I. Tổng Quan Về Thanh Tra Nhà Nước Tỉnh Sơn La Khái Niệm
Công tác thanh tra là một nội dung cơ bản của hoạt động quản lý hành chính nhà nước, một chức năng thiết yếu. Lênin từng viết: "Quản lý đồng thời phải có thanh tra, quản lý và thanh tra là một chứ không phải là hai". Quản lý nhà nước và thanh tra có mối quan hệ mật thiết. Thanh tra chỉ xuất hiện khi có nhà nước và ở đâu có quản lý nhà nước thì ở đó có thanh tra. Thực hiện hiệu quả công tác thanh tra góp phần quan trọng vào việc nâng cao hiệu lực và hiệu quả quản lý hành chính nhà nước; bảo đảm trật tự, kỷ cương; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức. Một thể chế hành chính và cơ chế quản lý nhà nước sẽ không đầy đủ và kém hiệu quả nếu thiếu thanh tra. Hoạt động hiệu quả của thanh tra sẽ ngăn chặn được nguy cơ biến dạng, tuỳ tiện, thiếu kỷ cương trong hoạt động của bộ máy nhà nước.
1.1. Nguồn Gốc và Ý Nghĩa Của Thuật Ngữ Thanh Tra
Theo tài liệu về “Các Tổng thanh tra” của Pháp, thuật ngữ “inspection” có nguồn gốc từ tiếng La tinh “in- spectare” nghĩa là “nhìn vào bên trong”, chỉ một sự xem xét từ bên ngoài vào một đối tượng nhất định. Theo Từ điển pháp luật Anh – Việt năm 1994, thanh tra là “sự kiểm soát, kiểm kê đối với đối tượng bị thanh tra”. Từ điển Tiếng Việt của Viện ngôn ngữ học năm 2002 thì thanh tra có nghĩa là “kiểm soát, xem xét tại chỗ việc làm của địa phương, cơ quan, xí nghiệp”. Với nghĩa này thì thanh tra bao hàm cả nghĩa kiểm soát. Thanh tra thường đi với một chủ thể nhất định, có thể là “người làm nhiệm vụ thanh tra” hoặc “đoàn thanh tra” và “đặt trong phạm vi quyền hành của một chủ thể nhất định”.
1.2. Lịch Sử Hình Thành và Phát Triển Thanh Tra ở Việt Nam
Trong lịch sử Việt Nam, từ thời phong kiến tuy chưa xuất hiện thuật ngữ “thanh tra” nhưng đã có các chức quan làm công việc giống như thanh tra: Thời Lý có chức quan Gián nghị đại phu; thời Trần có cơ quan “Ngự sử đài”. Thời Lê có hàm Gián nghị đại phu phong tặng cho bất cứ bề tôi nào dám nói thẳng, nói đúng sự thật. Thời kỳ Việt Nam độc lập: Thuật ngữ “thanh tra” lần đầu tiên xuất hiện tại Sắc lệnh số 64/SL ngày 23/11/1945 của Chủ tịch Hồ Chí Minh thành lập Ban thanh tra đặc biệt. Sắc lệnh nêu rõ: “Chính phủ sẽ thành lập ngay một Ban thanh tra đặc biệt, có uỷ nhiệm là đi giám sát tất cả các công việc và các nhân viên của Uỷ ban nhân dân và các cơ quan của Chính phủ”.
