Tổng quan nghiên cứu

Việt Nam đang đối mặt với thách thức nghiêm trọng về tài nguyên nước khi nguồn nước ngày càng khan hiếm và suy thoái do tác động của biến đổi khí hậu và hoạt động nhân sinh. Tổng lượng nước mặt của cả nước khoảng 840 tỷ m³/năm, trong đó 62% phụ thuộc vào nguồn nước từ nước ngoài, dẫn đến nguy cơ thiếu hụt nước nội sinh nghiêm trọng. Đặc biệt, ngành du lịch, một trong những động lực kinh tế quan trọng, tiêu thụ lượng nước lớn và tạo ra lượng nước thải đáng kể, gây áp lực lên nguồn nước tại các đô thị như thành phố Đà Nẵng. Năm 2022, Đà Nẵng phục vụ khoảng 3,69 triệu lượt khách nghỉ dưỡng, với doanh thu lưu trú và dịch vụ đạt trên 21,3 nghìn tỷ đồng, chiếm 17% cơ cấu kinh tế thành phố.

Trước thực trạng này, việc tái sử dụng nước thải tại các doanh nghiệp dịch vụ nghỉ dưỡng trở thành giải pháp thiết yếu nhằm giảm áp lực khai thác nước sạch, tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường. Luận văn tập trung đánh giá tiềm năng tái sử dụng nước thải tại các doanh nghiệp nghỉ dưỡng ở Đà Nẵng, khảo sát hiện trạng sử dụng, thải bỏ và tái sử dụng nước, đồng thời đề xuất giải pháp kỹ thuật phù hợp. Nghiên cứu có phạm vi khảo sát 25 doanh nghiệp nghỉ dưỡng, trong đó 5 doanh nghiệp điển hình được phân tích chi tiết, với dữ liệu thu thập trong giai đoạn 2019-2021. Kết quả nghiên cứu góp phần xây dựng cơ sở dữ liệu về lượng nước tiêu thụ và thải bỏ, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao hiệu quả sử dụng nước, giảm chi phí vận hành và phát triển bền vững ngành du lịch Đà Nẵng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về quản lý tài nguyên nước, kinh tế tuần hoàn và công nghệ xử lý nước thải. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý tài nguyên nước bền vững: Nhấn mạnh việc sử dụng hiệu quả nguồn nước, bảo vệ chất lượng nước và phát triển các giải pháp tái sử dụng nước thải nhằm giảm áp lực lên nguồn nước tự nhiên. Khái niệm an ninh nguồn nước và chỉ số khai thác nước (WEI) được sử dụng để đánh giá mức độ khan hiếm và áp lực sử dụng nước.

  2. Mô hình kinh tế tuần hoàn trong quản lý nước: Tái sử dụng nước thải được xem là một vòng lặp tài nguyên nhằm giảm thiểu chất thải, tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường. Mô hình này hỗ trợ đánh giá lợi ích kinh tế, kỹ thuật và xã hội của việc tái sử dụng nước thải trong các doanh nghiệp dịch vụ nghỉ dưỡng.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: nước thải sinh hoạt, công nghệ xử lý nước thải (AO, MBR, SBR), tái sử dụng nước thải, các chỉ tiêu chất lượng nước (BOD, COD, Nitơ, Photphat), và các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN 14:2008/BTNMT).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập tài liệu, khảo sát thực địa và phân tích số liệu:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ 25 doanh nghiệp dịch vụ nghỉ dưỡng tại Đà Nẵng, trong đó 5 doanh nghiệp điển hình được khảo sát chi tiết. Dữ liệu bao gồm lượng nước tiêu thụ, nước thải phát sinh, hiện trạng xử lý và tái sử dụng nước, cùng các khó khăn kỹ thuật và pháp lý.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích định lượng để đánh giá lượng nước tiêu thụ và thải bỏ, so sánh chất lượng nước thải sau xử lý với các quy chuẩn kỹ thuật. Phân tích định tính qua phỏng vấn trực tiếp nhằm hiểu rõ các rào cản và nhu cầu tái sử dụng nước.

