lần trong cùng giai đoạn, cho thấy sự chuyển biến tích cực trong thực tiễn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết nền tảng chính: lý thuyết trao đổi xã hội và lý thuyết nhận thức xã hội. Lý thuyết trao đổi xã hội của George C. Homans (1958) nhấn mạnh rằng hành vi chia sẻ tri thức được thúc đẩy khi cá nhân nhận thấy lợi ích vật chất hoặc tinh thần tương xứng với chi phí bỏ ra. Lý thuyết nhận thức xã hội của Bandura (1986) cho rằng hành vi của cá nhân chịu ảnh hưởng bởi nhận thức và môi trường xã hội, trong đó niềm tin và sự quan sát đóng vai trò trung gian quan trọng.

Mô hình nghiên cứu đề xuất gồm 7 yếu tố chính ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức: (1) Niềm tin, (2) Làm việc nhóm, (3) Hệ thống công nghệ thông tin, (4) Hệ thống khen thưởng, (5) Sự quan tâm của quản lý cấp cao, (6) Giao tiếp với đồng nghiệp, và (7) Sự gắn kết. Các yếu tố này được lựa chọn dựa trên tổng hợp các nghiên cứu trong và ngoài nước, đồng thời phù hợp với đặc thù ngành ngân hàng và môi trường làm việc tại BIDV khu vực tỉnh Đồng Nai.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Giai đoạn định tính được thực hiện qua thảo luận nhóm với 5 chuyên gia là các lãnh đạo và trưởng phòng tại BIDV khu vực tỉnh Đồng Nai nhằm hiệu chỉnh thang đo và xác nhận các yếu tố nghiên cứu. Giai đoạn định lượng thu thập dữ liệu từ 239 mẫu hợp lệ, được chọn theo phương pháp thuận tiện phi xác suất, thông qua bảng hỏi khảo sát nhân viên tại 4 chi nhánh.

Dữ liệu được xử lý và phân tích bằng phần mềm SPSS 23.0 với các bước: kiểm định độ tin cậy thang đo bằng Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) với chỉ số KMO > 0,7 và Bartlett’s test có ý nghĩa (Sig < 0,05), phân tích tương quan Pearson, phân tích hồi quy bội để đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến hành vi chia sẻ tri thức, và kiểm định ANOVA nhằm đánh giá sự khác biệt theo các biến nhân khẩu học như giới tính, độ tuổi, kinh nghiệm làm việc và thu nhập. Cỡ mẫu 239 đảm bảo vượt mức tối thiểu 170 mẫu theo tiêu chuẩn 5 quan sát cho mỗi biến quan sát.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Sự ủng hộ của quản lý cấp cao là yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất đến hành vi chia sẻ tri thức, với hệ số hồi quy cao và tỷ lệ hỗ trợ tăng 60% từ năm 2021 đến 2022 (từ 5 lên 8 lần hỗ trợ). Điều này cho thấy vai trò quan trọng của lãnh đạo trong việc tạo động lực và môi trường thuận lợi cho chia sẻ tri thức.

  2. Làm việc nhóm được thể hiện qua số lần họp nhóm tăng từ 9 lần năm 2020 lên 19 lần năm 2022, cùng với tỷ lệ hoàn thành mục tiêu nhóm tăng từ 55,56% lên 89,47%. Yếu tố này có tác động tích cực đến hành vi chia sẻ tri thức, thúc đẩy sự phối hợp và trao đổi kinh nghiệm giữa các nhân viên.

  3. Sự gắn kết được củng cố thông qua các hoạt động thể thao và du lịch, với số lần tổ chức thể thao tăng 300% từ 1 lần năm 2021 lên 4 lần năm 2022. Sự gắn kết này góp phần giảm xung đột nội bộ, khi số lần xung đột giảm từ 11 lần năm 2020 xuống còn 3 lần năm 2022.

  4. Hệ thống công nghệ thông tin được nâng cấp liên tục với số lần nâng cấp phần mềm và mạng nội bộ tăng từ 1 lần năm 2020 lên 4 lần năm 2022, cùng với số lượt đào tạo CNTT tăng 105% trong giai đoạn này. Điều này hỗ trợ nhân viên tiếp cận và chia sẻ tri thức hiệu quả hơn.

  5. Hệ thống khen thưởng về chia sẻ tri thức cũng được cải thiện rõ rệt, với số lần khen thưởng tăng từ 8 lên 24 lần trong 3 năm, tạo động lực vật chất và tinh thần cho nhân viên tham gia chia sẻ tri thức.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy mô hình với 7 yếu tố giải thích được 52,4% sự biến thiên trong hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên BIDV khu vực tỉnh Đồng Nai, một tỷ lệ khá cao phản ánh sự phù hợp của mô hình với thực tế. Sự ủng hộ của quản lý cấp cao đóng vai trò then chốt, phù hợp với lý thuyết trao đổi xã hội khi nhân viên nhận được sự hỗ trợ và công nhận sẽ tích cực chia sẻ tri thức. Làm việc nhóm và sự gắn kết tạo môi trường xã hội thuận lợi, giảm thiểu xung đột và tăng cường giao tiếp, phù hợp với lý thuyết nhận thức xã hội.

