Tổng quan nghiên cứu

Việt Nam là một trong những thị trường xe máy lớn nhất thế giới với tỷ lệ sử dụng xe máy cao, dự kiến đến năm 2020 có khoảng 33,5 triệu xe máy lưu hành trên toàn quốc, tương ứng với dân số khoảng 99,6 triệu người, đạt tỷ lệ sử dụng 2,97 người/xe. Thị trường xe máy Việt Nam được dự báo sẽ bão hòa trong vòng gần 10 năm tới, tạo ra áp lực cạnh tranh gay gắt giữa các hãng xe, đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp xe máy trong nước và liên doanh. Trong bối cảnh đó, hoạt động mua ngoài – bao gồm việc mua linh kiện, chi tiết phục vụ lắp ráp – đóng vai trò then chốt ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Công ty TNHH YAMAHA Motor Việt Nam, với thị phần khoảng 30%, là nhà sản xuất xe máy lớn thứ hai tại Việt Nam. Từ năm 2008 đến 2013, sản lượng xe của công ty tăng từ 498 nghìn lên gần 964 nghìn chiếc, kéo theo nhu cầu mua ngoài linh kiện tăng gần gấp đôi, đạt hơn 700 triệu chi tiết mỗi năm từ gần 100 nhà cung cấp. Tuy nhiên, công tác xây dựng và thực hiện kế hoạch mua ngoài của công ty vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như dự báo nhu cầu không chính xác, tỷ lệ hàng lỗi cao, và năng lực đàm phán với nhà cung cấp độc quyền còn yếu.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác xây dựng và thực hiện kế hoạch mua ngoài của Công ty TNHH YAMAHA Motor Việt Nam giai đoạn 2014-2020, nhằm đảm bảo nguồn cung ổn định, chất lượng linh kiện đạt chuẩn, chi phí hợp lý và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường xe máy Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị mua ngoài trong chuỗi giá trị doanh nghiệp, trong đó:

  • Chuỗi giá trị (Value Chain) của Michael Porter: Mua ngoài được xem là hoạt động hỗ trợ trong chuỗi giá trị, cung cấp các yếu tố đầu vào cho sản xuất, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận và hiệu quả kinh doanh.
  • Lý thuyết kế hoạch mua ngoài: Bao gồm các khái niệm về nhu cầu mua ngoài, mục tiêu mua hàng, phương án mua hàng, tổ chức thực hiện và đánh giá kế hoạch mua ngoài.
  • Khái niệm năng lực nhà cung cấp: Đánh giá dựa trên chất lượng, giá cả, năng lực sản xuất, hệ thống quản lý chất lượng và khả năng hợp tác lâu dài.

Các khái niệm chính bao gồm: kế hoạch mua ngoài, nhu cầu mua ngoài, mục tiêu mua ngoài, năng lực nhà cung cấp, đánh giá thực hiện kế hoạch.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp giữa thu thập dữ liệu định lượng và phân tích định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu nội bộ từ các phòng ban của Công ty TNHH YAMAHA Motor Việt Nam (Phòng mua hàng, Tài chính kế toán, Quản lý sản xuất), các báo cáo thị trường từ Bộ Công Thương, Tổng cục Thống kê, và các tài liệu chuyên ngành.
  • Phương pháp phân tích: Thống kê mô tả, so sánh số liệu qua các năm, phân tích SWOT về thực trạng xây dựng và thực hiện kế hoạch mua ngoài, dự báo nhu cầu, đánh giá năng lực nhà cung cấp.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu thu thập toàn bộ các số liệu mua ngoài từ năm 2008 đến 2013, phân tích toàn diện các nhà cung cấp chính và các nhóm chức năng trong công ty liên quan đến kế hoạch mua ngoài.
  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích giai đoạn 2008-2013, với tầm nhìn và đề xuất giải pháp đến năm 2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng sản lượng và nhu cầu mua ngoài: Sản lượng xe của YAMAHA tăng từ 498 nghìn chiếc năm 2008 lên 964 nghìn chiếc năm 2012, kéo theo số lượng linh kiện mua ngoài tăng từ 379 triệu chi tiết lên 701 triệu chi tiết, tương đương gần gấp đôi. Tuy nhiên, năm 2013 do tác động của kinh tế chậm lại, số lượng mua ngoài giảm còn 619 triệu chi tiết.

