Xây Dựng Hệ Thống Bài Tập Hóa Học Phát Triển Năng Lực Cho Học Sinh THPT

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu

3. Mục đích của đề tài

4. Nhiệm vụ của đề tài

5. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

6. Phạm vi nghiên cứu

7. Giả thuyết khoa học

8. Phương pháp nghiên cứu

9. Những đóng góp mới của đề tài

10. Cấu trúc của luận văn

1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH THÔNG QUA BÀI TẬP HÓA HỌC

1.1. Giáo dục định hướng kết quả đầu ra và phát triển năng lực của học sinh

1.2. Năng lực và sự phát triển năng lực

1.2.1. Khái niệm năng lực

1.2.2. Một số năng lực chung và năng lực đặc thù môn hóa học cần phát triển cho học sinh trung học phổ thông

1.3. Bài tập hóa học

1.3.1. Khái niệm bài tập hóa học

1.3.2. Phân loại bài tập hóa học

1.3.3. Ý nghĩa của bài tập hóa học

1.4. Định hướng xây dựng câu hỏi, bài tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh

1.4.1. Tiếp cận bài tập theo định hướng năng lực

1.4.2. Phân loại bài tập theo định hướng năng lực

1.4.3. Những đặc điểm của bài tập theo định hướng năng lực

1.4.4. Các bậc trình độ trong bài tập theo định hướng năng lực

1.5. Dạy học phát triển năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học cho học sinh

1.5.1. Khái niệm năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học

1.5.2. Những biểu hiện của năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học

1.5.3. Các biện pháp rèn luyện và phát triển năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học cho học sinh

1.5.4. Công cụ đánh giá năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học của người học

1.6. Dạy học phát triển năng lực tính toán hóa học

1.6.1. Khái niệm năng lực tính toán hóa học

1.6.2. Những biểu hiện của năng lực tính toán hóa học

1.6.3. Các biện pháp rèn luyện và phát triển năng lực tính toán hóa học

1.6.4. Công cụ đánh giá năng lực tính toán hóa học

1.7. Dạy học phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề

1.7.1. Khái niệm năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề

1.7.2. Những biểu hiện của năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề

1.7.3. Các biện pháp rèn luyện và phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề cho học sinh

1.7.4. Công cụ đánh giá năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề của người học

1.8. Thực trạng sử dụng bài tập hoá học và phát triển năng lực sử dụng ngôn ngữ hoá học, năng lực tính toán, năng lực PH & GQVĐ cho học sinh trong quá trình dạy học hóa học ở trường THPT Vạn Xuân, Đan Phượng Hà Nội hiện nay

1.8.1. Điều tra thực trạng

1.8.2. Đánh giá kết quả điều tra

1.8.2.1. Về đánh giá kết quả điều tra giáo viên

1.8.2.2. Về đánh giá kết quả điều tra học sinh

2. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1

3. CHƯƠNG 2:TUYỂN CHỌN, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP HÓA HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC THÔNG QUA CHƯƠNG DẪN XUẤT HALOGEN-ANCOL-PHENOL

2.1. Phân tích nội dung, chương trình chương Dẫn xuất halogen –Ancol –Phenol Hóa học 11 cơ bản ở trường THPT

2.1.1. Vị trí của chương Dẫn xuất halogen –Ancol –Phenol trong chương trình hóa hữu cơ phổ thông

2.1.2. Nội dung kiến thức chương 8 SGK hóa học 11

2.1.3. Đặc điểm cấu trúc chung nội dung và phương pháp dạy học chương Dẫn xuất halogen-Ancol-Phenol

2.2. Nguyên tắc lựa chọn và xây dựng BTHH theo định hướng phát triển năng lực

2.2.1. Nguyên tắc lựa chọn

2.2.2. Nguyên tắc xây dựng bài tập hóa học theo định hướng phát triển năng lực

2.2.3. Quy trình biên soạn câu hỏi/bài tập kiểm tra, đánh giá theo định hướng năng lực của một chủ đề

2.3. Tuyển chọn, xây dựng và sử dụng bài tập hóa học chương Dẫn xuất halogen – Phenol- Ancol nhằm phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề cho HS ở trường phổ thông

2.3.1. Quy trình tuyển chọn, xây dựng bài tập hóa học nhằm phát triển năng lực PH và GQVĐ

2.3.2. Xây dựng và sử dụng bài tập hóa học để rèn cho học sinh năng lực phát hiện vấn đề trong học tập

2.3.3. Sử dụng bài tập lý thuyết để rèn cho HS phát hiện vấn đề có chứa đựng mâu thuẫn giữa kiến thức đã học và kiến thức mới cần hình thành trong giờ lên lớp truyền thụ kiến thức mới, luyện tập

