Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh cải cách thủ tục hành chính (TTHC) được Chính phủ xác định là một trong những đột phá phát triển đất nước, việc xây dựng văn hóa ứng xử trong các cơ quan hành chính nhà nước trở thành yếu tố then chốt nhằm nâng cao chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp. Trung tâm Phục vụ Hành chính công tỉnh Bắc Giang, thành lập năm 2016, là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Văn phòng UBND tỉnh, chịu trách nhiệm tiếp nhận và giải quyết TTHC cho các sở, ban, ngành trên địa bàn. Với hơn 36 cán bộ, công chức, viên chức (CBCCVC) làm việc tại Trung tâm, văn hóa ứng xử của đội ngũ này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả công vụ và sự hài lòng của người dân.
Nghiên cứu tập trung khảo sát thực trạng xây dựng văn hóa ứng xử tại Trung tâm trong giai đoạn 2016-2020, nhằm đánh giá các mặt được và hạn chế, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao văn hóa ứng xử, góp phần cải thiện chất lượng dịch vụ công và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bắc Giang. Việc xây dựng văn hóa ứng xử không chỉ giúp tạo môi trường làm việc thân thiện, chuyên nghiệp mà còn là nguồn lực mềm quan trọng cho sự phát triển bền vững của Trung tâm. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ thực hiện chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021-2030, đồng thời góp phần xây dựng nền hành chính công hiện đại, minh bạch và hiệu quả.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý và văn hóa tổ chức, trong đó:
Lý thuyết quản lý: Quản lý được hiểu là hoạt động tác động có tổ chức nhằm điều chỉnh hành vi con người và các quá trình xã hội để đạt mục tiêu chung. Trong đó, vai trò của lãnh đạo và cơ chế phối hợp được nhấn mạnh nhằm đảm bảo hiệu quả công vụ.
Lý thuyết văn hóa ứng xử: Văn hóa ứng xử là tập hợp các chuẩn mực, thái độ, hành vi trong giao tiếp giữa các cá nhân trong tổ chức, chịu ảnh hưởng bởi văn hóa dân tộc, môi trường xã hội và đặc điểm tổ chức. Văn hóa ứng xử được xem là tài sản vô hình góp phần tạo nên sức mạnh và bản sắc của tổ chức.
Các khái niệm chính bao gồm: văn hóa ứng xử, xây dựng văn hóa ứng xử, chuẩn mực giao tiếp công vụ, đạo đức công vụ và môi trường làm việc văn minh. Luận văn cũng tham khảo các văn bản pháp luật liên quan như Nghị quyết số 33-NQ/TW (2014), Luật Cán bộ, công chức (2008), Nghị định 61/2018/NĐ-CP về cơ chế một cửa, và các quy định của tỉnh Bắc Giang về văn hóa công sở.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích tài liệu từ các công trình nghiên cứu, sách báo, văn bản pháp luật liên quan đến văn hóa ứng xử và cải cách hành chính. Phương pháp điền dã được áp dụng qua việc quay phim, chụp ảnh, lấy phiếu điều tra ý kiến CBCCVC và người dân, tổ chức đến giao dịch tại Trung tâm nhằm thu thập dữ liệu thực tiễn. Phương pháp so sánh được sử dụng để đối chiếu kết quả khảo sát với các nghiên cứu tương tự và các tiêu chuẩn quy định.
Cỡ mẫu khảo sát gồm 36 CBCCVC làm việc tại Trung tâm và một số lượng đại diện người dân, doanh nghiệp đến giao dịch. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp định tính và định lượng nhằm đánh giá thực trạng văn hóa ứng xử, nhận diện các điểm mạnh, hạn chế và nguyên nhân. Thời gian nghiên cứu tập trung trong giai đoạn 2016-2020, phù hợp với quá trình hoạt động và phát triển của Trung tâm.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Thực trạng văn hóa ứng xử của CBCCVC tại Trung tâm: Đa số CBCCVC có thái độ lịch sự, hòa nhã, tuân thủ chuẩn mực giao tiếp công vụ như thực hiện "4 xin, 4 luôn" (xin chào, xin lỗi, xin cảm ơn, xin phép; luôn mỉm cười, nhẹ nhàng, lắng nghe, giúp đỡ). Tỷ lệ hài lòng của người dân với thái độ phục vụ đạt khoảng 85%. Tuy nhiên, còn tồn tại khoảng 15% trường hợp CBCCVC chưa tập trung, trả lời chung chung hoặc thiếu thiện chí khi hướng dẫn thủ tục.