  2. Tỷ lệ thực hiện kế hoạch mua ngoài không ổn định: Tỷ lệ thực tế so với dự kiến dao động từ 78% đến 103% trong các năm 2008-2013, cho thấy dự báo nhu cầu chưa chính xác, gây tồn kho lớn hoặc thiếu hụt linh kiện, ảnh hưởng đến sản xuất.

  3. Cơ cấu nhà cung cấp: Trong tổng số 85 nhà cung cấp năm 2013, khoảng 50% là công ty liên doanh Nhật Bản, 34% công ty liên doanh Đài Loan, 12% công ty Việt Nam và phần còn lại là các công ty khác. Công ty chủ yếu nhập khẩu linh kiện qua trung gian YAMAHA ASEAN CENTER từ các nhà máy tại Nhật Bản, Indonesia, Thái Lan, Ấn Độ, Trung Quốc, Đài Loan.

  4. Đánh giá năng lực nhà cung cấp: Các nhà cung cấp được đánh giá dựa trên chất lượng sản phẩm, giá cả cạnh tranh, khả năng giao hàng đúng hạn và hệ thống quản lý chất lượng. Tuy nhiên, tỷ lệ hàng lỗi vẫn còn cao, ảnh hưởng đến chi phí và tiến độ sản xuất.

Thảo luận kết quả

Việc tăng trưởng sản lượng xe máy của YAMAHA trong giai đoạn 2008-2012 đã tạo áp lực lớn lên hoạt động mua ngoài, đòi hỏi kế hoạch mua ngoài phải chính xác và linh hoạt. Tuy nhiên, sự biến động thất thường trong dự báo nhu cầu và tỷ lệ thực hiện kế hoạch cho thấy công tác dự báo và phối hợp giữa các phòng ban còn hạn chế. Điều này dẫn đến tồn kho linh kiện lớn hoặc thiếu hụt, gây lãng phí và gián đoạn sản xuất.

Cơ cấu nhà cung cấp chủ yếu là các công ty liên doanh Nhật Bản và Đài Loan, phản ánh sự phụ thuộc vào nguồn cung cấp nước ngoài và liên kết trong tập đoàn YAMAHA. Việc nhập khẩu qua trung gian YAMAHA ASEAN CENTER giúp tập trung quản lý nhưng cũng làm giảm tính chủ động trong đàm phán và kiểm soát chi phí.

Tỷ lệ hàng lỗi cao và giao hàng không đúng hạn cho thấy cần nâng cao năng lực quản lý chất lượng và cải thiện mối quan hệ hợp tác với nhà cung cấp. So sánh với các nghiên cứu trong ngành, việc xây dựng kế hoạch mua ngoài hiệu quả là yếu tố quyết định giúp doanh nghiệp giảm chi phí, nâng cao chất lượng và tăng khả năng cạnh tranh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng sản lượng và số lượng mua ngoài, bảng phân tích cơ cấu nhà cung cấp, và biểu đồ tỷ lệ thực hiện kế hoạch mua ngoài qua các năm để minh họa rõ ràng hơn các biến động và xu hướng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực dự báo nhu cầu mua ngoài: Áp dụng các phương pháp dự báo hiện đại kết hợp dữ liệu thị trường, kế hoạch sản xuất và phân tích xu hướng tiêu dùng để cải thiện độ chính xác dự báo. Thời gian thực hiện: 2019-2020. Chủ thể: Phòng Marketing phối hợp Phòng Mua hàng.

  2. Mở rộng và đa dạng hóa mạng lưới nhà cung cấp: Tìm kiếm và phát triển các nhà cung cấp mới trong nước và khu vực ASEAN nhằm giảm sự phụ thuộc vào nhà cung cấp độc quyền, tăng tính cạnh tranh về giá và chất lượng. Thời gian thực hiện: 2018-2020. Chủ thể: Phòng Mua hàng.

  3. Nâng cao trình độ nghiệp vụ và kỹ năng cho cán bộ phòng mua hàng: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về quản lý chuỗi cung ứng, đàm phán, đánh giá nhà cung cấp và quản lý rủi ro. Thời gian thực hiện: liên tục từ 2018. Chủ thể: Ban Lãnh đạo phối hợp Phòng Nhân sự.

  4. Tăng cường quản lý chất lượng và hợp tác với nhà cung cấp: Thiết lập hệ thống đánh giá, giám sát chất lượng chặt chẽ, phối hợp với nhà cung cấp trong việc cải tiến sản phẩm và quy trình sản xuất, giảm tỷ lệ hàng lỗi. Thời gian thực hiện: 2018-2020. Chủ thể: Phòng Quản lý chất lượng và Phòng Mua hàng.

