Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh ngày càng gay gắt, việc triển khai và thực hiện chiến lược doanh nghiệp một cách hiệu quả trở thành thách thức lớn đối với các tổ chức. Theo báo cáo ngành, tỷ lệ thất bại trong việc thực hiện chiến lược có thể lên đến 60-90%, trong khi chỉ dưới 10% chiến lược được xây dựng tốt được thực thi thành công. Công ty Cổ phần Tập đoàn Thái Tuấn, một doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực sản xuất vải thời trang tại Việt Nam, đã xác định chiến lược phát triển giai đoạn 2018-2022 với mục tiêu tăng trưởng doanh thu 12-15% và lợi nhuận 15-20% mỗi năm. Tuy nhiên, hệ thống đo lường hiệu quả hiện tại chủ yếu tập trung vào các chỉ số tài chính, thiếu các thước đo phi tài chính quan trọng như chất lượng nguồn nhân lực, sự hài lòng khách hàng và quy trình nội bộ, dẫn đến khó khăn trong việc thực thi chiến lược dài hạn.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm ứng dụng công cụ Thẻ điểm cân bằng (Balanced Scorecard - BSC) để thiết lập bản đồ chiến lược, xây dựng các chỉ số đo lường hiệu suất (KPI) và triển khai thực hiện chiến lược tại Công ty Thái Tuấn trong giai đoạn 2018-2022. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào cấp độ công ty, dựa trên dữ liệu thực tế và ý kiến của các nhà quản lý chủ chốt trong công ty. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp doanh nghiệp cân bằng giữa các mục tiêu tài chính và phi tài chính, từ đó nâng cao hiệu quả thực thi chiến lược và tạo giá trị bền vững cho tổ chức.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba nền tảng lý thuyết chính:

  1. Mô hình quản lý chiến lược: Quá trình quản lý chiến lược gồm ba giai đoạn chính là xây dựng, thực hiện và đánh giá chiến lược. Mô hình này giúp doanh nghiệp xác định tầm nhìn, sứ mệnh, phân tích môi trường, thiết lập mục tiêu và triển khai các kế hoạch hành động nhằm đạt được mục tiêu đề ra.

  2. Thẻ điểm cân bằng (Balanced Scorecard - BSC): Được phát triển bởi Kaplan và Norton, BSC là công cụ chuyển đổi chiến lược thành các mục tiêu cụ thể, đo lường qua bốn khía cạnh cân bằng gồm: tài chính, khách hàng, quy trình nội bộ và học hỏi phát triển. BSC giúp doanh nghiệp không chỉ tập trung vào kết quả tài chính ngắn hạn mà còn chú trọng các yếu tố tạo giá trị dài hạn như sự hài lòng khách hàng, đổi mới sáng tạo và phát triển nguồn nhân lực.

  3. Chỉ số đo lường hiệu suất cốt yếu (KPI): KPI là các chỉ số định lượng giúp đo lường mức độ hoàn thành các mục tiêu chiến lược. Nghiên cứu vận dụng KPI để đánh giá hiệu quả thực hiện các mục tiêu trong bản đồ chiến lược, từ đó hỗ trợ việc giám sát và điều chỉnh chiến lược kịp thời.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính Delphi nhằm thu thập và đồng thuận ý kiến từ 14 chuyên gia, nhà quản lý cấp cao và trung của Công ty Thái Tuấn. Quá trình Delphi gồm hai vòng khảo sát nhằm đánh giá và điều chỉnh các mục tiêu chiến lược, bản đồ chiến lược và các chỉ số KPI. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính 3 năm (2015-2017), kế hoạch chiến lược 2018-2022, tài liệu nội bộ và các cuộc phỏng vấn chuyên sâu.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 14 chuyên gia có kinh nghiệm từ 7 đến 22 năm trong các lĩnh vực kinh doanh, tài chính, kỹ thuật, nhân sự và nghiên cứu phát triển. Phương pháp chọn mẫu theo tiêu chí chuyên gia nhằm đảm bảo tính đại diện và chuyên môn cao. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng thống kê mô tả tỷ lệ đồng thuận, so sánh các vòng khảo sát và tổng hợp ý kiến để hoàn thiện hệ thống mục tiêu và KPI. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong năm 2017-2018, tập trung vào các bước xây dựng mục tiêu, bản đồ chiến lược và KPI cấp công ty.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Xây dựng bản đồ chiến lược với 25 mục tiêu chiến lược: Qua khảo sát Delphi, 12 mục tiêu đạt đồng thuận 100%, 4 mục tiêu đạt trên 90%, trong đó các mục tiêu tài chính như tăng doanh thu, tăng lợi nhuận được đồng thuận cao. Các mục tiêu phi tài chính như phát triển sản phẩm mới, giữ chân nhân viên có năng lực, cải tiến quy trình nội bộ cũng được đánh giá quan trọng. Tỷ lệ đồng thuận trung bình đạt 66,4 điểm, cho thấy nhu cầu cấp thiết áp dụng BSC tại công ty.

