Thực Trạng Lo Âu Của Người Bệnh Đái Tháo Đường Típ 2 Điều Trị Ngoại Trú

• Tác giả: Trần Thúy Quỳnh
• Người hướng dẫn: TS. Lê Thị Bình
• Trường học: Trường Đại học Thăng Long
• Chuyên ngành: Điều dưỡng
• Đề tài: Thực Trạng Lo Âu Ở Bệnh Nhân Đái Tháo Đường Típ 2 Điều Trị Ngoại Trú Tại Bệnh Viện Hữu Nghị Việt Nam - Cu Ba
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Tổng quan lo âu
• 1.1.1. Khái niệm về lo âu
• 1.1.2. Nguyên nhân của rối loạn lo âu
• 1.1.3. Các biểu hiện cơ thể của rối loạn lo âu
• 1.1.4. Phân loại các rối loạn lo âu
• 1.1.5. Các yếu tố liên quan đến lo âu
• 1.2. Tổng quan đái tháo đường
• 1.2.1. Dịch tễ học đái tháo đường
• 1.2.2. Khái niệm đái tháo đường
• 1.2.3. Cơ chế bệnh sinh đái tháo đường
• 1.2.4. Phân loại đái tháo đường
• 1.2.5. Yếu tố nguy cơ
• 1.2.6. Điều trị đái tháo đường
• 1.2.7. Các biện pháp điều trị và chăm sóc cho người bệnh đái tháo đường típ 2
• 1.3. Lo âu của người bệnh đái tháo đường
• 1.3.1. Các thang đo đánh giá tình trạng lo âu ở bệnh nhân ĐTĐ
• 1.3.1.1. Thang đo Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS)
• 1.3.1.2. Thang đo Zung Self-Rating Anxiety Scale (SAS)
• 1.3.1.3. Thang đo Hamilton Anxiety Rating Scale (HAM-A or HARS)
• 1.3.1.4. Thang đo State – Trait Anxiety Inventory (STAI)
• 1.3.2. Học thuyết điều dưỡng áp dụng trong nghiên cứu
• 1.3.2.1. Học thuyết Orem
• 1.3.2.2. Học thuyết Henderson
• 1.3.3. Nghiên cứu trên thế giới
• 1.3.4. Nghiên cứu tại Việt Nam
• 1.3.5. Địa bàn nghiên cứu
• 1.3.6. Khung lý thuyết nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn đối tượng nghiên cứu
• 2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
• 2.2.1. Địa điểm nghiên cứu: Khoa Khám bệnh Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba
• 2.2.2. Thời gian nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3.1. Nội dung nghiên cứu
• 2.3.2. Công cụ thu thập số liệu
• 2.3.3. Các biến số nghiên cứu
• 2.3.4. Các khái niệm, định nghĩa các tiêu chí đánh giá trong nghiên cứu
• 2.3.5. Tiêu chuẩn đánh giá sự tuân thủ điều trị của NB đái tháo đường típ 2
• 2.3.6. Kỹ thuật thu thập thông tin
• 2.4. Phân tích và xử lý số liệu
• 2.5. Đạo đức nghiên cứu
• 2.6. Hạn chế của nghiên cứu
• 2.7. Sai số và biện pháp khắc phục
• 2.7.1. Biện pháp khắc phục
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ
• 3.1. Đặc điểm chung của người bệnh đái tháo đường
• 3.1.1. Đặc điểm người bệnh đái tháo đường
• 3.1.2. Kiến thức tuân thủ của người bệnh đái tháo đường
• 3.1.3. Thực hành tuân thủ điều trị của người bệnh đái tháo đường
• 3.2. Thực trạng lo âu của người bệnh đái tháo đường
• 3.3. Một số yếu tố liên quan đến lo âu của người bệnh đái tháo đường típ 2
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm chung của người bệnh đái tháo đường
• 4.1.1. Đặc điểm người bệnh đái tháo đường
• 4.1.2. Kiến thức tuân thủ của người bệnh đái tháo đường
• 4.1.3. Thực hành tuân thủ của người bệnh đái tháo đường
• 4.2. Thực trạng lo âu của người bệnh đái tháo đường
• 4.3. Một số yếu tố liên quan đến thực trạng lo âu của người bệnh đái tháo đường
• 4.3.1. Mối liên quan theo nhóm tuổi với tình trạng lo âu
• 4.3.2. Mối liên quan giữa giới tính với tình trạng lo âu
• 4.3.3. Mối liên quan giữa trình độ học vấn với lo âu
• 4.3.4. Mối liên quan giữa nghề nghiệp với lo âu
• 4.3.5. Mối liên quan giữa mức hưởng BHYT với lo âu
• 4.3.6. Mối liên quan giữa thời gian mắc bệnh với lo âu
• 4.3.7. Mối liên quan giữa biến chứng của bệnh với lo âu
• 4.3.8. Mối liên quan giữa chỉ số BMI với lo âu
• 4.3.9. Mối liên quan giữa kiến thức tuân thủ điều trị với lo âu
• 4.3.10. Mối liên quan giữa thực hành tuân thủ điều trị với lo âu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Thực Trạng Lo Âu Ở Bệnh Nhân Đái Tháo Đường Típ 2 55 ký tự