Hệ thống công nghệ thông tin và khen thưởng là các công cụ hỗ trợ quan trọng, giúp nhân viên dễ dàng tiếp cận tri thức và có động lực chia sẻ. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này tương đồng với các nghiên cứu tại các ngân hàng khác, khẳng định tính phổ quát của các yếu tố ảnh hưởng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lần họp nhóm, khen thưởng, đào tạo CNTT và biểu đồ giảm xung đột để minh họa sự cải thiện môi trường làm việc.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường sự ủng hộ của quản lý cấp cao: Ban giám đốc BIDV khu vực tỉnh Đồng Nai cần thường xuyên thể hiện sự quan tâm, hỗ trợ và công nhận các hoạt động chia sẻ tri thức của nhân viên. Thời gian thực hiện: liên tục trong 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc và các quản lý cấp cao.

  2. Phát triển văn hóa làm việc nhóm: Tổ chức các buổi họp nhóm định kỳ, khuyến khích phối hợp liên phòng ban để tăng cường trao đổi tri thức. Thời gian thực hiện: hàng quý. Chủ thể thực hiện: Trưởng phòng và quản lý nhóm.

  3. Nâng cấp và đào tạo công nghệ thông tin: Đầu tư nâng cấp hệ thống CNTT, tổ chức các khóa đào tạo thường xuyên để nhân viên sử dụng hiệu quả các công cụ chia sẻ tri thức. Thời gian thực hiện: 6 tháng đầu năm. Chủ thể thực hiện: Phòng CNTT và nhân sự.

  4. Xây dựng hệ thống khen thưởng công bằng, minh bạch: Thiết kế các chính sách khen thưởng phù hợp, bao gồm cả vật chất và tinh thần, nhằm khuyến khích nhân viên tích cực chia sẻ tri thức. Thời gian thực hiện: 3 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự và Ban giám đốc.

  5. Tăng cường các hoạt động gắn kết nhân viên: Tổ chức các hoạt động thể thao, du lịch, teambuilding để nâng cao sự gắn kết và giảm thiểu xung đột nội bộ. Thời gian thực hiện: hàng năm. Chủ thể thực hiện: Ban tổ chức sự kiện và phòng nhân sự.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý ngân hàng: Giúp nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức, từ đó xây dựng chính sách quản trị nhân sự hiệu quả, nâng cao năng suất và sự gắn kết trong tổ chức.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị kinh doanh, Quản lý nguồn nhân lực: Cung cấp cơ sở lý thuyết và mô hình nghiên cứu thực tiễn về hành vi chia sẻ tri thức trong ngành ngân hàng, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

  3. Phòng nhân sự và đào tạo: Hỗ trợ thiết kế các chương trình đào tạo, khen thưởng và phát triển văn hóa doanh nghiệp nhằm thúc đẩy chia sẻ tri thức và nâng cao hiệu quả làm việc.

  4. Các tổ chức tài chính và doanh nghiệp có môi trường làm việc tương tự: Áp dụng các giải pháp quản trị tri thức phù hợp để cải thiện hiệu quả công việc và tăng cường sự hợp tác giữa các nhân viên.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hành vi chia sẻ tri thức là gì và tại sao nó quan trọng trong ngân hàng?
    Hành vi chia sẻ tri thức là quá trình trao đổi kỹ năng, kinh nghiệm và thông tin giữa các nhân viên nhằm nâng cao hiệu quả công việc. Trong ngân hàng, chia sẻ tri thức giúp tăng năng suất, giảm sai sót và cải thiện dịch vụ khách hàng.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến hành vi chia sẻ tri thức tại BIDV Đồng Nai?
    Sự ủng hộ của quản lý cấp cao được xác định là yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, bởi sự hỗ trợ và công nhận từ lãnh đạo tạo động lực cho nhân viên chia sẻ tri thức.

  3. Làm thế nào để đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến hành vi chia sẻ tri thức?
    Nghiên cứu sử dụng phân tích hồi quy bội dựa trên dữ liệu khảo sát từ nhân viên, kết hợp kiểm định độ tin cậy và phân tích nhân tố để xác định mức độ ảnh hưởng và sự phù hợp của mô hình.

  4. Có sự khác biệt về hành vi chia sẻ tri thức giữa các nhóm nhân viên không?
    Kiểm định ANOVA cho thấy có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về hành vi chia sẻ tri thức theo các biến nhân khẩu học như giới tính, độ tuổi, kinh nghiệm làm việc và thu nhập.

  5. Làm thế nào để BIDV khu vực tỉnh Đồng Nai có thể nâng cao hành vi chia sẻ tri thức?
    BIDV nên tăng cường sự ủng hộ của lãnh đạo, phát triển văn hóa làm việc nhóm, nâng cấp hệ thống CNTT, xây dựng hệ thống khen thưởng hiệu quả và tổ chức các hoạt động gắn kết nhân viên.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định 7 yếu tố chính ảnh hưởng tích cực đến hành vi chia sẻ tri thức của nhân viên tại BIDV khu vực tỉnh Đồng Nai, trong đó sự ủng hộ của quản lý cấp cao là quan trọng nhất.
  • Mô hình nghiên cứu giải thích được 52,4% sự biến thiên trong hành vi chia sẻ tri thức, cho thấy tính phù hợp cao với thực tế.
  • Các chỉ số thực tiễn như số lần họp nhóm, khen thưởng, đào tạo CNTT và hoạt động gắn kết đều có xu hướng tăng qua các năm 2020-2022.
  • Đề xuất các giải pháp quản trị cụ thể nhằm thúc đẩy chia sẻ tri thức, góp phần nâng cao hiệu quả làm việc và sự gắn kết trong tổ chức.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các chi nhánh khác của BIDV và các ngân hàng khác.

Hành động ngay hôm nay để thúc đẩy văn hóa chia sẻ tri thức tại BIDV khu vực tỉnh Đồng Nai, góp phần xây dựng tổ chức học tập và phát triển bền vững!