  2. Thiết lập hệ thống KPI phù hợp: Các chỉ số KPI được xây dựng tương ứng với từng mục tiêu chiến lược, bao gồm các chỉ số tài chính (doanh thu, lợi nhuận), chỉ số khách hàng (thị phần, sự hài lòng), chỉ số quy trình nội bộ (rút ngắn thời gian giao hàng, duy trì hệ thống ISO) và chỉ số học hỏi phát triển (đào tạo nhân viên, đầu tư thiết bị hiện đại). Qua khảo sát, các KPI này được các chuyên gia đánh giá phù hợp và khả thi để triển khai.

  3. Phân bổ trọng số các khía cạnh BSC: Kết quả khảo sát cho thấy khía cạnh tài chính chiếm trọng số cao nhất (khoảng 40%), tiếp theo là khách hàng (30%), quy trình nội bộ (20%) và học hỏi phát triển (10%). Việc phân bổ trọng số này phản ánh sự ưu tiên của công ty trong việc cân bằng giữa mục tiêu ngắn hạn và dài hạn.

  4. Khó khăn trong việc triển khai chiến lược hiện tại: Công ty hiện chỉ tập trung đo lường các chỉ số tài chính, thiếu các thước đo phi tài chính dẫn đến khó khăn trong việc kiểm soát và đánh giá hiệu quả thực thi chiến lược dài hạn. Điều này được thể hiện qua các ý kiến chuyên gia và kết quả khảo sát Delphi.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc ứng dụng BSC giúp Công ty Thái Tuấn mở rộng hệ thống đo lường hiệu quả chiến lược, không chỉ dựa vào các chỉ số tài chính mà còn bao gồm các yếu tố phi tài chính quan trọng. Việc xây dựng bản đồ chiến lược và KPI theo bốn khía cạnh cân bằng tạo điều kiện cho công ty theo dõi tiến độ thực hiện chiến lược một cách toàn diện và kịp thời điều chỉnh.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành, kết quả phù hợp với nhận định của Kaplan và Norton (1996) về vai trò của BSC trong việc kết nối chiến lược với hoạt động thực tiễn. Đồng thời, nghiên cứu cũng phản ánh thực trạng chung của nhiều doanh nghiệp Việt Nam khi chưa chú trọng đầy đủ các chỉ số phi tài chính trong quản trị chiến lược.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bổ trọng số các khía cạnh BSC, bảng tổng hợp tỷ lệ đồng thuận các mục tiêu và KPI qua các vòng khảo sát Delphi, giúp minh họa rõ ràng quá trình xây dựng và hoàn thiện hệ thống BSC tại công ty.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Triển khai hệ thống BSC toàn diện: Công ty cần nhanh chóng áp dụng hệ thống BSC đã xây dựng để theo dõi và đánh giá hiệu quả thực hiện chiến lược, đảm bảo cân bằng giữa các mục tiêu tài chính và phi tài chính. Thời gian thực hiện trong vòng 1 năm, do Ban Tổng Giám đốc chủ trì phối hợp với các phòng ban chức năng.

  2. Đào tạo và nâng cao nhận thức về BSC: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu cho cán bộ quản lý và nhân viên về phương pháp BSC và KPI nhằm nâng cao năng lực triển khai và sử dụng công cụ này hiệu quả. Kế hoạch đào tạo kéo dài 6 tháng, do Phòng Nhân sự phối hợp với chuyên gia tư vấn thực hiện.

  3. Xây dựng hệ thống thu thập và phân tích dữ liệu tự động: Đầu tư phát triển hệ thống công nghệ thông tin để thu thập dữ liệu KPI một cách chính xác, kịp thời và tự động, hỗ trợ công tác báo cáo và ra quyết định. Thời gian triển khai dự kiến 12-18 tháng, do Trung tâm Công nghệ thông tin đảm nhiệm.

