Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới và hội nhập quốc tế, các đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là trong lĩnh vực y tế, đang đối mặt với yêu cầu nâng cao hiệu quả hoạt động và quản lý tài chính. Trung Tâm Y Tế Nguyễn Văn Thủ, huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, được thành lập năm 2017, là một đơn vị sự nghiệp y tế công lập trực thuộc Sở Y tế Vĩnh Long, có nhiệm vụ cấp cứu, khám chữa bệnh, phòng bệnh và các dịch vụ y tế khác. Năm 2021, công tác kế toán tại trung tâm này đã chịu ảnh hưởng rõ rệt từ dịch Covid-19, làm nổi bật vai trò quan trọng của kế toán quản trị trong việc cung cấp thông tin kịp thời, chính xác để hỗ trợ Ban Giám đốc ra quyết định đúng đắn.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xây dựng hệ thống kế toán quản trị phù hợp với đặc thù hoạt động của Trung Tâm Y Tế Nguyễn Văn Thủ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và điều hành hoạt động. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công tác kế toán trong năm 2021 tại trung tâm, với việc thu thập và phân tích dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc giúp đơn vị có cái nhìn toàn diện về kế toán quản trị, từ đó ứng dụng thực tiễn để cải thiện công tác lập dự toán, kiểm tra thực hiện dự toán và cung cấp thông tin hỗ trợ ra quyết định, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và sử dụng nguồn lực tài chính.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kế toán quản trị hiện đại, trong đó có:

  • Lý thuyết kế toán quản trị: Theo Luật Kế toán Việt Nam (2015), kế toán quản trị là quá trình thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính phục vụ quản trị nội bộ. Lý thuyết này nhấn mạnh vai trò của kế toán quản trị trong việc hỗ trợ lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định.
  • Mô hình tích hợp kế toán quản trị và kế toán tài chính: Luận văn đề xuất mô hình kết hợp giữa kế toán quản trị và kế toán tài chính nhằm thu thập chứng từ ban đầu gắn liền với chứng từ tài chính, đảm bảo tính chính xác và kịp thời của thông tin.
  • Khái niệm và phân loại chi phí trong kế toán quản trị: Chi phí được phân loại theo cách ứng xử (biến phí, định phí, chi phí hỗn hợp), theo chức năng hoạt động (chi phí sản xuất, chi phí ngoài sản xuất), và theo mức độ kiểm soát của nhà quản lý, nhằm phục vụ cho việc lập dự toán, kiểm tra và ra quyết định.
  • Mô hình lập dự toán ngân sách và kiểm tra thực hiện dự toán: Dự toán ngân sách là công cụ quan trọng giúp phân bổ nguồn lực, đánh giá hiệu quả hoạt động và làm cơ sở cho việc ra quyết định tài chính.

Các khái niệm chính bao gồm: kế toán quản trị, dự toán ngân sách, chi phí biến đổi và định phí, báo cáo kế toán quản trị, và hệ thống thông tin kế toán.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp với thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Cỡ mẫu khảo sát gồm các cán bộ, nhân viên và lãnh đạo tại Trung Tâm Y Tế Nguyễn Văn Thủ, được lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo thu thập thông tin thực tiễn và đa chiều.

Nguồn dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát, phỏng vấn và quan sát trực tiếp công tác kế toán tại trung tâm trong năm 2021. Dữ liệu thứ cấp bao gồm các báo cáo tài chính, dự toán ngân sách, văn bản pháp luật như Nghị định số 43/2006/NĐ-CP và Nghị định số 85/2012/NĐ-CP, cùng các tài liệu nghiên cứu liên quan.

Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm tổng hợp, phân tích định tính và so sánh số liệu thực tế với các tiêu chuẩn, quy định hiện hành. Quá trình nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ đầu năm 2021 đến đầu năm 2022, đảm bảo tính cập nhật và phù hợp với bối cảnh dịch bệnh Covid-19.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng công tác kế toán tại Trung Tâm Y Tế Nguyễn Văn Thủ còn nhiều hạn chế: Qua khảo sát, khoảng 65% số người được hỏi cho biết công tác lập dự toán ngân sách chưa sát với thực tế, dẫn đến việc phân bổ nguồn lực chưa hiệu quả. Việc kiểm tra và đánh giá dự toán cũng chưa được thực hiện thường xuyên, chỉ khoảng 40% các báo cáo kiểm tra được lập đúng kỳ hạn.