  • Timeline nghiên cứu: Dữ liệu được thu thập và phân tích trong giai đoạn 2019-2021, bao gồm khảo sát sơ bộ, khảo sát chi tiết và tổng hợp kết quả để đề xuất giải pháp kỹ thuật.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, khoa học và phù hợp với mục tiêu đánh giá tiềm năng tái sử dụng nước thải trong ngành dịch vụ nghỉ dưỡng tại Đà Nẵng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Lượng nước tiêu thụ và thải bỏ: Các doanh nghiệp nghỉ dưỡng khảo sát có lượng nước tiêu thụ dao động từ vài chục đến hàng nghìn m³/tháng. Ví dụ, khách sạn Vinpearl Luxury có lượng nước tiêu thụ khoảng 20.000 m³/tháng, trong khi khách sạn Đảo Xanh - Grand Mercure tiêu thụ khoảng 2.299,5 m³/tháng. Lượng nước thải phát sinh tương đương với lượng nước cấp, theo quy định Nghị định số 80/2014/NĐ-CP.

  2. Hiện trạng xử lý nước thải: 100% doanh nghiệp có hệ thống xử lý nước thải đạt chuẩn, trong đó 16% đạt cột A và 84% đạt cột B theo QCVN 14:2008/BTNMT. Nguồn tiếp nhận nước thải chủ yếu là hệ thống thu gom của thành phố (92%). Tuy nhiên, chỉ có 4% doanh nghiệp thực hiện tái sử dụng nước thải cho tưới cây xanh và rửa đường.

  3. Khó khăn trong tái sử dụng nước thải: 84% doanh nghiệp gặp khó khăn về mặt kỹ thuật do thiếu diện tích xây dựng hệ thống tái sử dụng, 12% cho rằng chi phí đầu tư cao, 16% phản ánh thiếu hướng dẫn pháp lý cụ thể. Ngoài ra, 12% doanh nghiệp thiếu công cụ quản lý hiệu quả cho hoạt động tái sử dụng nước.

  4. Nhu cầu tái sử dụng nước thải trong tương lai: Khoảng 12% doanh nghiệp bày tỏ mong muốn tăng cường tái sử dụng nước thải, đặc biệt là các doanh nghiệp có hệ thống xử lý nước thải đạt chất lượng cao và lượng nước thải lớn như Grand Mercure, Vinpearl Luxury và Cocobay.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy tiềm năng tái sử dụng nước thải tại các doanh nghiệp dịch vụ nghỉ dưỡng ở Đà Nẵng là rất lớn, nhất là trong bối cảnh nguồn nước sạch ngày càng khan hiếm và chi phí khai thác nước ngầm tăng cao. Việc áp dụng các công nghệ xử lý nước thải hiện đại như AO, MBR và SBR đã giúp nâng cao chất lượng nước thải, tạo điều kiện thuận lợi cho tái sử dụng nước trong các hoạt động tưới cây và vệ sinh.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, mức độ tái sử dụng nước thải tại Đà Nẵng còn thấp so với các quốc gia phát triển như Singapore, Mỹ hay Israel, nơi tỷ lệ tái sử dụng nước thải có thể đạt trên 40% tổng nhu cầu nước. Nguyên nhân chủ yếu là do hạn chế về diện tích, chi phí đầu tư và thiếu cơ chế pháp lý rõ ràng. Việc xây dựng các chính sách hỗ trợ, hướng dẫn kỹ thuật và nâng cao nhận thức cộng đồng là cần thiết để thúc đẩy hoạt động này.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ lượng nước tiêu thụ và thải bỏ theo từng doanh nghiệp, bảng so sánh chất lượng nước thải sau xử lý với quy chuẩn QCVN, và biểu đồ phân tích các khó khăn trong tái sử dụng nước thải.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng chính sách và hướng dẫn pháp lý rõ ràng: Cơ quan quản lý cần ban hành các quy định cụ thể về tiêu chuẩn chất lượng nước tái sử dụng, điều kiện và thủ tục cấp phép cho doanh nghiệp nhằm tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động tái sử dụng nước thải. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Bộ Tài nguyên và Môi trường, UBND thành phố Đà Nẵng.

  2. Hỗ trợ kỹ thuật và tài chính cho doanh nghiệp: Triển khai các chương trình hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo vận hành hệ thống xử lý nước thải và tái sử dụng nước, đồng thời cung cấp các gói vay ưu đãi hoặc hỗ trợ đầu tư công nghệ xử lý nước thải hiện đại. Thời gian: 2-3 năm; Chủ thể: Sở Khoa học và Công nghệ, Ngân hàng phát triển.

  3. Khuyến khích áp dụng công nghệ xử lý tiên tiến: Doanh nghiệp nên đầu tư nâng cấp hệ thống xử lý nước thải theo công nghệ AO, MBR hoặc SBR kết hợp với các phương pháp hấp phụ, trao đổi ion và màng lọc biến tính để nâng cao chất lượng nước tái sử dụng. Thời gian: 1-3 năm; Chủ thể: Doanh nghiệp, đơn vị tư vấn công nghệ.