  4. Định kỳ đánh giá và điều chỉnh chiến lược: Thiết lập quy trình đánh giá định kỳ (6 tháng hoặc 1 năm) để rà soát hiệu quả thực hiện chiến lược, điều chỉnh mục tiêu và KPI phù hợp với tình hình thực tế. Ban Chiến lược phối hợp với các phòng ban liên quan chịu trách nhiệm thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ về công cụ BSC và cách thức triển khai để nâng cao hiệu quả quản trị chiến lược, từ đó đưa ra quyết định đúng đắn trong việc điều hành và phát triển doanh nghiệp.

  2. Phòng kế hoạch chiến lược và quản lý dự án: Cung cấp phương pháp xây dựng bản đồ chiến lược, thiết lập KPI và phân bổ trọng số các khía cạnh, hỗ trợ công tác lập kế hoạch và giám sát thực hiện chiến lược.

  3. Chuyên gia tư vấn quản trị và đào tạo: Là tài liệu tham khảo quý giá để phát triển các chương trình đào tạo, tư vấn triển khai BSC phù hợp với đặc thù ngành sản xuất dệt may và các doanh nghiệp tương tự.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Quản trị kinh doanh: Giúp nắm bắt kiến thức thực tiễn về ứng dụng BSC trong doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh thời trang, phục vụ cho nghiên cứu và học tập chuyên sâu.

Câu hỏi thường gặp

  1. BSC là gì và tại sao lại quan trọng trong quản trị chiến lược?
    BSC là công cụ giúp chuyển đổi chiến lược thành các mục tiêu cụ thể và đo lường qua bốn khía cạnh cân bằng: tài chính, khách hàng, quy trình nội bộ và học hỏi phát triển. Nó giúp doanh nghiệp cân bằng giữa mục tiêu ngắn hạn và dài hạn, nâng cao hiệu quả thực thi chiến lược.

  2. Làm thế nào để xây dựng bản đồ chiến lược hiệu quả?
    Bản đồ chiến lược được xây dựng dựa trên các mục tiêu chiến lược đã xác định, sắp xếp theo mối quan hệ nhân quả giữa bốn khía cạnh BSC. Việc khảo sát ý kiến chuyên gia và lãnh đạo giúp đảm bảo tính thực tiễn và đồng thuận trong quá trình xây dựng.

  3. KPI có vai trò như thế nào trong hệ thống BSC?
    KPI là các chỉ số đo lường hiệu suất giúp đánh giá mức độ hoàn thành mục tiêu chiến lược. Chúng cung cấp thông tin để giám sát, điều chỉnh hoạt động nhằm đạt được kết quả mong muốn.

  4. Phân bổ trọng số các khía cạnh BSC dựa trên tiêu chí nào?
    Trọng số được phân bổ dựa trên mức độ ưu tiên và ảnh hưởng của từng khía cạnh đối với chiến lược tổng thể của doanh nghiệp. Việc khảo sát ý kiến chuyên gia giúp xác định tỷ lệ phù hợp, đảm bảo cân bằng và hiệu quả.

  5. Làm sao để đảm bảo việc triển khai BSC thành công trong doanh nghiệp?
    Cần có sự cam kết từ ban lãnh đạo, đào tạo nhân sự, xây dựng hệ thống thu thập dữ liệu chính xác và quy trình đánh giá định kỳ. Đồng thời, truyền thông nội bộ để mọi thành viên hiểu và đồng thuận với mục tiêu chung.

Kết luận

  • Ứng dụng BSC giúp Công ty Thái Tuấn xây dựng hệ thống mục tiêu và KPI cân bằng giữa tài chính và phi tài chính, nâng cao hiệu quả thực thi chiến lược.
  • Qua phương pháp Delphi, 25 mục tiêu chiến lược và hệ thống KPI được đồng thuận cao, phản ánh nhu cầu thực tế và định hướng phát triển của công ty.
  • Phân bổ trọng số các khía cạnh BSC phù hợp với ưu tiên chiến lược, tạo điều kiện cho việc giám sát và điều chỉnh kịp thời.
  • Nghiên cứu góp phần bổ sung kiến thức về ứng dụng BSC trong ngành sản xuất dệt may tại Việt Nam, mở ra hướng phát triển cho các doanh nghiệp tương tự.
  • Đề xuất các bước triển khai tiếp theo bao gồm đào tạo, xây dựng hệ thống công nghệ thông tin và đánh giá định kỳ nhằm đảm bảo thành công trong thực thi chiến lược.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo Công ty Thái Tuấn cần triển khai áp dụng hệ thống BSC đã xây dựng, đồng thời tổ chức đào tạo và đầu tư công nghệ hỗ trợ để nâng cao năng lực quản trị chiến lược. Các phòng ban liên quan nên phối hợp chặt chẽ để đảm bảo sự đồng bộ và hiệu quả trong quá trình thực hiện.