II. Thực Trạng Thanh Tra Sơn La Vấn Đề Thách Thức Hiện Nay
Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, tổ chức và hoạt động thanh tra thời gian qua cũng còn bộc lộ nhiều yếu kém, bất cập như: Tổ chức thanh tra còn dàn trải, thiếu tập trung, không thống nhất, hoạt động thanh tra còn chồng chéo, trùng lặp cả về phạm vi, đối tượng. Quyền hạn thanh tra còn bị hạn chế, các kết luận, kiến nghị thanh tra chưa được thực thi một cách nghiêm chỉnh và còn thiếu những biện pháp cứng rắn, chế tài đủ mạnh. Một số cán bộ thanh tra chưa đáp ứng được yêu cầu về trình độ, kỹ năng nghề nghiệp, phẩm chất đạo đức và bản lĩnh chính trị trong thực hiện nhiệm vụ được giao. Những yếu kém, bất cập trên đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng, hiệu quả công tác thanh tra, làm cho công tác thanh tra chưa đáp ứng được yêu cầu của quản lý và mong mỏi của nhân dân trong công cuộc đổi mới, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
2.1. Bất Cập Trong Tổ Chức và Hoạt Động Thanh Tra
Tổ chức thanh tra còn dàn trải, thiếu tập trung, không thống nhất. Hoạt động thanh tra còn chồng chéo, trùng lặp cả về phạm vi, đối tượng. Quyền hạn thanh tra còn bị hạn chế. Các kết luận, kiến nghị thanh tra chưa được thực thi một cách nghiêm chỉnh và còn thiếu những biện pháp cứng rắn, chế tài đủ mạnh. Cần có những giải pháp để khắc phục tình trạng này.
2.2. Yếu Kém Về Năng Lực và Phẩm Chất Cán Bộ Thanh Tra
Một số cán bộ thanh tra chưa đáp ứng được yêu cầu về trình độ, kỹ năng nghề nghiệp, phẩm chất đạo đức và bản lĩnh chính trị trong thực hiện nhiệm vụ được giao. Cần có chương trình đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ thanh tra. Đồng thời, cần có cơ chế kiểm tra, giám sát để đảm bảo phẩm chất đạo đức của cán bộ thanh tra.
III. Giải Pháp Thanh Tra Sơn La Nâng Cao Hiệu Lực Hiệu Quả
Cùng với việc tiến hành cải cách bộ máy nhà nước, phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội theo đường lối đổi mới của Đảng, việc đổi mới tổ chức và hoạt động của các cơ quan thanh tra nhà nước nói chung và Thanh tra nhà nước tỉnh Sơn La nói riêng là một yêu cầu cấp thiết được Đảng và nhà nước quan tâm chỉ đạo. Để làm được điều đó cần phải đánh giá được một cách trung thực tình hình thực tiễn của công tác thanh tra nhà nước cấp tỉnh trong thời gian vừa qua, cũng như những vấn đề vướng mắc đang đặt ra về tổ chức và hoạt động của thanh tra nhà nước cấp tỉnh hiện nay để từ đó đề ra các giải pháp thích hợp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu lực, hiệu quả của hoạt động thanh tra nhà nước cấp tỉnh trong thời gian tới.
3.1. Đổi Mới Tổ Chức và Hoạt Động Thanh Tra Theo Hướng Nào
Cần đánh giá một cách trung thực tình hình thực tiễn của công tác thanh tra nhà nước cấp tỉnh. Xác định những vấn đề vướng mắc đang đặt ra về tổ chức và hoạt động của thanh tra nhà nước cấp tỉnh. Đề ra các giải pháp thích hợp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu lực, hiệu quả của hoạt động thanh tra nhà nước cấp tỉnh trong thời gian tới.
3.2. Các Bước Cụ Thể Để Nâng Cao Hiệu Quả Thanh Tra
Tiến hành cải cách bộ máy nhà nước. Phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội theo đường lối đổi mới của Đảng. Đổi mới tổ chức và hoạt động của các cơ quan thanh tra nhà nước nói chung và Thanh tra nhà nước tỉnh Sơn La nói riêng.
IV. Cải Cách Hành Chính Sơn La Vai Trò Của Thanh Tra
Hoạt động thanh tra được xác định và chính thức giao cho Chính phủ. Sau đó khái niệm “thanh tra” được đề cập trong các Hiến pháp Việt Nam và các văn bản pháp luật khác, khẳng định thanh tra là một hoạt động đặc biệt không thể thiếu trong quản lý nhà nước. Hiến pháp Việt Nam năm 1946 chưa sử dụng thuật ngữ “thanh tra”. Hoạt động thanh tra, kiểm tra chưa được giao cho một cơ quan chuyên trách nào mà được giao cho Ban thường vụ của Nghị viện. Hiến pháp năm 1959 đã đề cập đến một số nội dung về kiểm tra việc thi hành các quyết định quản lý nhà nước. Hiến pháp năm 1980 thuật ngữ thanh tra được sử dụng với nội dung là một chức năng của cơ quan quản lý nhà nước.