Đái tháo đường típ 2 (ĐTĐ2) là một bệnh lý mạn tính ngày càng phổ biến. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến thể chất mà còn tác động đáng kể đến tâm lý của người bệnh. Lo âu là một trong những vấn đề thường gặp ở bệnh nhân ĐTĐ2, đặc biệt là những người đang điều trị ngoại trú. Theo nghiên cứu của Hiệp hội phòng, chống đái tháo đường thế giới, có tới hơn 55% bệnh nhân ĐTĐ2 đã có biến chứng, trong đó 34% là biến chứng về tim mạch; 39,5% có biến chứng về mắt và biến chứng về thần kinh; 24% biến chứng về thận [26]. Lo âu có thể ảnh hưởng tiêu cực đến việc kiểm soát đường huyết, tuân thủ điều trị và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá thực trạng lo âu và các yếu tố liên quan ở bệnh nhân ĐTĐ2 điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Cu Ba.

1.1. Khái niệm và tầm quan trọng của việc nghiên cứu về lo âu

Lo âu được định nghĩa là một trạng thái cảm xúc chủ quan, thoáng qua hoặc dai dẳng, xuất hiện khi con người đối diện với một sự đe dọa hoặc công việc khó khăn. Tuy nhiên, lo âu trở nên bệnh lý khi không thể kiểm soát được, gây rối loạn hành vi. Việc nghiên cứu về thực trạng lo âu ở bệnh nhân ĐTĐ2 là vô cùng quan trọng. Theo TS. Trần Thúy Quỳnh, việc đánh giá sớm các vấn đề tâm lý giúp đưa ra các can thiệp phù hợp, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị toàn diện và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Nghiên cứu giúp hiểu rõ hơn về vấn đề này tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Nam - Cu Ba, từ đó có cơ sở để xây dựng các chương trình hỗ trợ tâm lý phù hợp.

1.2. Dịch tễ học và gánh nặng của bệnh đái tháo đường típ 2

ĐTĐ2 là một thách thức lớn đối với sức khỏe cộng đồng trên toàn cầu. Theo số liệu của Hiệp hội phòng, chống đái tháo đường thế giới, năm 2021, cứ 10 người trưởng thành thì có hơn một người mắc bệnh ĐTĐ. Tại Việt Nam, có khoảng 7 triệu người mắc bệnh. Đáng chú ý, hơn 55% bệnh nhân đã có biến chứng, gây ra gánh nặng lớn cho hệ thống y tế và xã hội. Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Cu Ba đang quản lý hơn 2000 hồ sơ bệnh nhân ĐTĐ, mỗi ngày có khoảng 80 người bệnh đến khám. Việc hiểu rõ về dịch tễ học ĐTĐ2 giúp nhận thức được quy mô và tầm quan trọng của việc quản lý bệnh hiệu quả, bao gồm cả việc giải quyết các vấn đề tâm lý như lo âu.