  2. Thiếu sự phối hợp giữa các bộ phận trong công tác kế toán quản trị: Khoảng 55% cán bộ phản ánh việc phối hợp giữa phòng kế toán và các bộ phận chuyên môn chưa chặt chẽ, gây khó khăn trong việc thu thập và xử lý thông tin kế toán quản trị.

  3. Hệ thống kế toán quản trị chưa được xây dựng hoàn chỉnh: Trung tâm chưa có bộ phận kế toán quản trị riêng biệt, các thông tin kế toán chủ yếu phục vụ cho kế toán tài chính và báo cáo cho cơ quan quản lý nhà nước. Việc phân loại chi phí và lập báo cáo kế toán quản trị còn sơ sài, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu quản lý nội bộ.

  4. Ảnh hưởng của dịch Covid-19 làm tăng nhu cầu thông tin kế toán quản trị: Dịch bệnh đã tác động mạnh đến hoạt động chuyên môn và tài chính của trung tâm, làm nổi bật vai trò của kế toán quản trị trong việc cung cấp thông tin kịp thời để Ban Giám đốc ra quyết định ứng phó hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc chưa xây dựng hệ thống kế toán quản trị phù hợp với đặc thù đơn vị sự nghiệp y tế công lập, cũng như thiếu nguồn lực và trình độ chuyên môn của đội ngũ kế toán. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, như nghiên cứu tại các bệnh viện công lập ở Hà Nội và Đắk Lắk, các vấn đề về lập dự toán chưa sát thực tế và thiếu phối hợp cũng là điểm chung.

Việc xây dựng hệ thống kế toán quản trị tích hợp với kế toán tài chính sẽ giúp thu thập chứng từ ban đầu chính xác, đồng thời cung cấp thông tin đa chiều phục vụ cho việc lập kế hoạch, kiểm tra và ra quyết định. Dữ liệu có thể được trình bày qua các bảng tổng hợp dự toán thu chi, biểu đồ so sánh thực hiện dự toán theo từng quý, giúp Ban Giám đốc dễ dàng theo dõi và điều chỉnh kịp thời.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của kế toán quản trị trong bối cảnh dịch bệnh và cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và hoạt động chuyên môn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng bộ phận kế toán quản trị chuyên trách: Trung tâm cần thành lập bộ phận kế toán quản trị riêng biệt, có nhiệm vụ thu thập, xử lý và cung cấp thông tin kế toán quản trị đầy đủ, kịp thời. Thời gian thực hiện trong vòng 6 tháng, do Ban Giám đốc chủ trì phối hợp với phòng Tổ chức hành chính.

  2. Hoàn thiện công tác lập dự toán ngân sách: Áp dụng quy trình lập dự toán chi tiết, sát với thực tế hoạt động và dự báo tình hình kinh tế, dịch bệnh. Đào tạo cán bộ kế toán và các bộ phận liên quan về kỹ năng lập dự toán. Mục tiêu nâng tỷ lệ dự toán sát thực tế lên trên 85% trong năm kế tiếp.

  3. Tăng cường kiểm tra, đánh giá thực hiện dự toán: Thiết lập hệ thống báo cáo định kỳ, kiểm tra chặt chẽ việc thực hiện dự toán ngân sách, phát hiện và xử lý kịp thời các sai lệch. Thực hiện báo cáo hàng quý, đảm bảo 100% báo cáo được lập đúng hạn.

  4. Xây dựng hệ thống báo cáo kế toán quản trị đa dạng và linh hoạt: Thiết kế các báo cáo phục vụ cho việc ra quyết định của Ban Giám đốc, bao gồm báo cáo chi phí theo hoạt động, báo cáo phân tích biến động chi phí và lợi nhuận. Áp dụng phần mềm kế toán quản trị để nâng cao hiệu quả xử lý thông tin trong vòng 12 tháng.

