THE ANTECEDENT AND OUTCOME OF WORK- FAMILY SPILLOVER: EMPIRICAL EVIDENCE FROM VIETNAM

Work-Family Spillover, theo Edwards & Rothbard (2000), là cơ chế liên kết mà qua đó công việc và gia đình ảnh hưởng lẫn nhau. Nó có thể là tiêu cực hoặc tích cực. Negative spillover xảy ra khi trải nghiệm từ một lĩnh vực ngăn cản việc đáp ứng nhu cầu ở lĩnh vực khác. Ngược lại, positive spillover xảy ra khi những trải nghiệm từ một lĩnh vực được chuyển sang lĩnh vực khác, dẫn đến cải thiện hiệu suất. Nghiên cứu này tập trung vào chiều từ công việc sang gia đình (work-to-family), vì nó phổ biến và gây ra nhiều vấn đề hơn so với chiều ngược lại.

Sự gia tăng của WFH (Work From Home) Việt Nam đã thay đổi cách chúng ta làm việc và tương tác với gia đình. Theo PwC (2021), 82% người Việt tin rằng làm việc từ xa sẽ là chuẩn mực mới, và 54% tin rằng họ có thể làm việc từ xa hiệu quả. Tuy nhiên, WFH cũng mang đến những thách thức, như sự hòa lẫn giữa công việc và gia đình, có thể dẫn đến stress và giảm hiệu suất công việc. Nghiên cứu này xem xét WFH như một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến WFS.

Áp lực công việc và gia đình là một trong những nguyên nhân chính gây ra NWFS. Khi người lao động phải đối mặt với khối lượng công việc lớn, thời hạn chặt chẽ, và áp lực từ cấp trên, họ có thể mang những căng thẳng này về nhà, ảnh hưởng đến mối quan hệ với gia đình và khả năng thực hiện các trách nhiệm gia đình. Nghiên cứu chỉ ra rằng áp lực công việc có thể làm tăng mức độ stress và giảm sự hài lòng trong cuộc sống.

Sự thiếu hụt chính sách hỗ trợ cân bằng công việc - gia đình ở Việt Nam cũng là một yếu tố quan trọng góp phần vào NWFS. Nhiều công ty chưa có các chính sách linh hoạt về giờ làm việc, nghỉ phép, hoặc chăm sóc trẻ em, khiến người lao động khó khăn trong việc cân bằng giữa công việc và gia đình. Điều này đặc biệt ảnh hưởng đến phụ nữ, những người thường phải đảm nhận vai trò chăm sóc gia đình.

Mâu thuẫn công việc - gia đình ở Việt Nam gây ra các ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất làm việc, làm giảm năng suất và hiệu quả. Thêm vào đó, sự mệt mỏi, căng thẳng kéo dài từ các xung đột này còn làm giảm khả năng tập trung và sáng tạo trong công việc. Theo các nghiên cứu gần đây, người lao động gặp work-family conflict thường xuyên có xu hướng có mức độ gắn kết và hài lòng công việc thấp hơn.

Quản lý thời gian hiệu quả là một yếu tố quan trọng để giảm thiểu WFS. Người lao động cần lập kế hoạch làm việc rõ ràng, ưu tiên các nhiệm vụ quan trọng, và tránh làm việc ngoài giờ. Đặt ra ranh giới rõ ràng giữa công việc và gia đình cũng rất quan trọng. Khi kết thúc giờ làm việc, hãy tắt máy tính, điện thoại và tập trung vào gia đình. Việc này giúp tạo ra sự tách biệt về không gian và thời gian, từ đó giảm căng thẳng và cải thiện sự hài lòng.

Doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc giúp nhân viên cân bằng công việc và gia đình. Tạo ra một môi trường làm việc linh hoạt, cho phép nhân viên làm việc từ xa hoặc có giờ làm việc linh hoạt, có thể giúp giảm thiểu WFS. Ngoài ra, các chính sách hỗ trợ như nghỉ phép có lương, hỗ trợ chăm sóc trẻ em, và tư vấn tâm lý cũng rất hữu ích.

Hỗ trợ xã hội và work-family spillover có mối liên hệ mật thiết, tạo ra sự khác biệt lớn trong khả năng đối phó với căng thẳng. Khi người lao động nhận được sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và đồng nghiệp, họ có thể dễ dàng vượt qua những áp lực từ công việc. Thêm vào đó, chú trọng sức khỏe tinh thần và work-family spillover bằng cách luyện tập thể dục, thư giãn và tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia, có thể giúp cải thiện sức khỏe tinh thần và giảm thiểu tác động tiêu cực của WFS.

Nghiên cứu cho thấy WFH có tác động tích cực và đáng kể đến positive work-to-family spillover. Điều này có nghĩa là khi người lao động làm việc tại nhà, họ có thể tận dụng sự linh hoạt và tự chủ để cải thiện cuộc sống gia đình, chẳng hạn như có nhiều thời gian hơn cho gia đình, tham gia các hoạt động gia đình, hoặc giải quyết các vấn đề gia đình.

Kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra rằng cả PWFS và NWFS đều có tác động đáng kể đến hiệu suất công việc. PWFS có thể giúp cải thiện tinh thần làm việc, tăng sự sáng tạo, và giảm căng thẳng, từ đó nâng cao hiệu suất. Ngược lại, NWFS có thể gây ra stress, burnout, và giảm sự tập trung, từ đó làm giảm hiệu suất.

Nghiên cứu cũng xem xét vai trò điều tiết của Emotional Intelligence (EI) trong mối liên hệ giữa WFH và WFS, tuy nhiên chưa có bằng chứng cho thấy EI có vai trò đáng kể trong việc giảm tác động của WFH lên WFS. Điều này cho thấy có thể các yếu tố khác mới thực sự đóng vai trò quan trọng hơn cần được nghiên cứu thêm.

Ảnh hưởng của văn hóa Việt Nam đến work-family spillover cần được nghiên cứu sâu hơn. Các giá trị truyền thống như sự coi trọng gia đình, vai trò giới, và sự hiếu thảo có thể ảnh hưởng đến cách người lao động cân bằng công việc và gia đình. Nghiên cứu về khía cạnh này sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc hơn về các yếu tố đặc thù của Việt Nam ảnh hưởng đến WFS.

WFS có thể khác nhau giữa các ngành nghề khác nhau. Ví dụ, người lao động trong ngành dịch vụ có thể đối mặt với áp lực cao hơn và giờ làm việc không ổn định hơn so với người lao động trong ngành sản xuất. Nghiên cứu so sánh WFS giữa các ngành nghề sẽ giúp xác định các ngành nghề có nguy cơ cao và phát triển các biện pháp can thiệp phù hợp.