2.3.4. Sử dụng một số bài tập định lượng để phát triển năng lực phát hiện vấn đề (phát hiện dạng bài, phát hiện các kiến thức mấu chốt) và cách giải quyết vấn đề cho học sinh

2.3.5. Hệ thống bài tập tự luyện cho học sinh

2.4. Tuyển chọn, xây dựng và sử dụng bài tập hóa học phần dẫn xuất halogen, phenol, ancol nhằm phát triển năng lực tính toán hóa học cho HS ở trường phổ thông

2.4.1. Quy trình lựa chọn và xây dựng bài tập hóa học nhằm phát triển năng lực tính toán hóa học

2.4.2. Xây dựng, sử dụng bài tập hóa học để rèn cho học sinh năng lực tính toán hóa học trong học tập

2.4.2.1. Tính theo phương trình và hệ phương trình

2.4.2.2. Sử dụng các phương pháp trung bình

2.4.2.3. Phương pháp tăng giảm khối lượng

2.4.2.4. Sử dụng phương pháp bảo toàn nguyên tố, bảo toàn khối lượng vào giải toán hóa học

2.4.2.5. Hiệu suất phản ứng- các bài toán vận dụng vào thực tiễn

2.4.3. Bài tập tự luyện

2.5. Tuyển chọn, xây dựng và sử dụng bài tập hóa học phần dẫn xuất halogen, phenol, ancol nhằm phát triển năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học cho HS ở trường phổ thông

2.5.1. Quy trình lựa chọn và xây dựng bài tập hóa học nhằm phát triển năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học

2.5.2. Sử dụng bài tập hóa học để rèn cho học sinh năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học cần hình thành trong giờ lên lớp truyền thụ kiến thức mới

2.5.3. Bài tập tự luyện

4. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2

5. CHƯƠNG 3:THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM

3.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm

3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm

3.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm

3.4. Tiến trình thực nghiệm sư phạm

3.5. Kết quả thực nghiệm sư phạm

3.5.1. Xử lí kết quả thực nghiệm sư phạm

3.5.1.1. Xử lí theo phương pháp thống kê toán học

3.5.1.2. Xử lí theo tài liệu nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng

3.5.2. Đánh giá năng lực HS qua bảng kiểm quan sát

3.6. Phân tích kết quả thực nghiệm

6. TIỂU KẾT CHƯƠNG 3

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHẦN PHỤ LỤC

1. PHỤ LỤC 1: PHIẾU HỎI GIÁO VIÊN

2. PHỤ LỤC 2: PHIẾU ĐIỀU TRA HỌC SINH

3. PHỤ LỤC 3:BẢNG KIỂM QUAN SÁTNĂNG LỰC PHÁT HIỆN VÀ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CỦA HS

4. PHỤ LỤC 4: BẢNG KIỂM QUAN SÁT NĂNG LỰC SỬ DỤNG NGÔN NGỮ HÓA HỌC

5. PHỤ LỤC 5: BẢNG KIỂM QUAN SÁT NĂNG LỰC TÍNH TOÁN

6. PHỤ LỤC 6:PHIẾU NHẬN XÉTVỀ CHẤT LƯỢNG, HIỆU QUẢ CỦA HỆ THỐNG BTHH PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

7. PHỤ LỤC 7: ĐỀ KIỂM TRA 45 PHÚT

8. PHỤ LỤC 8: MỘT SỐ GIÁO ÁN THỰC NGHIỆM

I. Giới thiệu về hệ thống bài tập hóa học phát triển năng lực học sinh THPT

Hệ thống bài tập hóa học đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển năng lực cho học sinh trung học phổ thông (THPT). Việc xây dựng một hệ thống bài tập phù hợp không chỉ giúp học sinh củng cố kiến thức mà còn phát triển các kỹ năng cần thiết trong học tập và cuộc sống. Đặc biệt, trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc phát triển năng lực cho học sinh thông qua bài tập hóa học trở thành một yêu cầu cấp thiết.

1.1. Tầm quan trọng của bài tập hóa học trong giáo dục

Bài tập hóa học không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức lý thuyết mà còn rèn luyện kỹ năng tư duy, phân tích và giải quyết vấn đề. Thông qua việc giải quyết các bài tập, học sinh có cơ hội áp dụng kiến thức vào thực tiễn, từ đó phát triển năng lực tự học và sáng tạo.

1.2. Mục tiêu phát triển năng lực cho học sinh THPT

Mục tiêu chính của việc phát triển năng lực cho học sinh THPT thông qua bài tập hóa học là giúp học sinh không chỉ hiểu biết về hóa học mà còn có khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Điều này bao gồm việc phát triển năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học, năng lực tính toán và năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề.