  4. Tăng cường tuyên truyền và nâng cao nhận thức: Tổ chức các chiến dịch truyền thông, hội thảo nhằm nâng cao nhận thức của doanh nghiệp và cộng đồng về lợi ích kinh tế, môi trường của tái sử dụng nước thải, đồng thời giải tỏa các lo ngại về an toàn sức khỏe. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Sở Tài nguyên và Môi trường, các tổ chức xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Doanh nghiệp dịch vụ nghỉ dưỡng và khách sạn: Nhận diện tiềm năng tiết kiệm chi phí nước và xử lý nước thải, áp dụng các giải pháp tái sử dụng nước phù hợp để nâng cao hiệu quả kinh doanh và phát triển bền vững.

  2. Cơ quan quản lý nhà nước về tài nguyên nước và môi trường: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, quy chuẩn kỹ thuật và hướng dẫn quản lý hoạt động tái sử dụng nước thải tại các khu vực đô thị và du lịch.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kỹ thuật môi trường: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, công nghệ xử lý nước thải và các phân tích thực tiễn về tái sử dụng nước thải trong ngành dịch vụ nghỉ dưỡng.

  4. Tổ chức tài chính và nhà đầu tư: Đánh giá tiềm năng đầu tư vào các dự án xử lý và tái sử dụng nước thải, hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực du lịch nhằm thúc đẩy phát triển bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tái sử dụng nước thải lại quan trọng đối với ngành dịch vụ nghỉ dưỡng?
    Tái sử dụng nước thải giúp giảm chi phí mua nước sạch và xử lý nước thải, đồng thời giảm áp lực lên nguồn nước tự nhiên, góp phần bảo vệ môi trường và phát triển du lịch bền vững.

  2. Các công nghệ xử lý nước thải nào phù hợp cho tái sử dụng trong khách sạn?
    Công nghệ AO, MBR và SBR là các phương pháp phổ biến, hiệu quả cao trong xử lý nước thải sinh hoạt, kết hợp với hấp phụ, trao đổi ion và màng lọc biến tính để nâng cao chất lượng nước tái sử dụng.

  3. Khó khăn chính trong việc tái sử dụng nước thải tại Đà Nẵng là gì?
    Bao gồm hạn chế về diện tích xây dựng hệ thống, chi phí đầu tư cao, thiếu hướng dẫn pháp lý cụ thể và nhận thức chưa đầy đủ của doanh nghiệp về lợi ích tái sử dụng nước.

  4. Làm thế nào để doanh nghiệp có thể bắt đầu tái sử dụng nước thải?
    Doanh nghiệp cần khảo sát hiện trạng sử dụng nước, đầu tư hệ thống xử lý nước thải đạt chuẩn, phối hợp với cơ quan quản lý để được hướng dẫn và cấp phép, đồng thời áp dụng các biện pháp tiết kiệm nước.

  5. Tái sử dụng nước thải có ảnh hưởng đến sức khỏe người dùng không?
    Nếu nước thải được xử lý đúng quy chuẩn kỹ thuật và áp dụng công nghệ tiên tiến, nước tái sử dụng an toàn cho các mục đích phi sinh hoạt như tưới cây, rửa đường, giảm thiểu rủi ro về sức khỏe.

Kết luận

  • Đà Nẵng có tiềm năng lớn trong việc tái sử dụng nước thải tại các doanh nghiệp dịch vụ nghỉ dưỡng, góp phần giảm áp lực nguồn nước và chi phí vận hành.
  • Hệ thống xử lý nước thải hiện đại như AO, MBR, SBR đã được áp dụng rộng rãi, đảm bảo chất lượng nước thải đạt quy chuẩn quốc gia.
  • Khó khăn chính gồm hạn chế về diện tích, chi phí đầu tư và thiếu cơ chế pháp lý rõ ràng, cần có sự hỗ trợ từ chính quyền và các tổ chức liên quan.
  • Đề xuất xây dựng chính sách, hỗ trợ kỹ thuật và tài chính, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng để thúc đẩy hoạt động tái sử dụng nước thải.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp kỹ thuật tại doanh nghiệp điển hình, hoàn thiện khung pháp lý và mở rộng nghiên cứu ứng dụng trong các lĩnh vực khác.

Hành động ngay hôm nay để bảo vệ nguồn nước và phát triển du lịch bền vững tại Đà Nẵng!