  5. Đào tạo nâng cao năng lực kế toán quản trị: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kế toán quản trị, phân tích chi phí và lập báo cáo cho đội ngũ kế toán và quản lý trung tâm. Mục tiêu nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng phân tích và sử dụng thông tin kế toán quản trị.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám đốc các đơn vị sự nghiệp y tế công lập: Giúp hiểu rõ vai trò và lợi ích của hệ thống kế toán quản trị trong quản lý tài chính và điều hành hoạt động, từ đó áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý.

  2. Phòng kế toán và kế toán quản trị tại các trung tâm y tế, bệnh viện: Cung cấp kiến thức và mô hình xây dựng hệ thống kế toán quản trị phù hợp với đặc thù đơn vị sự nghiệp công lập, hỗ trợ cải tiến công tác kế toán.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kế toán, quản trị tài chính: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về ứng dụng kế toán quản trị trong lĩnh vực y tế công lập, đồng thời cung cấp cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về y tế và tài chính công: Giúp đánh giá thực trạng và đề xuất chính sách hỗ trợ nâng cao năng lực quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập, góp phần hoàn thiện cơ chế tài chính công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán quản trị khác gì so với kế toán tài chính?
    Kế toán quản trị tập trung cung cấp thông tin nội bộ phục vụ quản lý, lập kế hoạch và ra quyết định, trong khi kế toán tài chính chủ yếu phục vụ báo cáo cho các bên ngoài như cơ quan thuế, nhà đầu tư. Ví dụ, kế toán quản trị sẽ phân tích chi phí theo hoạt động để giúp Ban Giám đốc điều chỉnh chiến lược.

  2. Tại sao cần xây dựng hệ thống kế toán quản trị tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập?
    Hệ thống này giúp quản lý chi phí, lập dự toán ngân sách chính xác, kiểm soát hiệu quả tài chính và hỗ trợ ra quyết định kịp thời, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh và cơ chế tự chủ tài chính. Ví dụ, thông tin kế toán quản trị giúp trung tâm điều chỉnh chi phí phù hợp với nguồn thu thực tế.

  3. Phương pháp nào được sử dụng để thu thập dữ liệu trong nghiên cứu này?
    Nghiên cứu sử dụng dữ liệu sơ cấp qua khảo sát, phỏng vấn và quan sát tại trung tâm, kết hợp với dữ liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính, văn bản pháp luật và tài liệu nghiên cứu liên quan. Điều này giúp đảm bảo tính khách quan và toàn diện của kết quả.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác lập dự toán ngân sách?
    Cần áp dụng quy trình lập dự toán chi tiết, dựa trên phân tích số liệu thực tế và dự báo chính xác, đồng thời tăng cường phối hợp giữa các bộ phận liên quan và đào tạo cán bộ kế toán. Ví dụ, dự toán dựa trên số liệu 6 tháng đầu năm và điều chỉnh theo biến động kinh tế.

  5. Vai trò của kế toán quản trị trong bối cảnh dịch Covid-19 là gì?
    Kế toán quản trị cung cấp thông tin kịp thời, chính xác giúp Ban Giám đốc đánh giá tác động của dịch bệnh đến tài chính và hoạt động, từ đó đưa ra các quyết định ứng phó phù hợp nhằm duy trì hoạt động và ổn định nguồn lực.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá thực trạng công tác kế toán tại Trung Tâm Y Tế Nguyễn Văn Thủ, chỉ ra các hạn chế về lập dự toán, kiểm tra và hệ thống kế toán quản trị chưa hoàn chỉnh.
  • Đã xây dựng mô hình hệ thống kế toán quản trị tích hợp với kế toán tài chính, phù hợp với đặc thù đơn vị sự nghiệp y tế công lập.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán quản trị, bao gồm thành lập bộ phận chuyên trách, hoàn thiện quy trình lập dự toán, kiểm tra dự toán và xây dựng hệ thống báo cáo.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, giúp Trung Tâm Y Tế Nguyễn Văn Thủ nâng cao năng lực quản lý tài chính và điều hành hoạt động trong bối cảnh hội nhập và dịch bệnh.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 12 tháng, đồng thời tổ chức đào tạo nâng cao năng lực cho đội ngũ kế toán và quản lý.

Hành động ngay hôm nay để cải thiện hệ thống kế toán quản trị tại đơn vị bạn, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển bền vững!