Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội nhanh chóng và quá trình đô thị hóa diễn ra mạnh mẽ tại huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương, việc nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức, đặc biệt là Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã, trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm đảm bảo hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Theo số liệu năm 2023, tổng giá trị sản xuất của huyện đạt gần 26 nghìn tỷ đồng, với sự phát triển đa ngành nghề, thu hút hơn 500 doanh nghiệp và tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư đạt 100%. Tuy nhiên, sự phức tạp về kinh tế - xã hội, đa dạng dân tộc, tôn giáo và tỷ lệ nhập cư cao đặt ra nhiều thách thức cho năng lực quản lý của Chủ tịch UBND cấp xã.

Mục tiêu nghiên cứu là xây dựng và hoàn thiện khung năng lực của Chủ tịch UBND cấp xã trên địa bàn huyện Dầu Tiếng giai đoạn 2024 - 2030, nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ lãnh đạo quản lý cấp xã, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và cải cách hành chính. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 12 xã, thị trấn thuộc huyện Dầu Tiếng, với dữ liệu thu thập từ năm 2018 đến nay. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác đào tạo, đánh giá và phát triển năng lực cán bộ cấp xã, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và phục vụ nhân dân tốt hơn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về năng lực và khung năng lực, trong đó năng lực được hiểu là khả năng thực hiện công việc một cách hiệu quả, bao gồm ba yếu tố cấu thành chính: kiến thức, kỹ năng và thái độ. Khung năng lực là tập hợp các tiêu chuẩn mô tả các năng lực cần thiết để hoàn thành tốt chức danh Chủ tịch UBND cấp xã.

Lý thuyết quản lý công và lãnh đạo hành chính công cũng được áp dụng, nhấn mạnh vai trò của năng lực lãnh đạo, quản lý trong việc điều hành các hoạt động của chính quyền cấp xã. Các mô hình năng lực lãnh đạo quản lý khu vực hành chính công tại Việt Nam được tham khảo, bao gồm các nhóm năng lực như đạo đức công vụ, am hiểu địa phương, năng lực chuyên môn, quản lý điều hành, quản trị nhân sự và quản trị bản thân.

Ba khái niệm chính được tập trung nghiên cứu gồm:

  • Kiến thức: Trình độ chuyên môn, lý luận chính trị, hiểu biết về pháp luật và quản lý nhà nước.
  • Kỹ năng: Tổ chức điều hành, phân công phối hợp, quản lý sự thay đổi, ra quyết định, lập kế hoạch, phân tích công việc, tham mưu và kiểm tra giám sát.
  • Phẩm chất, thái độ: Ý thức tổ chức kỷ luật, trách nhiệm công việc, tinh thần hợp tác, thái độ phục vụ nhân dân và mối quan hệ với cấp trên, cấp dưới, đồng cấp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, thống kê để thu thập và phân tích số liệu từ các báo cáo của Phòng Nội vụ huyện và các xã, thị trấn. Phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp được áp dụng để đánh giá các văn bản pháp luật, quy định chức năng, nhiệm vụ của Chủ tịch UBND cấp xã. Phương pháp so sánh được sử dụng để đối chiếu thực trạng năng lực với tiêu chuẩn chức danh và sự thay đổi qua các năm.

Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi được tiến hành với 12 Chủ tịch UBND cấp xã trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, chiếm 100% đối tượng nghiên cứu. Dữ liệu khảo sát được xử lý bằng phần mềm Excel để đảm bảo tính chính xác và khách quan. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2018 đến năm 2024, tập trung vào việc khảo sát thực trạng năng lực và xây dựng khung năng lực phù hợp với đặc thù địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Trình độ chuyên môn và kiến thức: 100% Chủ tịch UBND cấp xã có trình độ phổ thông, 83,3% có bằng đại học và 16,7% có bằng thạc sĩ. 100% có trình độ lý luận chính trị trung cấp trở lên, trong đó 100% đạt cao cấp lý luận chính trị. Về kiến thức chuyên môn, 41,67% tự đánh giá rất am hiểu về chính sách pháp luật, 58,33% đánh giá am hiểu; 58,33% rất am hiểu lý luận chính trị, 41,67% am hiểu; 50% rất am hiểu quản lý nhà nước, 50% am hiểu.

