Tổ Chức và Hoạt Động Thanh Tra Nhà Nước Tỉnh Sơn La

Theo tài liệu về “Các Tổng thanh tra” của Pháp, thuật ngữ “inspection” có nguồn gốc từ tiếng La tinh “in- spectare” nghĩa là “nhìn vào bên trong”, chỉ một sự xem xét từ bên ngoài vào một đối tượng nhất định. Theo Từ điển pháp luật Anh – Việt năm 1994, thanh tra là “sự kiểm soát, kiểm kê đối với đối tượng bị thanh tra”. Từ điển Tiếng Việt của Viện ngôn ngữ học năm 2002 thì thanh tra có nghĩa là “kiểm soát, xem xét tại chỗ việc làm của địa phương, cơ quan, xí nghiệp”. Với nghĩa này thì thanh tra bao hàm cả nghĩa kiểm soát. Thanh tra thường đi với một chủ thể nhất định, có thể là “người làm nhiệm vụ thanh tra” hoặc “đoàn thanh tra” và “đặt trong phạm vi quyền hành của một chủ thể nhất định”.

Trong lịch sử Việt Nam, từ thời phong kiến tuy chưa xuất hiện thuật ngữ “thanh tra” nhưng đã có các chức quan làm công việc giống như thanh tra: Thời Lý có chức quan Gián nghị đại phu; thời Trần có cơ quan “Ngự sử đài”. Thời Lê có hàm Gián nghị đại phu phong tặng cho bất cứ bề tôi nào dám nói thẳng, nói đúng sự thật. Thời kỳ Việt Nam độc lập: Thuật ngữ “thanh tra” lần đầu tiên xuất hiện tại Sắc lệnh số 64/SL ngày 23/11/1945 của Chủ tịch Hồ Chí Minh thành lập Ban thanh tra đặc biệt. Sắc lệnh nêu rõ: “Chính phủ sẽ thành lập ngay một Ban thanh tra đặc biệt, có uỷ nhiệm là đi giám sát tất cả các công việc và các nhân viên của Uỷ ban nhân dân và các cơ quan của Chính phủ”.

Tổ chức thanh tra còn dàn trải, thiếu tập trung, không thống nhất. Hoạt động thanh tra còn chồng chéo, trùng lặp cả về phạm vi, đối tượng. Quyền hạn thanh tra còn bị hạn chế. Các kết luận, kiến nghị thanh tra chưa được thực thi một cách nghiêm chỉnh và còn thiếu những biện pháp cứng rắn, chế tài đủ mạnh. Cần có những giải pháp để khắc phục tình trạng này.

Một số cán bộ thanh tra chưa đáp ứng được yêu cầu về trình độ, kỹ năng nghề nghiệp, phẩm chất đạo đức và bản lĩnh chính trị trong thực hiện nhiệm vụ được giao. Cần có chương trình đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ thanh tra. Đồng thời, cần có cơ chế kiểm tra, giám sát để đảm bảo phẩm chất đạo đức của cán bộ thanh tra.

Cần đánh giá một cách trung thực tình hình thực tiễn của công tác thanh tra nhà nước cấp tỉnh. Xác định những vấn đề vướng mắc đang đặt ra về tổ chức và hoạt động của thanh tra nhà nước cấp tỉnh. Đề ra các giải pháp thích hợp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu lực, hiệu quả của hoạt động thanh tra nhà nước cấp tỉnh trong thời gian tới.

Tiến hành cải cách bộ máy nhà nước. Phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội theo đường lối đổi mới của Đảng. Đổi mới tổ chức và hoạt động của các cơ quan thanh tra nhà nước nói chung và Thanh tra nhà nước tỉnh Sơn La nói riêng.

Hiến pháp năm 1992 khái niệm thanh tra được thể hiện rõ hơn tại các Điều 112, 115, 116 và 124. Khoản 7 Điều 112 quy định Chính phủ có nhiệm vụ “tổ chức và lãnh đạo công tác kiểm kê, thống kê của Nhà nước, công tác thanh tra, kiểm tra nhà nước, chống quan liêu, tham nhũng trong bộ máy nhà nước; công tác giải quyết khiếu nại tố cáo của công dân”. Văn bản pháp lý đầu tiên của hoạt động thanh tra là Pháp lệnh thanh tra năm 1990.

Pháp lệnh đã cụ thể hoá các quy định của Hiến pháp và khẳng định thanh tra là một chức năng thiết yếu của cơ quan quản lý nhà nước. Điều 1 Pháp lệnh thanh tra quy định: “Thanh tra là một chức năng thiết yếu của cơ quan quản lý nhà nước; là phương thức bảo đảm pháp chế, tăng cường kỷ luật trong quản lý nhà nước, thực hiện quyền dân chủ xã hội chủ nghĩa”.

Cần có chính sách thu hút, tuyển dụng những người có trình độ, năng lực và phẩm chất đạo đức tốt vào đội ngũ thanh tra. Cần có chương trình đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho thanh tra viên.

Cần có cơ chế kiểm tra, giám sát để đảm bảo thanh tra viên thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ được giao. Cần có quy định về xử lý trách nhiệm đối với thanh tra viên vi phạm pháp luật.

Thông qua hoạt động thanh tra, có thể phát hiện và xử lý các hành vi tham nhũng, góp phần làm trong sạch bộ máy nhà nước. Cần tăng cường công tác thanh tra trong các lĩnh vực dễ xảy ra tham nhũng.

Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan thanh tra, kiểm tra, điều tra trong công tác phòng chống tham nhũng. Cần có cơ chế trao đổi thông tin, phối hợp hành động giữa các cơ quan.