II. Những thách thức trong việc xây dựng hệ thống bài tập hóa học

Việc xây dựng hệ thống bài tập hóa học không phải là điều dễ dàng. Có nhiều thách thức cần phải vượt qua để đảm bảo rằng hệ thống bài tập không chỉ phong phú mà còn phù hợp với nhu cầu học tập của học sinh. Những thách thức này bao gồm việc xác định đúng mức độ khó của bài tập, đảm bảo tính đa dạng và khả năng ứng dụng thực tiễn.

2.1. Khó khăn trong việc xác định mức độ khó của bài tập

Một trong những thách thức lớn nhất là xác định mức độ khó của bài tập hóa học. Bài tập quá dễ sẽ không kích thích được sự phát triển của học sinh, trong khi bài tập quá khó có thể gây ra sự chán nản và mất động lực học tập.

2.2. Đảm bảo tính đa dạng và ứng dụng thực tiễn

Hệ thống bài tập cần phải đa dạng về hình thức và nội dung để phù hợp với nhiều đối tượng học sinh khác nhau. Đồng thời, các bài tập cũng cần phải có tính ứng dụng cao, giúp học sinh thấy được sự liên quan giữa kiến thức hóa học và thực tiễn cuộc sống.

III. Phương pháp xây dựng hệ thống bài tập hóa học hiệu quả

Để xây dựng một hệ thống bài tập hóa học hiệu quả, cần áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại, chú trọng đến việc phát triển năng lực cho học sinh. Các phương pháp này bao gồm việc sử dụng bài tập thực hành, bài tập nhóm và các hoạt động trải nghiệm.

3.1. Sử dụng bài tập thực hành trong giảng dạy

Bài tập thực hành giúp học sinh áp dụng lý thuyết vào thực tế, từ đó củng cố kiến thức và phát triển kỹ năng thực hành. Việc thực hành cũng giúp học sinh hình thành tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề.

3.2. Tổ chức bài tập nhóm để phát triển kỹ năng làm việc nhóm

Bài tập nhóm không chỉ giúp học sinh học hỏi lẫn nhau mà còn phát triển kỹ năng giao tiếp và hợp tác. Thông qua việc thảo luận và làm việc cùng nhau, học sinh có thể chia sẻ ý tưởng và giải pháp, từ đó nâng cao khả năng tư duy sáng tạo.

IV. Ứng dụng thực tiễn của hệ thống bài tập hóa học

Hệ thống bài tập hóa học không chỉ có giá trị trong việc giảng dạy mà còn có thể được áp dụng trong các hoạt động ngoại khóa và nghiên cứu khoa học. Việc áp dụng bài tập hóa học vào thực tiễn giúp học sinh thấy được giá trị của kiến thức và phát triển kỹ năng nghiên cứu.

4.1. Tích hợp bài tập hóa học vào các hoạt động ngoại khóa

Các hoạt động ngoại khóa như câu lạc bộ hóa học hay các cuộc thi khoa học có thể sử dụng hệ thống bài tập hóa học để tạo ra môi trường học tập thú vị và bổ ích cho học sinh. Điều này không chỉ giúp học sinh củng cố kiến thức mà còn phát triển kỹ năng làm việc nhóm và tư duy sáng tạo.

4.2. Nghiên cứu khoa học và bài tập hóa học

Hệ thống bài tập hóa học cũng có thể được sử dụng trong các dự án nghiên cứu khoa học. Học sinh có thể áp dụng kiến thức hóa học để giải quyết các vấn đề thực tiễn, từ đó phát triển khả năng nghiên cứu và tư duy phản biện.

V. Kết luận và triển vọng tương lai của hệ thống bài tập hóa học

Hệ thống bài tập hóa học phát triển năng lực cho học sinh THPT là một công cụ quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Việc tiếp tục nghiên cứu và cải tiến hệ thống bài tập sẽ giúp đáp ứng tốt hơn nhu cầu học tập của học sinh trong bối cảnh giáo dục hiện đại.

5.1. Tầm quan trọng của việc cải tiến hệ thống bài tập

Cải tiến hệ thống bài tập hóa học là cần thiết để đảm bảo rằng nó luôn phù hợp với nhu cầu và xu hướng giáo dục hiện đại. Việc này không chỉ giúp nâng cao chất lượng dạy học mà còn phát triển năng lực cho học sinh một cách toàn diện.

5.2. Triển vọng tương lai của giáo dục hóa học

Trong tương lai, giáo dục hóa học sẽ tiếp tục phát triển với sự hỗ trợ của công nghệ và các phương pháp giảng dạy hiện đại. Hệ thống bài tập hóa học sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển năng lực cho học sinh, giúp họ trở thành những công dân có trách nhiệm và sáng tạo.

Luận Văn Thạc Sĩ: Xây Dựng Hệ Thống Bài Tập Hóa Học Theo Định Hướng Phát Triển Năng Lực