II. Vấn Đề Lo Âu Thách Thức Với Bệnh Nhân Đái Tháo Đường Típ 2 59 ký tự

Lo âu không chỉ là một triệu chứng tâm lý đơn thuần, mà còn là một yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình điều trị và kiểm soát bệnh đái tháo đường. Người bệnh ĐTĐ2 thường xuyên phải đối mặt với những lo lắng về tình trạng sức khỏe, chế độ ăn uống, tác dụng phụ của thuốc, chi phí điều trị và nguy cơ biến chứng. Stress từ những lo lắng này có thể dẫn đến kiểm soát đường huyết kém, giảm tuân thủ điều trị và gia tăng nguy cơ mắc các bệnh lý đi kèm. Theo tác giả Trần Thơ Nhị (2021), tỷ lệ lo âu ở người bệnh ĐTĐ2 điều trị ngoại trú có thể lên tới 51,2% [14]. Điều này cho thấy lo âu là một vấn đề đáng quan tâm và cần được giải quyết triệt để.

2.1. Ảnh hưởng của lo âu đến kiểm soát đường huyết và tuân thủ điều trị

Lo âu có thể gây ra những thay đổi sinh lý trong cơ thể, ảnh hưởng đến kiểm soát đường huyết. Khi căng thẳng, cơ thể sẽ sản sinh ra các hormone như cortisol, làm tăng lượng đường trong máu. Đồng thời, lo âu cũng có thể khiến người bệnh bỏ bê việc kiểm soát chế độ ăn uống, tập thể dục và uống thuốc đúng giờ, dẫn đến kiểm soát đường huyết kém. Nghiên cứu cho thấy bệnh nhân ĐTĐ2 bị lo âu thường có mức HbA1c cao hơn so với những người không bị lo âu.

2.2. Các yếu tố nguy cơ gây ra lo âu ở bệnh nhân đái tháo đường típ 2

Có nhiều yếu tố có thể góp phần gây ra lo âu ở bệnh nhân ĐTĐ2. Một số yếu tố phổ biến bao gồm: tiền sử mắc bệnh tâm lý, các biến chứng của bệnh ĐTĐ, thiếu sự hỗ trợ từ gia đình và xã hội, khó khăn trong việc tuân thủ chế độ điều trị, chi phí điều trị cao và thiếu thông tin về bệnh. Các áp lực từ môi trường như công việc, gia đình, bạn bè cũng tạo ra hoặc làm tăng nặng tình trạng rối loạn lo âu. Theo nghiên cứu của tác giả Lê Thị Thanh Bình (2022), 42,3% người bệnh ĐTĐ điều trị tại Bệnh viện Tim Hà Nội có lo âu [3]. Điều này cho thấy lo âu là một vấn đề phổ biến và đa yếu tố ở bệnh nhân ĐTĐ.

2.3. Các triệu chứng lo âu thường gặp ở bệnh nhân đái tháo đường

Các triệu chứng lo âu ở bệnh nhân ĐTĐ2 có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ lo âu và đặc điểm cá nhân của từng người. Tuy nhiên, một số triệu chứng thường gặp bao gồm: cảm thấy lo lắng, bồn chồn, khó tập trung, dễ cáu gắt, khó ngủ, mệt mỏi, đau đầu, đau bụng, tim đập nhanh, vã mồ hôi và run rẩy. Lo âu cũng có thể biểu hiện qua các hành vi như tránh né các tình huống xã hội, thường xuyên kiểm tra đường huyết và lo lắng quá mức về các biến chứng của bệnh.

III. Cách Quản Lý Hiệu Quả Lo Âu Cho Bệnh Nhân Đái Tháo Đường 59 ký tự

Việc quản lý lo âu hiệu quả là một phần quan trọng trong quá trình điều trị toàn diện cho bệnh nhân ĐTĐ2. Có nhiều phương pháp khác nhau có thể được sử dụng để giúp người bệnh giảm lo âu và cải thiện chất lượng cuộc sống. Các phương pháp này bao gồm: liệu pháp tâm lý, sử dụng thuốc, thay đổi lối sống và các biện pháp hỗ trợ từ gia đình và xã hội. Mục tiêu của việc quản lý lo âu là giúp người bệnh đối phó với stress, cải thiện kiểm soát đường huyết và tăng cường tuân thủ điều trị.

3.1. Liệu pháp tâm lý giúp giảm lo âu ở bệnh nhân tiểu đường

Liệu pháp tâm lý, đặc biệt là liệu pháp nhận thức hành vi (CBT), là một phương pháp hiệu quả để giúp bệnh nhân ĐTĐ2 quản lý lo âu. CBT giúp người bệnh nhận diện và thay đổi những suy nghĩ và hành vi tiêu cực, từ đó giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng. Các kỹ thuật CBT thường được sử dụng bao gồm: tái cấu trúc nhận thức, kỹ năng đối phó với stress và kỹ năng giải quyết vấn đề.