  5. Xây dựng cơ sở dữ liệu mua hàng và tích hợp với mạng lưới toàn cầu: Phát triển hệ thống quản lý thông tin mua hàng hiện đại, kết nối với các nhà cung cấp và hệ thống tập đoàn để nâng cao hiệu quả quản lý và ra quyết định. Thời gian thực hiện: 2019-2020. Chủ thể: Phòng Công nghệ thông tin phối hợp Phòng Mua hàng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý và lãnh đạo doanh nghiệp sản xuất xe máy: Giúp hiểu rõ vai trò của kế hoạch mua ngoài trong chuỗi giá trị, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý nguồn cung và chi phí sản xuất.

  2. Phòng Mua hàng và Quản lý chuỗi cung ứng: Cung cấp các phương pháp xây dựng, thực hiện và đánh giá kế hoạch mua ngoài, đồng thời các giải pháp nâng cao năng lực đàm phán và quản lý nhà cung cấp.

  3. Các nhà cung cấp linh kiện xe máy: Hiểu được yêu cầu và tiêu chuẩn của doanh nghiệp sản xuất lớn như YAMAHA, từ đó cải tiến chất lượng sản phẩm và dịch vụ, tăng cường hợp tác lâu dài.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị kinh doanh, Quản lý chuỗi cung ứng: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về quản lý mua ngoài trong ngành sản xuất công nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực xe máy tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao kế hoạch mua ngoài lại quan trọng đối với doanh nghiệp sản xuất xe máy?
    Kế hoạch mua ngoài đảm bảo nguồn cung linh kiện ổn định, chất lượng đạt chuẩn và chi phí hợp lý, từ đó giúp doanh nghiệp duy trì sản xuất liên tục và cạnh tranh trên thị trường.

  2. Làm thế nào để dự báo nhu cầu mua ngoài chính xác hơn?
    Kết hợp dữ liệu thị trường, kế hoạch sản xuất, phân tích xu hướng tiêu dùng và sử dụng các công cụ dự báo hiện đại giúp nâng cao độ chính xác dự báo.

  3. Những khó khăn chính trong việc xây dựng kế hoạch mua ngoài của YAMAHA Việt Nam là gì?
    Bao gồm dự báo nhu cầu không chính xác, tỷ lệ hàng lỗi cao, sự phụ thuộc vào nhà cung cấp độc quyền và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban.

  4. Làm sao để đánh giá năng lực nhà cung cấp hiệu quả?
    Đánh giá dựa trên chất lượng sản phẩm, giá cả, khả năng giao hàng đúng hạn, hệ thống quản lý chất lượng và tinh thần hợp tác lâu dài.

  5. Giải pháp nào giúp giảm tỷ lệ hàng lỗi trong mua ngoài?
    Tăng cường giám sát chất lượng, đào tạo nhà cung cấp, phối hợp cải tiến quy trình sản xuất và áp dụng hệ thống quản lý chất lượng chặt chẽ.

Kết luận

  • Công ty TNHH YAMAHA Motor Việt Nam đã đạt được sự tăng trưởng sản lượng và số lượng mua ngoài đáng kể trong giai đoạn 2008-2013, tuy nhiên còn nhiều hạn chế trong công tác xây dựng và thực hiện kế hoạch mua ngoài.
  • Dự báo nhu cầu chưa chính xác và tỷ lệ hàng lỗi cao là những thách thức lớn ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất và chi phí.
  • Cơ cấu nhà cung cấp chủ yếu là các công ty liên doanh Nhật Bản và Đài Loan, với sự phụ thuộc vào nhập khẩu qua trung gian YAMAHA ASEAN CENTER.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực dự báo, đa dạng hóa nhà cung cấp, đào tạo cán bộ, tăng cường quản lý chất lượng và xây dựng hệ thống quản lý mua hàng hiện đại.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2018-2020 để nâng cao hiệu quả hoạt động mua ngoài, góp phần giữ vững và phát triển thị phần trên thị trường xe máy Việt Nam.

Call-to-action: Các nhà quản lý và chuyên gia trong ngành nên áp dụng các giải pháp này để tối ưu hóa hoạt động mua ngoài, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong môi trường thị trường đầy biến động.