  2. Kỹ năng thực thi công vụ: Kỹ năng tổ chức điều hành cuộc họp và phân công phối hợp được đánh giá rất thành thạo ở 41,67% Chủ tịch, thành thạo 33,33%. Kỹ năng ra quyết định và tham mưu cũng có tỷ lệ rất thành thạo và thành thạo cao, lần lượt đạt trên 70%. Tuy nhiên, kỹ năng quản lý sự thay đổi còn hạn chế, với 25% đánh giá không thành thạo và 8,33% rất không thành thạo.

  3. Phẩm chất và thái độ công vụ: 100% Chủ tịch UBND cấp xã thể hiện lập trường tư tưởng rõ ràng và kiên định. Ý thức tổ chức kỷ luật được đánh giá tốt và rất tốt ở 75%. Tinh thần trách nhiệm trong công việc được đánh giá tốt ở 41,67%, đáp ứng ở 41,67%. Thái độ hợp tác và phục vụ nhân dân đạt mức tốt và đáp ứng trên 70%, tuy nhiên vẫn còn khoảng 8,33% chưa đáp ứng.

  4. Quá trình xây dựng khung năng lực: Huyện Dầu Tiếng đã ban hành các quyết định phê duyệt vị trí việc làm và khung năng lực cho Chủ tịch UBND cấp xã từ tháng 3 năm 2024. Quy trình xây dựng khung năng lực được thực hiện bài bản qua các bước: lập kế hoạch, xây dựng bản mô tả công việc, thiết lập khung năng lực, lấy ý kiến và hoàn thiện. Phòng Nội vụ huyện đóng vai trò chủ trì, phối hợp với các phòng ban và UBND các xã, thị trấn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy đội ngũ Chủ tịch UBND cấp xã tại huyện Dầu Tiếng đã đạt được trình độ chuyên môn và lý luận chính trị phù hợp với yêu cầu chức danh, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Tuy nhiên, kỹ năng quản lý sự thay đổi còn hạn chế, phản ánh sự cần thiết trong việc tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng mềm và năng lực thích ứng với môi trường thay đổi nhanh chóng.

Phẩm chất và thái độ công vụ nhìn chung tích cực, song vẫn tồn tại một số cá nhân chưa hoàn toàn đáp ứng yêu cầu, điều này ảnh hưởng đến hiệu quả phục vụ nhân dân và phối hợp công việc. Việc xây dựng và ban hành khung năng lực là bước tiến quan trọng, tạo cơ sở pháp lý và thực tiễn để đánh giá, phát triển năng lực cán bộ.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, đề án đã bổ sung lộ trình thực hiện và nguồn lực cần thiết, đồng thời tập trung vào đặc thù địa phương, giúp khung năng lực trở nên cụ thể và khả thi hơn. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố trình độ, kỹ năng và thái độ của Chủ tịch UBND cấp xã, cũng như bảng tổng hợp các quyết định phê duyệt khung năng lực.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng quản lý sự thay đổi và ra quyết định: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về kỹ năng mềm, quản lý biến động và ứng dụng công nghệ thông tin nhằm nâng cao khả năng thích ứng và xử lý tình huống cho Chủ tịch UBND cấp xã. Thời gian thực hiện trong giai đoạn 2024-2026, do Phòng Nội vụ phối hợp với các cơ sở đào tạo thực hiện.

  2. Hoàn thiện và cập nhật khung năng lực định kỳ: Thiết lập quy trình rà soát, điều chỉnh khung năng lực mỗi 2 năm một lần để phù hợp với sự thay đổi của môi trường kinh tế - xã hội và yêu cầu công việc. UBND huyện và Phòng Nội vụ chịu trách nhiệm chủ trì thực hiện từ năm 2025.

  3. Tăng cường sự tham gia của các chủ thể liên quan: Khuyến khích sự phối hợp chặt chẽ giữa Phòng Nội vụ, Ban Tổ chức huyện ủy, UBND các xã, thị trấn và các chuyên gia trong quá trình xây dựng, triển khai và đánh giá khung năng lực nhằm đảm bảo tính thực tiễn và khả thi. Thực hiện liên tục trong toàn bộ giai đoạn 2024-2030.