3.2. Vai trò của thuốc trong điều trị lo âu ở bệnh nhân đái tháo đường

Trong một số trường hợp, việc sử dụng thuốc có thể cần thiết để điều trị lo âu ở bệnh nhân ĐTĐ2. Các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm thuốc chống trầm cảm và thuốc chống lo âu. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ và cần cân nhắc kỹ lưỡng về lợi ích và nguy cơ, đặc biệt là đối với những người bệnh đang sử dụng các loại thuốc khác để điều trị đái tháo đường.

3.3. Thay đổi lối sống Bí quyết giảm lo âu hiệu quả cho bệnh nhân

Thay đổi lối sống là một phần quan trọng trong việc quản lý lo âu cho bệnh nhân ĐTĐ2. Các biện pháp thay đổi lối sống có thể bao gồm: tập thể dục thường xuyên, chế độ ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc, tránh xa các chất kích thích như caffeine và nicotine, và thực hành các kỹ thuật thư giãn như yoga và thiền.

IV. Nghiên Cứu Về Lo Âu Kết Quả Tại Bệnh Viện Việt Nam Cuba 57 ký tự

Nghiên cứu “Thực trạng lo âu của người bệnh Đái tháo đường típ 2 điều trị ngoại trú và một số yếu tố liên quan tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba năm 2024” được thực hiện với mục tiêu mô tả đặc điểm người bệnh và thực trạng lo âu, đồng thời phân tích các yếu tố liên quan đến lo âu. Kết quả nghiên cứu cung cấp những thông tin quan trọng về tình hình lo âu ở bệnh nhân ĐTĐ2 tại bệnh viện, từ đó làm cơ sở cho việc xây dựng các chương trình can thiệp và hỗ trợ tâm lý phù hợp.

4.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu và phương pháp thu thập dữ liệu

Nghiên cứu được thực hiện trên bệnh nhân ĐTĐ2 điều trị ngoại trú tại khoa Khám bệnh Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba. Đối tượng nghiên cứu được lựa chọn theo các tiêu chuẩn nhất định. Dữ liệu được thu thập thông qua phỏng vấn trực tiếp và sử dụng các công cụ đánh giá lo âu đã được chuẩn hóa. Quá trình thu thập và xử lý dữ liệu tuân thủ các nguyên tắc đạo đức nghiên cứu.

4.2. Tỷ lệ lo âu và mức độ lo âu ở bệnh nhân đái tháo đường

Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ lo âu ở bệnh nhân ĐTĐ2 điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba là đáng kể. Mức độ lo âu được đánh giá thông qua các thang đo, cho thấy nhiều bệnh nhân có mức độ lo âu từ trung bình đến cao. Điều này cho thấy lo âu là một vấn đề phổ biến và cần được quan tâm đặc biệt ở bệnh nhân ĐTĐ2.

4.3. Các yếu tố liên quan đến lo âu Phân tích và thảo luận

Nghiên cứu đã xác định được một số yếu tố liên quan đến lo âu ở bệnh nhân ĐTĐ2, bao gồm: tuổi, giới tính, trình độ học vấn, nghề nghiệp, thời gian mắc bệnh, biến chứng của bệnh, kiến thức và thực hành tuân thủ điều trị. Phân tích sâu hơn về các yếu tố này giúp hiểu rõ hơn về cơ chế và nguyên nhân gây ra lo âu, từ đó có cơ sở để xây dựng các biện pháp can thiệp hiệu quả.

V. Kết Luận Về Thực Trạng Lo Âu ở Bệnh Nhân Tiểu Đường 54 ký tự

Nghiên cứu về thực trạng lo âu ở bệnh nhân ĐTĐ2 điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba đã cung cấp những thông tin quan trọng về vấn đề này. Kết quả nghiên cứu cho thấy lo âu là một vấn đề phổ biến và ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình điều trị và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc quản lý lo âu hiệu quả là một phần không thể thiếu trong điều trị toàn diện cho bệnh nhân ĐTĐ2.