4.1. Thanh Tra Trong Hệ Thống Pháp Luật Việt Nam
Hiến pháp năm 1992 khái niệm thanh tra được thể hiện rõ hơn tại các Điều 112, 115, 116 và 124. Khoản 7 Điều 112 quy định Chính phủ có nhiệm vụ “tổ chức và lãnh đạo công tác kiểm kê, thống kê của Nhà nước, công tác thanh tra, kiểm tra nhà nước, chống quan liêu, tham nhũng trong bộ máy nhà nước; công tác giải quyết khiếu nại tố cáo của công dân”. Văn bản pháp lý đầu tiên của hoạt động thanh tra là Pháp lệnh thanh tra năm 1990.
4.2. Pháp Lệnh Thanh Tra Năm 1990 Bước Ngoặt Quan Trọng
Pháp lệnh đã cụ thể hoá các quy định của Hiến pháp và khẳng định thanh tra là một chức năng thiết yếu của cơ quan quản lý nhà nước. Điều 1 Pháp lệnh thanh tra quy định: “Thanh tra là một chức năng thiết yếu của cơ quan quản lý nhà nước; là phương thức bảo đảm pháp chế, tăng cường kỷ luật trong quản lý nhà nước, thực hiện quyền dân chủ xã hội chủ nghĩa”.
V. Đội Ngũ Thanh Tra Viên Sơn La Phát Triển Năng Lực Thế Nào
Để nâng cao hiệu quả công tác thanh tra, cần chú trọng đến việc xây dựng và phát triển đội ngũ thanh tra viên. Cần có chính sách thu hút, tuyển dụng những người có trình độ, năng lực và phẩm chất đạo đức tốt vào đội ngũ thanh tra. Đồng thời, cần có chương trình đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho thanh tra viên. Cần có cơ chế kiểm tra, giám sát để đảm bảo thanh tra viên thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ được giao.
5.1. Tuyển Dụng và Đào Tạo Thanh Tra Viên Tiêu Chí Nào
Cần có chính sách thu hút, tuyển dụng những người có trình độ, năng lực và phẩm chất đạo đức tốt vào đội ngũ thanh tra. Cần có chương trình đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho thanh tra viên.
5.2. Cơ Chế Kiểm Tra Giám Sát Hoạt Động Thanh Tra Viên
Cần có cơ chế kiểm tra, giám sát để đảm bảo thanh tra viên thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ được giao. Cần có quy định về xử lý trách nhiệm đối với thanh tra viên vi phạm pháp luật.
VI. Phòng Chống Tham Nhũng Sơn La Thanh Tra Đóng Vai Trò Gì
Công tác thanh tra đóng vai trò quan trọng trong công tác phòng chống tham nhũng. Thông qua hoạt động thanh tra, có thể phát hiện và xử lý các hành vi tham nhũng, góp phần làm trong sạch bộ máy nhà nước. Cần tăng cường công tác thanh tra trong các lĩnh vực dễ xảy ra tham nhũng, như quản lý đất đai, đầu tư xây dựng cơ bản, quản lý tài chính công. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan thanh tra, kiểm tra, điều tra trong công tác phòng chống tham nhũng.
6.1. Thanh Tra Trong Phát Hiện và Xử Lý Tham Nhũng
Thông qua hoạt động thanh tra, có thể phát hiện và xử lý các hành vi tham nhũng, góp phần làm trong sạch bộ máy nhà nước. Cần tăng cường công tác thanh tra trong các lĩnh vực dễ xảy ra tham nhũng.
6.2. Phối Hợp Giữa Các Cơ Quan Trong Phòng Chống Tham Nhũng
Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan thanh tra, kiểm tra, điều tra trong công tác phòng chống tham nhũng. Cần có cơ chế trao đổi thông tin, phối hợp hành động giữa các cơ quan.