  4. Xây dựng hệ thống đánh giá và khen thưởng dựa trên khung năng lực: Áp dụng hệ thống đánh giá năng lực định kỳ, gắn kết với chính sách khen thưởng, động viên nhằm khuyến khích Chủ tịch UBND cấp xã phát huy tối đa năng lực, nâng cao hiệu quả công tác. Triển khai từ năm 2025, do UBND huyện chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý cấp huyện và xã: Giúp hiểu rõ về tiêu chuẩn, năng lực cần thiết của Chủ tịch UBND cấp xã, từ đó nâng cao chất lượng công tác cán bộ và quản lý địa phương.

  2. Phòng Nội vụ và Ban Tổ chức huyện ủy: Là tài liệu tham khảo quan trọng trong xây dựng, hoàn thiện khung năng lực, quy trình đánh giá và đào tạo cán bộ cấp xã.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý công: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về xây dựng khung năng lực trong quản lý hành chính công cấp cơ sở.

  4. Các cơ quan đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công chức: Hỗ trợ thiết kế chương trình đào tạo, bồi dưỡng phù hợp với yêu cầu năng lực thực tế của Chủ tịch UBND cấp xã.

Câu hỏi thường gặp

  1. Khung năng lực của Chủ tịch UBND cấp xã gồm những yếu tố nào?
    Khung năng lực bao gồm ba yếu tố chính: kiến thức (chuyên môn, lý luận chính trị, pháp luật), kỹ năng (tổ chức điều hành, ra quyết định, tham mưu, kiểm tra giám sát) và phẩm chất, thái độ (trách nhiệm, hợp tác, phục vụ nhân dân).

  2. Tại sao cần xây dựng khung năng lực cho Chủ tịch UBND cấp xã?
    Khung năng lực giúp xác định rõ yêu cầu công việc, làm cơ sở quản lý, đánh giá, đào tạo và phát triển đội ngũ cán bộ, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và phục vụ nhân dân.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong đề án?
    Đề án sử dụng phương pháp tổng hợp, thống kê, phân tích tài liệu thứ cấp, so sánh và điều tra bằng bảng hỏi với 100% Chủ tịch UBND cấp xã trên địa bàn huyện Dầu Tiếng.

  4. Những kỹ năng nào Chủ tịch UBND cấp xã cần cải thiện?
    Kỹ năng quản lý sự thay đổi được đánh giá còn hạn chế, cần được tăng cường thông qua đào tạo chuyên sâu và thực hành để thích ứng với môi trường biến động.

  5. Lộ trình triển khai khung năng lực được đề xuất như thế nào?
    Lộ trình gồm các bước: lập kế hoạch, xây dựng bản mô tả công việc, thiết lập khung năng lực, lấy ý kiến hoàn thiện và ban hành quyết định, đồng thời cập nhật định kỳ và triển khai đào tạo, đánh giá liên tục trong giai đoạn 2024-2030.

Kết luận

  • Đề án đã xây dựng thành công khung năng lực cho Chủ tịch UBND cấp xã tại huyện Dầu Tiếng, dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn địa phương.
  • 100% Chủ tịch UBND cấp xã đạt trình độ đại học trở lên, có kiến thức và phẩm chất phù hợp với yêu cầu chức danh.
  • Kỹ năng quản lý sự thay đổi còn hạn chế, cần tập trung đào tạo và bồi dưỡng nâng cao.
  • Quy trình xây dựng khung năng lực được thực hiện bài bản, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan.
  • Đề án cung cấp cơ sở để UBND huyện và các đơn vị liên quan triển khai đào tạo, đánh giá và phát triển đội ngũ cán bộ cấp xã trong giai đoạn 2024-2030.

Hành động tiếp theo: UBND huyện Dầu Tiếng cần triển khai các giải pháp đào tạo, hoàn thiện khung năng lực và xây dựng hệ thống đánh giá năng lực đồng bộ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước cấp xã. Các cơ quan, đơn vị liên quan nên tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu để phát triển đội ngũ cán bộ lãnh đạo quản lý phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội hiện đại.