5.1. Tóm tắt những phát hiện chính của nghiên cứu về lo âu

Nghiên cứu đã xác định được tỷ lệ lo âu cao ở bệnh nhân ĐTĐ2 điều trị ngoại trú. Các yếu tố liên quan đến lo âu bao gồm các yếu tố nhân khẩu học, thời gian mắc bệnh, biến chứng của bệnh và kiến thức và thực hành tuân thủ điều trị. Những phát hiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sàng lọc và đánh giá lo âu ở bệnh nhân ĐTĐ2.

5.2. Hướng dẫn các can thiệp và hỗ trợ tâm lý cho bệnh nhân

Dựa trên kết quả nghiên cứu, cần có các chương trình can thiệp và hỗ trợ tâm lý phù hợp cho bệnh nhân ĐTĐ2. Các chương trình này có thể bao gồm: liệu pháp tâm lý, tư vấn cá nhân, nhóm hỗ trợ, cung cấp thông tin về bệnh và các biện pháp tự giúp đỡ. Sự phối hợp giữa các chuyên gia y tế, tâm lý và gia đình là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả của các can thiệp.

Tổng quan nghiên cứu

Bệnh đái tháo đường típ 2 là một trong những bệnh không lây nhiễm phổ biến toàn cầu, với khoảng 537 triệu người trưởng thành mắc bệnh vào năm 2021, chiếm gần 1/10 dân số trưởng thành. Tại Việt Nam, ước tính có khoảng 7 triệu người mắc đái tháo đường, trong đó hơn 55% đã xuất hiện biến chứng nghiêm trọng như tim mạch (34%), mắt và thần kinh (39,5%), thận (24%). Lo âu là một vấn đề tâm lý phổ biến ở người bệnh đái tháo đường, ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình điều trị và kiểm soát bệnh. Các nghiên cứu gần đây cho thấy tỷ lệ lo âu ở bệnh nhân đái tháo đường típ 2 dao động từ 37,9% đến hơn 50%, làm giảm sự tuân thủ điều trị và tăng nguy cơ biến chứng.

Nghiên cứu này nhằm mục tiêu mô tả thực trạng lo âu của người bệnh đái tháo đường típ 2 điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba năm 2024, đồng thời phân tích các yếu tố liên quan đến lo âu. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 385 bệnh nhân được lựa chọn thuận tiện từ danh sách khám ngoại trú trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 8 năm 2024. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc, hỗ trợ can thiệp tâm lý và cải thiện hiệu quả điều trị cho người bệnh đái tháo đường típ 2.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai học thuyết điều dưỡng chính: học thuyết Orem và học thuyết Henderson. Học thuyết Orem nhấn mạnh vai trò tự chăm sóc của người bệnh, phân loại mức độ tự chăm sóc thành ba cấp độ, trong đó người bệnh đái tháo đường típ 2 điều trị ngoại trú thuộc nhóm "không cần phụ thuộc", có khả năng tự quản lý dinh dưỡng, vận động và dùng thuốc. Học thuyết Henderson tập trung vào việc hỗ trợ người bệnh đạt được sự độc lập sớm nhất có thể, với 14 nhu cầu cơ bản của con người, trong đó kiến thức về chế độ ăn, luyện tập, dùng thuốc và theo dõi đường huyết là trọng tâm.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: lo âu (bình thường và bệnh lý), đái tháo đường típ 2, tuân thủ điều trị (bao gồm dinh dưỡng, hoạt động thể lực, dùng thuốc, kiểm soát đường huyết), biến chứng đái tháo đường, và các yếu tố nhân khẩu học, lâm sàng liên quan đến lo âu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang với cỡ mẫu 385 bệnh nhân đái tháo đường típ 2 điều trị ngoại trú tại Khoa Khám bệnh Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba. Mẫu được chọn thuận tiện từ danh sách bệnh nhân khám định kỳ trong thời gian từ tháng 2 đến tháng 8 năm 2024.

Dữ liệu được thu thập qua phỏng vấn trực tiếp sử dụng bộ câu hỏi chuẩn hóa, bao gồm thang đo Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS) để đánh giá mức độ lo âu, cùng bộ công cụ đánh giá đặc điểm người bệnh và tuân thủ điều trị dựa trên Quyết định 5481/QĐ-BYT năm 2020. Các biến số nghiên cứu gồm đặc điểm nhân khẩu học, lâm sàng, kiến thức và thực hành tuân thủ điều trị, biến chứng, chỉ số sinh học như HbA1c, BMI.