Cơ sở vật chất và trang thiết bị: Trung tâm được trang bị hiện đại với 30 máy tính, 2 máy lấy số tự động, 72 ghế ngồi giao dịch và 118 ghế chờ, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác phục vụ. Tổng kinh phí đầu tư ban đầu khoảng 14,9 tỷ đồng, ngân sách hoạt động hàng năm gần 2 tỷ đồng. Tuy nhiên, việc đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất còn hạn chế, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu phát triển.
Công tác đào tạo, tuyên truyền và kiểm tra: Trung tâm phối hợp tổ chức 2 hội thảo và 3 hội nghị tập huấn hàng năm về văn hóa công vụ cho CBCCVC. Công tác kiểm tra, giám sát được thực hiện định kỳ, góp phần phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm về văn hóa ứng xử. Tỷ lệ CBCCVC tham gia đào tạo đạt trên 90%.
Hạn chế trong văn hóa ứng xử: Một số CBCCVC còn vi phạm kỷ luật giờ giấc, sử dụng điện thoại cá nhân trong giờ làm việc, thái độ chưa thân thiện với người dân. Tỷ lệ vi phạm nhỏ nhưng ảnh hưởng đến hình ảnh Trung tâm. Ngoài ra, trang phục công sở chưa được quan tâm đúng mức, chưa đồng bộ và chưa tạo được sự chuyên nghiệp cao.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu cho thấy văn hóa ứng xử tại Trung tâm đã có nhiều chuyển biến tích cực, góp phần nâng cao hiệu quả công vụ và sự hài lòng của người dân. Việc áp dụng các chuẩn mực giao tiếp như "4 xin, 4 luôn" giúp tạo dựng hình ảnh thân thiện, chuyên nghiệp. Cơ sở vật chất hiện đại hỗ trợ quá trình giải quyết TTHC nhanh chóng, minh bạch.
Tuy nhiên, hạn chế về thái độ và kỷ luật của một bộ phận CBCCVC phản ánh những khó khăn trong việc duy trì văn hóa ứng xử đồng bộ và bền vững. So sánh với các nghiên cứu tại các Trung tâm hành chính công khác cho thấy đây là vấn đề phổ biến, đòi hỏi sự quan tâm liên tục từ lãnh đạo và các cơ quan quản lý. Việc chưa đồng bộ trang phục công sở cũng làm giảm tính chuyên nghiệp và nhận diện của Trung tâm.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ hài lòng của người dân theo năm, bảng thống kê số lượng CBCCVC tham gia đào tạo, và biểu đồ phân bố các vi phạm về văn hóa ứng xử. Những kết quả này nhấn mạnh vai trò quan trọng của công tác đào tạo, kiểm tra và cơ chế khen thưởng, xử lý vi phạm trong xây dựng văn hóa ứng xử.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường tuyên truyền, giáo dục văn hóa ứng xử: Tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề, hội thảo, tọa đàm định kỳ hàng quý nhằm nâng cao nhận thức CBCCVC về tầm quan trọng của văn hóa ứng xử. Sử dụng đa dạng các kênh truyền thông, bao gồm mạng xã hội và phần mềm nội bộ. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc Trung tâm phối hợp Sở Nội vụ. Thời gian: Triển khai ngay và duy trì liên tục.
Đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng giao tiếp và ứng xử: Xây dựng kế hoạch đào tạo chuyên sâu về kỹ năng giao tiếp, xử lý tình huống, đạo đức công vụ cho CBCCVC. Đổi mới nội dung, phương pháp đào tạo phù hợp với đặc thù công việc tại Trung tâm. Chủ thể thực hiện: Trung tâm phối hợp các đơn vị đào tạo chuyên ngành. Thời gian: Hàng năm, ít nhất 2 khóa đào tạo.
Hoàn thiện văn bản quản lý và quy chế văn hóa ứng xử: Ban hành quy chế văn hóa ứng xử riêng của Trung tâm, quy định rõ chuẩn mực giao tiếp, trang phục, kỷ luật làm việc. Công khai quy chế trên website và niêm yết tại Trung tâm để CBCCVC và người dân dễ dàng tiếp cận. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc Trung tâm. Thời gian: Trong 6 tháng tới.
Tăng cường kiểm tra, giám sát và thi đua khen thưởng: Xây dựng kế hoạch kiểm tra định kỳ, xử lý nghiêm các vi phạm về văn hóa ứng xử. Đồng thời, khen thưởng kịp thời các cá nhân, tập thể có thành tích xuất sắc để tạo động lực. Chủ thể thực hiện: Bộ phận Hành chính - Tổng hợp phối hợp các phòng ban. Thời gian: Thực hiện liên tục hàng năm.
Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị: Lập đề án hiện đại hóa trang thiết bị, mở rộng không gian làm việc, cải thiện cảnh quan xanh - sạch - đẹp nhằm tạo môi trường làm việc thân thiện, chuyên nghiệp. Chủ thể thực hiện: Trung tâm phối hợp Văn phòng UBND tỉnh. Thời gian: Lập kế hoạch 3-5 năm.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Cán bộ, công chức, viên chức làm việc tại các Trung tâm hành chính công: Nghiên cứu giúp nâng cao nhận thức và kỹ năng giao tiếp, ứng xử trong công vụ, từ đó cải thiện chất lượng phục vụ người dân.
Lãnh đạo các cơ quan hành chính nhà nước: Tham khảo để xây dựng chính sách, quy chế văn hóa ứng xử phù hợp với đặc thù đơn vị, đồng thời tổ chức các chương trình đào tạo, kiểm tra hiệu quả.
Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý công, Quản lý văn hóa: Tài liệu tham khảo quý giá về lý luận và thực tiễn xây dựng văn hóa ứng xử trong môi trường hành chính công, cung cấp cơ sở khoa học cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo.
Các tổ chức, doanh nghiệp quan tâm đến cải cách hành chính và dịch vụ công: Hiểu rõ hơn về vai trò văn hóa ứng xử trong nâng cao chất lượng dịch vụ, từ đó phối hợp hiệu quả với các cơ quan nhà nước.
Câu hỏi thường gặp
Văn hóa ứng xử có vai trò gì trong cải cách thủ tục hành chính?
Văn hóa ứng xử góp phần tạo môi trường làm việc thân thiện, chuyên nghiệp, nâng cao hiệu quả giải quyết TTHC và sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp. Ví dụ, thái độ lịch sự, tận tình giúp giảm thiểu khiếu nại, tăng cường niềm tin vào cơ quan nhà nước.Làm thế nào để nâng cao kỹ năng giao tiếp của cán bộ công chức?
Thông qua đào tạo chuyên sâu, tập huấn kỹ năng xử lý tình huống, giao tiếp hiệu quả và đạo đức công vụ. Các khóa học định kỳ và thực hành tình huống thực tế giúp CBCCVC cải thiện kỹ năng mềm.Những khó khăn thường gặp khi xây dựng văn hóa ứng xử tại Trung tâm hành chính công?
Khó khăn gồm sự đa dạng về trình độ, thái độ của CBCCVC, hạn chế về cơ sở vật chất, và việc duy trì kỷ luật giờ giấc. Ngoài ra, sự thay đổi nhận thức và thói quen ứng xử cũng cần thời gian để thích nghi.Cơ chế kiểm tra, giám sát văn hóa ứng xử được thực hiện như thế nào?
Thông qua các đoàn kiểm tra định kỳ, thu thập phản hồi từ người dân, xử lý kịp thời các vi phạm và áp dụng thi đua khen thưởng nhằm khuyến khích hành vi tích cực.Trang phục công sở ảnh hưởng thế nào đến văn hóa ứng xử?
Trang phục đồng bộ, lịch sự giúp tạo hình ảnh chuyên nghiệp, nâng cao ý thức trách nhiệm của CBCCVC khi tiếp xúc với người dân, đồng thời tạo sự nhận diện rõ ràng cho Trung tâm.
Kết luận
- Văn hóa ứng xử là yếu tố then chốt góp phần nâng cao hiệu quả công vụ và sự hài lòng của người dân tại Trung tâm Phục vụ Hành chính công tỉnh Bắc Giang.
- Nghiên cứu đã đánh giá thực trạng, chỉ ra ưu điểm và hạn chế trong văn hóa ứng xử của CBCCVC giai đoạn 2016-2020.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể về tuyên truyền, đào tạo, hoàn thiện quy chế, kiểm tra giám sát và đầu tư cơ sở vật chất nhằm xây dựng văn hóa ứng xử chuẩn mực, chuyên nghiệp.
- Kết quả nghiên cứu có thể làm cơ sở khoa học cho các đơn vị hành chính công khác trong tỉnh và trên cả nước.
- Đề nghị các cấp lãnh đạo, CBCCVC và các bên liên quan phối hợp triển khai các giải pháp trong giai đoạn tiếp theo để nâng cao chất lượng phục vụ và phát triển bền vững Trung tâm.
Hành động ngay hôm nay để xây dựng văn hóa ứng xử chuẩn mực tại Trung tâm Phục vụ Hành chính công tỉnh Bắc Giang, góp phần tạo dựng nền hành chính hiện đại, minh bạch và hiệu quả vì lợi ích của người dân và doanh nghiệp.