Phân tích số liệu được thực hiện bằng phần mềm SPSS 16 với các phương pháp thống kê mô tả và suy luận, bao gồm phân tích tỷ suất chênh (OR) và hồi quy logistic đa biến để xác định các yếu tố liên quan đến lo âu. Mức ý nghĩa thống kê được đặt ở α=0,05.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ lo âu ở người bệnh đái tháo đường típ 2: Kết quả cho thấy khoảng 48% bệnh nhân có triệu chứng lo âu theo thang HADS, trong đó 22% ở mức độ lo âu thực sự (điểm ≥11). Tỷ lệ này tương đương hoặc cao hơn so với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, như tỷ lệ 42,3% tại Bệnh viện Tim Hà Nội và 37,9% tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.

2. Mối liên quan giữa đặc điểm nhân khẩu học và lo âu: Bệnh nhân nữ có nguy cơ lo âu cao hơn nam giới với OR khoảng 1,7. Nhóm tuổi trên 60 có tỷ lệ lo âu cao hơn nhóm dưới 45 tuổi khoảng 1,3 lần. Trình độ học vấn thấp (dưới trung cấp) cũng liên quan đến tỷ lệ lo âu cao hơn 3,5 lần so với nhóm có trình độ đại học trở lên.

3. Ảnh hưởng của biến chứng và thời gian mắc bệnh: Bệnh nhân có biến chứng tim mạch, thần kinh hoặc thận có tỷ lệ lo âu cao hơn nhóm không biến chứng, với OR dao động từ 1,5 đến 2,7. Thời gian mắc bệnh trên 5 năm làm tăng nguy cơ lo âu lên 1,28 lần so với dưới 5 năm.

4. Tuân thủ điều trị và lo âu: Khoảng 60% bệnh nhân tuân thủ tốt chế độ dùng thuốc, nhưng chỉ có khoảng 45% tuân thủ đầy đủ các biện pháp điều trị tổng thể. Những bệnh nhân không tuân thủ điều trị có tỷ lệ lo âu cao hơn đáng kể, đặc biệt là trong nhóm không tuân thủ kiểm soát đường huyết và tái khám định kỳ.

Thảo luận kết quả

Tỷ lệ lo âu cao ở người bệnh đái tháo đường típ 2 phản ánh áp lực tâm lý do bệnh mạn tính, biến chứng và yêu cầu tuân thủ điều trị nghiêm ngặt. Kết quả phù hợp với các nghiên cứu trong khu vực và thế giới, cho thấy lo âu là yếu tố tâm lý phổ biến và cần được quan tâm trong chăm sóc bệnh nhân.

Nguyên nhân lo âu cao hơn ở nữ giới có thể liên quan đến yếu tố sinh học và xã hội, trong khi trình độ học vấn thấp làm hạn chế khả năng tiếp nhận và áp dụng kiến thức điều trị, dẫn đến lo âu tăng lên. Biến chứng bệnh làm tăng gánh nặng thể chất và tinh thần, góp phần làm trầm trọng thêm lo âu.

Mối liên hệ giữa tuân thủ điều trị và lo âu cho thấy việc cải thiện hỗ trợ tâm lý và giáo dục sức khỏe có thể nâng cao hiệu quả điều trị, giảm biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mức độ lo âu theo giới tính, tuổi tác, và bảng so sánh tỷ lệ lo âu giữa nhóm có và không có biến chứng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường sàng lọc và can thiệp tâm lý cho người bệnh đái tháo đường: Thực hiện đánh giá lo âu định kỳ bằng các công cụ chuẩn hóa như HADS tại các cơ sở y tế, đặc biệt với nhóm bệnh nhân có nguy cơ cao (nữ giới, tuổi cao, biến chứng). Thời gian thực hiện: ngay trong năm 2024. Chủ thể: nhân viên y tế, điều dưỡng.

2. Nâng cao kiến thức và kỹ năng tự chăm sóc cho bệnh nhân: Tổ chức các lớp giáo dục sức khỏe về dinh dưỡng, vận động, dùng thuốc và kiểm soát đường huyết, tập trung vào nhóm có trình độ học vấn thấp. Thời gian: liên tục hàng quý. Chủ thể: điều dưỡng, chuyên gia dinh dưỡng.

3. Xây dựng chương trình hỗ trợ tâm lý và tư vấn chuyên sâu: Phát triển dịch vụ tư vấn tâm lý tại bệnh viện, kết hợp với các chuyên gia tâm lý để hỗ trợ bệnh nhân giảm lo âu, stress. Thời gian: triển khai trong 6 tháng đầu năm 2024. Chủ thể: bệnh viện, chuyên gia tâm lý.

4. Tăng cường quản lý và theo dõi tuân thủ điều trị: Áp dụng hệ thống nhắc nhở tái khám, đo đường huyết tại nhà và kiểm soát thuốc, sử dụng công nghệ thông tin để giám sát tuân thủ. Thời gian: trong năm 2024. Chủ thể: bệnh viện, nhân viên y tế.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhân viên y tế và điều dưỡng: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tế về lo âu và các yếu tố liên quan, giúp cải thiện kỹ năng chăm sóc toàn diện cho bệnh nhân đái tháo đường.

2. Chuyên gia tâm lý và tư vấn sức khỏe: Thông tin về mức độ lo âu và các yếu tố nguy cơ hỗ trợ xây dựng chương trình can thiệp tâm lý phù hợp.

3. Nhà quản lý y tế và chính sách: Cơ sở khoa học để phát triển chính sách chăm sóc sức khỏe tâm thần kết hợp với điều trị bệnh mạn tính, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.

4. Người bệnh đái tháo đường và gia đình: Hiểu rõ về ảnh hưởng của lo âu đến sức khỏe và tuân thủ điều trị, từ đó chủ động tham gia chăm sóc và hỗ trợ tinh thần.

Câu hỏi thường gặp

1. Lo âu ảnh hưởng thế nào đến điều trị đái tháo đường?
   Lo âu làm giảm sự tuân thủ điều trị, gây khó khăn trong kiểm soát đường huyết, tăng nguy cơ biến chứng và chi phí y tế. Ví dụ, bệnh nhân lo âu thường bỏ quên thuốc hoặc không tuân thủ chế độ ăn.

2. Làm sao để phát hiện sớm lo âu ở người bệnh đái tháo đường?
   Sử dụng các thang đo chuẩn như HADS giúp sàng lọc nhanh và hiệu quả. Việc đánh giá định kỳ tại các cơ sở y tế là cần thiết để phát hiện và can thiệp kịp thời.

3. Yếu tố nào làm tăng nguy cơ lo âu ở bệnh nhân đái tháo đường?
   Giới tính nữ, tuổi cao, trình độ học vấn thấp, biến chứng bệnh và thời gian mắc bệnh lâu dài là những yếu tố chính làm tăng nguy cơ lo âu.

4. Các biện pháp hỗ trợ tâm lý nào hiệu quả cho người bệnh?
   Tư vấn tâm lý, giáo dục sức khỏe, kỹ thuật thư giãn và hỗ trợ xã hội được chứng minh giúp giảm lo âu và cải thiện tuân thủ điều trị.

5. Người bệnh có thể tự quản lý lo âu như thế nào?
   Thực hành kỹ thuật thư giãn, duy trì hoạt động thể lực phù hợp, tham gia các nhóm hỗ trợ và tuân thủ điều trị y tế là những cách giúp kiểm soát lo âu hiệu quả.

Kết luận

• Tỷ lệ lo âu ở người bệnh đái tháo đường típ 2 điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba năm 2024 là khoảng 48%, trong đó 22% có lo âu thực sự.
• Lo âu có liên quan mật thiết đến giới tính, tuổi tác, trình độ học vấn, biến chứng và thời gian mắc bệnh.
• Tuân thủ điều trị thấp làm tăng nguy cơ lo âu, ảnh hưởng tiêu cực đến kiểm soát bệnh.
• Cần triển khai các chương trình sàng lọc, giáo dục và hỗ trợ tâm lý nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc và hiệu quả điều trị.
• Các bước tiếp theo bao gồm xây dựng dịch vụ tư vấn tâm lý chuyên sâu và áp dụng công nghệ giám sát tuân thủ điều trị.

Hành động ngay hôm nay: Các cơ sở y tế và nhân viên y tế nên tích cực áp dụng các công cụ đánh giá lo âu và phát triển chương trình hỗ trợ tâm lý cho bệnh nhân đái tháo đường nhằm cải thiện sức khỏe toàn diện.